Πόσο περίπλοκα μπορεί να είναι τα συναισθήματα ενός παιδιού τεσσάρων ετών όταν δεν το αφήσετε να φάει κι άλλο μπισκότο ή ενός παιδιού οκτώ ετών που είναι αναστατωμένο γιατί πρέπει να λείψετε πολλές ώρες λόγω δουλειάς. Τα συναισθήματα είναι μια αφηρημένη έννοια και γι’ αυτό είναι αρκετά δύσκολο για τα παιδιά να τα «μάθουν». Παρόλα αυτά είναι σημαντικό να τους μιλάμε γι’ αυτά. Έτσι τα κατανοούν ευκολότερα και τα βοηθάει στην λεκτική επίλυση των διαφορών τους ή άλλων θεμάτων που τα αναστατώνουν.
Τα συναισθήματα
Γνωρίστε στο παιδί σας αρχικά τα συναισθήματα ξεκινώντας με τα βασικά: χαρά, θυμός, αποστροφή, λύπη, φόβος και έκπληξη. Διαβάστε βιβλία ή παρακολουθήστε ταινίες. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα των ηρώων και ανοίξτε διάλογο επικοινωνίας μαζί του. Το να μιλάτε για τα συναισθήματα των άλλων βοηθάει το παιδί τόσο στην ενσυναίσθηση όσο και στο να καταλάβει ότι οι πράξεις του ενός έχουν αντίκτυπο στα συναισθήματα των άλλων.
Επίσης στα πιο μικρά παιδιά μπορεί να σας φανεί αρκετά βοηθητικό να φτιάξετε καρτέλες με φωτογραφίες παιδιών με τα βασικά συναισθήματα και να παίξετε διάφορα παιχνίδια με αυτές. Για παράδειγμα αν τις εκτυπώσετε δύο φορές μπορείτε να παίξετε memo, ή μπορείτε να τις κρύψετε σε διάφορα σημεία του σπιτιού και να παίξετε το «κυνήγι του χαμένου συναισθήματος». Σε αυτό το παιχνίδι μπορείτε κάθε φορά που βρίσκει μια κρυμμένη καρτέλα το παιδί, να κλείνετε τα μάτια σας, να σας περιγράφει το συναίσθημα και εσείς να προσπαθείτε να βρείτε πιο είναι.
Η καθημερινή ζωή
Δείξτε στο παιδί σας με ποιο τρόπο μπορείτε να εντάξετε στην καθημερινότητα τις λέξεις που περιγράφουν τα συναισθήματα. Φτιάξτε ένα «πρότυπο» επικοινωνίας εκμεταλλευόμενοι τις συναισθηματικές ευκαιρίες που σας δίνονται και μοιραστείτε, πρώτοι εσείς, το τι νιώθετε. «Νιώθω λυπημένη που μου φώναξες προηγουμένως» ή «Τώρα νιώθω θυμό γι’ αυτό που έγινε και χρειάζομαι λίγο χρόνο». Έτσι ταυτόχρονα απενοχοποιείτε τις διαφορετικές συναισθηματικές καταστάσεις. Όταν συμβαίνει κάτι, καλό είναι να ρωτήσετε το παιδί «Πως νιώθεις γι’ αυτό;» και αν δεν μπορεί μόνο του βοηθήστε το να βρει τις λέξεις που χρειάζεται για να εκφραστεί.
Αντιμέτωποι με τα συναισθήματα
Είναι συχνό το φαινόμενο τα παιδιά σε ορισμένες συναισθηματικές καταστάσεις να αντιδρούν με συγκεκριμένο τρόπο. Γι’ αυτό και συνήθως όταν νιώθουν θυμό μπορεί να χτυπήσουν κάποιον. Αυτός είναι και ο λόγος που το να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους είναι σημαντικό. Καταρχάς πρέπει να δώσετε στο παιδί να καταλάβει ότι όλα τα συναισθήματα είναι καλά απλά χρειάζεται να βρείτε, μαζί, κόλπα και τρόπους διαχείρισης. Δεν είναι κάτι που γίνεται σε μία ημέρα. Απαιτεί χρόνο και ετοιμότητα από τη μεριά σας. Έτσι κάθε φορά που προκύπτει μια νέα έντονη συναισθηματική κατάσταση χρειάζεται να είστε εκεί, κοντά του. Βοηθήστε το να βρει έναν υγιή τρόπο να αντιμετωπίσει αυτό που του συμβαίνει, να μιλήσει όταν το χρειάζεται, και απενοχοποιείστε το κλάμα αφού μπορεί να λειτουργεί ως εκτόνωση.
Επαινέστε την θετική συμπεριφορά
Καλό είναι κάθε φορά που το παιδί σας καταφέρνει να επικοινωνήσει με θετικό τρόπο τα συναισθήματά του να είστε σε θέση να το επιβραβεύσετε. Όχι με υλικά αγαθά αλλά με λόγια. «Μου αρέσει πολύ που είπες στην αδερφή σου ότι είσαι λυπημένος» ή «Σε ευχαριστώ που μου είπες ότι είσαι θυμωμένη και γι’ αυτό δεν ήθελες να έρθεις».
Ένα υγιές «μοντέλο»
Το να επικοινωνήσετε με το παιδί σας να μην χτυπάει, για παράδειγμα, όταν νιώθει θυμό είναι σωστό. Χρειάζεται όμως και από την δική σας μεριά να ελέγχετε τις αντιδράσεις σας κάθε φορά που νιώθετε ένα έντονο συναίσθημα. Σκεφτείτε απλά πως μπορεί να φανεί στα μάτια ενός παιδιού εάν χτυπήσετε την πόρτα όταν είσαστε θυμωμένοι, όταν φωνάξετε σε ένα άλλο οδηγό στο αυτοκίνητο ή όταν ενώ είσαστε λυπημένη, και το αντιλαμβάνεται, του λέτε πως είσαστε καλά. Γι’ αυτό καλό είναι να προσπαθήσετε και εσείς να διαμορφώσετε δεξιότητες υγιούς αντιμετώπισης των συναισθηματικών σας «κρίσεων» και με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρετε σε μεγάλο βαθμό να αποτελέσετε ένα υγιές «συναισθηματικό μοντέλο» για το παιδί σας.
