Σίγουρα θα έχετε ακούσει την έκφραση ότι τα παιδιά είναι σαν μια λευκή κόλλα χαρτί. Ότι το μυαλό τους είναι εντελώς «καθαρό» και γίνονται αυτό που είναι μεγαλώνοντας με βάση το περιβάλλον τους. Ωστόσο, είναι αυτό αλήθεια;

Αν ναι, εμείς οι ενήλικες θα είχαμε την ευκαιρία και την απόλυτη ευθύνη να κάνουμε τα παιδιά μας καλούς, πετυχημένους και χαρούμενους ανθρώπους. Αντίθετα, αν κάναμε… κακή δουλειά, τα παιδιά μας θα ήταν στερημένα, φοβισμένα και δυστυχισμένα.

Ας εξετάσουμε περαιτέρω αυτό το ενδιαφέρον ζήτημα.

 

 

Διαβάστε επίσης: Παιχνίδι έξω: Η πιο αποτελεσματική φυσική anti-stress μέθοδος

 

 

Η θεωρία «tabula rasa»

Αυτή η θεωρία προέρχεται από τον φιλόσοφο Τζον Λοκ, ο οποίος υποστήριξε ότι τα ανθρώπινα όντα έρχονται στην ύπαρξη χωρίς καμία γνώση. Κατά τη γέννηση, το μυαλό μας είναι σαν ένα λευκό φύλλο χαρτιού στο οποίο δεν έχει γραφτεί ακόμα τίποτα.

Σύμφωνα με τον ίδιο, όλη τη γνώση την αποκτούμε μέσα από την εμπειρία. Από τις εμπειρίες μας, σχηματίζουμε έννοιες και συνειρμούς που διαμορφώνουν το άτομο που θα γίνουμε.

Ο Λοκ στήριξε τα επιχειρήματά του στις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμών του κόσμου καθώς επίσης και στο γεγονός ότι τα μωρά δεν ξέρουν ούτε τις πιο απλές λέξεις και δεν αναγνωρίζουν ούτε τους πιο βασικούς κινδύνους, όπως για παράδειγμα τη φωτιά. Δεν φαίνεται λοιπόν κατά τον ίδιο να υπάρχει προϋπάρχουσα γνώση πριν από την εμπειρία.

 

 

Και η διάψευση…

Από την εποχή του Λοκ μέχρι σήμερα, οι ειδικοί διέψευσαν τη θεωρία «tabula rasa», τουλάχιστον εν μέρει. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι τα παιδιά γεννιούνται με συγκεκριμένα ένστικτα, χαρακτηριστικά και γενετικές προδιαθέσεις. Μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι:

  • Τα μωρά είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ένα αντικείμενο που έχουν δει από την αφή. Δηλαδή, μπορούν να δημιουργήσουν μια συσχέτιση μεταξύ της οπτικής εικόνας και των απτικών πληροφοριών.
  • Τα νεογέννητα έχουν προδιάθεση να αντιδρούν και να προσέχουν τα πρόσωπα των μελών του οικείου περιβάλλοντός τους. Ακόμη και χωρίς να έχουν την απαραίτητη εμπειρία για να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τον άνθρωπο από τα ζώα, εντοπίζουν εγγενώς και προσανατολίζονται προς τους άλλους ανθρώπους.
  • Η ιδιοσυγκρασία είναι ένα έμφυτο και αμετάβλητο στοιχείο που συνοδεύει το παιδί από την αρχή και είναι εύκολα αναγνωρίσιμο από τους πρώτους μήνες της ζωής του. Αναφέρεται στο βαθμό τον οποίο το παιδί τείνει να είναι ανοιχτό ή να φοβάται τον κόσμο – την τάση του να εξερευνά ή να είναι προσεκτικό.
  • Σε μεγάλο βαθμό, η γενετική καθορίζει την προδιάθεση να διαπρέψεις σε μια δραστηριότητα ή να έχεις ένα φυσικό ταλέντο. Στην πραγματικότητα, η γενετική καθορίζει το 50% των γνωστικών ικανοτήτων ενός ατόμου.

Φαίνεται λοιπόν πως η υπόθεση ότι το μυαλό των παιδιών είναι «άδειο» όταν ανοίγουν τα μάτια τους στον κόσμο έχει καταρριφθεί.

Όλοι γεννιόμαστε με συγκεκριμένο γενετικά κληρονομικό εξοπλισμό που μας διευκολύνει να κατανοήσουμε τους κανόνες του κόσμου και να προσαρμοστούμε σε αυτούς πιο αποτελεσματικά.

 

 

Το περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας

Η διάψευση της θεωρίας «tabula rasa» βέβαια, δε σημαίνει ότι η προσωπικότητα και η μοίρα των παιδιών είναι προκαθορισμένα. Η γονική μέριμνα και δράση παίζουν πραγματικά σημαντικό ρόλο. Γιατί τελικά, τα παιδιά διαμορφώνονται μέσω του συνδυασμού και της αλληλεπίδρασης της γενετικής και της εκπαίδευσης που λαμβάνουν από το περιβάλλον τους.

Εάν οι γονείς παρέχουν στο παιδί τα κατάλληλα εργαλεία, μπορούν να αντιστρέψουν αρνητικές, έμφυτες τάσεις. Αυτό που ήδη είναι γραμμένο στην κόλλα χαρτιού στο μυαλό του παιδιού μας δεν αποτελεί έναν περιορισμό, αλλά μάλλον μια αφετηρία. Η γνώση των έμφυτων δυνατοτήτων και χαρακτηριστικών του παιδιού μας θα μας βοηθήσει τελικά να ενεργήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να αναδείξουμε τα καλά και να παρέμβουμε στα σημεία που ενδεχομένως το κάθε παιδί χρειάζεται βοήθεια.

Εν κατακλείδι, η ανατροφή, το περιβάλλον και οι πρώιμες εμπειρίες μπορούν πραγματικά να κάνουν τη διαφορά. Η δική μας αγάπη, φροντίδα και εκπαίδευση βοηθά σημαντικά τα παιδιά να «χτίσουν» την ευτυχία τους.

Μπορεί λοιπόν το μυαλό τους να μην είναι εκ γενετής μια λευκή κόλλα χαρτί, αλλά υπάρχουν πολλές γραμμές που θα εξαρτηθούν από το τι θα γράψουμε εμείς πάνω τους.