Η επιθυμία πολλών γυναικών για φυσιολογικό τοκετό ξεπερνάει τη λογική και γίνεται σχεδόν ενστικτώδης. Με την ίδια «τυφλή» πειθαρχία που υπακουούν στους χτύπους του βιολογικού τους ρολογιού πριν γίνουν μητέρες, ακούνε και τα καλέσματα του σώματός τους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αν, λοιπόν, η φύση μάς έχει προικίσει με τη δυνατότητα να φέρνουμε χωρίς νυστέρι τα παιδιά μας στον κόσμο, πολλές από εμάς θέλουμε οπωσδήποτε να βιώσουμε αυτή την εμπειρία. «Στη δουλειά μας αντιμετωπίζουμε όλο και πιο συχνά ασθενείς που έχουν κάνει καισαρική τομή και ζητούν την επόμενη φορά να γεννήσουν φυσιολογικά», παρατηρεί ο μαιευτήρας-γυναικολόγος Λεωνίδας Παπαδόπουλος. «Οι λόγοι που τις κάνουν να επιμένουν είναι καθαρά ψυχολογικοί και έχουν να κάνουν με την ανάγκη τους να ζήσουν μια εμπειρία συνυφασμένη με τη γυναικεία ταυτότητα. Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε ότι η επιλογή του φυσιολογικού τοκετού δεν είναι στο χέρι μας, ούτε μπορεί να προγραμματιστεί από την αρχή της εγκυμοσύνης. Δεν μπορούμε καν να το γνωρίζουμε ούτε την ίδια μέρα του τοκετού. Το αν τελικά θα τα καταφέρουμε εξαρτάται από την εξέλιξη τόσο της κύησης όσο και του τοκετού. Μόνο αν συντρέχουν οι απαραίτητες συνθήκες μπορούμε να προχωρήσουμε».
Πότε είναι εφικτό;Θετικές προϋποθέσεις για την επιτυχία του φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική θεωρούνται οι ακόλουθες:
- Το προβλεπόμενο βάρος του εμβρύου να είναι μικρότερο των τεσσάρων κιλών. Όταν ξεπερνάει αυτό το όριο, τότε οι πιθανότητες επιτυχίας της προσπάθειας μειώνονται και οι γιατροί προτιμούν να προχωρήσουν σε καισαρική.
- Η σωματική αρμονία ανάμεσα στη μητέρα και στο μωρό. Αντίθετα, τα σημεία δυσαναλογίας δυσχεραίνουν την προσπάθεια. Για παράδειγμα, αν η μητέρα είναι μικρόσωμη και το μωρό έχει μεγάλο κεφάλι ή μεγάλο βάρος, τότε ο φυσιολογικός τοκετός εγκυμονεί αυξημένους κινδύνους.
- Το χρονικό διάστημα ανάμεσα στους δύο τοκετούς πρέπει να είναι τουλάχιστον δύο χρόνια. Έτσι, εξασφαλίζουμε ότι οι τομές, τόσο οι εσωτερικές όσο και οι εξωτερικές, θα έχουν επουλωθεί πλήρως και θα κινδυνεύουν λιγότερο από τυχόν σκισίματα.
- Η απουσία επιπλοκών κατά την καισαρική τομή που προηγήθηκε. Μια επέμβαση που εξελίχθηκε με επιτυχία στο παρελθόν αποτελεί καλό «προηγούμενο» για την υγεία της εγκύου.
- Η καλή γνώση του ιστορικού της υγείας της μητέρας και των χειρουργικών επεμβάσεων που έχει υποστεί.
- Αν πριν την καισαρική έχει γίνει φυσιολογικός τοκετός, τότε αυξάνονται τα ποσοστά επιτυχίας. Ο γυναικολόγος τονίζει πως ο πρώτος τοκετός είναι τόσο καθοριστικός για την εξέλιξη των υπολοίπων που θα πρέπει πρώτα να εξαντλούνται οι προσπάθειες για κολπική γέννα και μετά να καταφεύγουν οι γιατροί σε καισαρική.
Όταν η φύση αποφασίζει πριν από μαςΟι αντενδείξεις που απαγορεύουν το φυσιολογικό τοκετό και επιβάλλουν την επανάληψη μιας καισαρικής τομής είναι οι εξής:
- Αν η μήτρα έχει χειρουργηθεί στο παρελθόν με κάθετη τομή, είτε για να έρθει ένα μωρό στον κόσμο είτε για να γίνει μια γυναικολογική επέμβαση, τότε δεν επιτρέπεται να προχωρήσουμε σε κολπική γέννα. Τα καλά νέα είναι ότι τα τελευταία χρόνια η κάθετη τομή στη μήτρα αποφεύγεται και λιγότερο από 0,1% των εγχειρήσεων γίνεται με αυτόν τον τρόπο.
- Η εγκάρσια θέση του εμβρύου πριν τον τοκετό κάνει τους γιατρούς να αποφασίζουν για καισαρική. Όταν, δηλαδή, το μωρό δεν κατεβαίνει κάθετα, αλλά έχει ξαπλώσει οριζόντια στη μήτρα, η κολπική γέννα αποφεύγεται.
- Η «ανώμαλη προβολή του εμβρύου» θεωρείται ένδειξη για καισαρική. Με τον όρο αυτό οι ειδικοί περιγράφουν τον τρόπο που «κατεβαίνει» το μωρό από τη μήτρα προς τον κόλπο. Αν, για παράδειγμα, έχει το πρόσωπο προς τα πίσω, τα πόδια προς τα κάτω ή τα οπίσθια προς τα κάτω, τότε ο φυσιολογικός τοκετός είναι παρακινδυνευμένη επιλογή ακόμη κι αν δεν έχει προηγηθεί καισαρική.
- Ο προδρομικός πλακούντας είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο πλακούντας καλύπτει μέρος ή ολόκληρο τον τράχηλο της μήτρας και προκαλεί αιμορραγία. Η διάγνωσή του γίνεται στον πέμπτο μήνα της κύησης, οπότε και αποφασίζεται ότι ο τοκετός θα γίνει με καισαρική.
- Αν συντρέχουν οι γνωστές ιατρικές ενδείξεις της καισαρικής, τότε ο φυσιολογικός τοκετός δεν αποτελεί επιλογή. Τέτοιες είναι ο διαβήτης της κύησης, η υπέρταση της κύησης, ο έρπης των γεννητικών οργάνων και το ιστορικό αφαίρεσης ινομυωμάτων.
Ο πραγματικός κίνδυνοςΑυτό που κάνει τους γιατρούς να επιλέγουν την ασφάλεια της καισαρικής όταν έχει ήδη προηγηθεί μια ακόμη τέτοια επέμβαση είναι ο κίνδυνος ρήξης (σκισίματος) της μήτρας. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Μidwifery & Women’s Health (Μαιευτική & Γυναικεία Υγεία), οι πιθανότητες μιας τέτοιας εξέλιξης στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική κυμαίνονται από 1% έως 12%, ανάλογα με το είδος των τομών που έχουν προηγηθεί. Η ρήξη της μήτρας είναι πολύ σοβαρή εξέλιξη που απειλεί τη ζωή τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου. «Οι ισχυρές πιέσεις που δέχεται η μήτρα κατά τον κολπικό τοκετό μπορούν να προκαλέσουν ρήξη στην ουλή της προηγούμενης καισαρικής», μας λέει ο γυναικολόγος. «Καθώς όμως ο τοκετός εξελίσσεται κολπικά, δεν έχουμε οπτική επικοινωνία για να δούμε τη ρήξη τη στιγμή που συμβαίνει και να την προλάβουμε πριν συνεχιστεί. Την καταλαβαίνουμε από συμπτώματα όπως ο έντονος πόνος στην κοιλιά, η κολπική αιμορραγία και η αιμοδυναμική αστάθεια που εκφράζεται με χαμηλή πίεση. Συχνά το έμβρυο χάνει την πορεία με την οποία κατευθυνόταν προς τον κόλπο. Όμως και οι ίδιες οι λειτουργίες του μωρού διαταράσσονται, καθώς στο 70% των περιστατικών ρήξης μήτρας παρουσιάζεται οξεία βραχυκαρδία (πέφτουν οι σφυγμοί και η πίεση). Είναι πιθανό, μάλιστα, η επισκληρίδιος αναισθησία να καλύψει ορισμένα από τα παραπάνω συμπτώματα και να καθυστερήσει τη διάγνωσή τους». Η κατάσταση αντιμετωπίζεται με επείγουσα καισαρική και, ανάλογα με τη σοβαρότητα, με επέμβαση στη μήτρα και μετάγγιση αίματος. Ανάλογα με την εξέλιξη των πραγμάτων, ο γιατρός προχωρεί είτε σε χειρουργική αποκατάσταση της μήτρας είτε σε υστερεκτομή. Υπάρχει, ωστόσο, και το ενδεχόμενο μιας λιγότερο σοβαρής επιπλοκής, της «υποκλινικής» ρήξης της μήτρας. Πρόκειται για τη διάνοιξη ουλής χωρίς να προκληθεί αιμορραγία. Ο γιατρός το διαπιστώνει στον έλεγχο μετά τον τοκετό και προχωράει στην κατάλληλη μέθοδο αποκατάστασης.
Με τη συνεργασία του Λεωνίδα Παπαδόπουλου (μαιευτήρας-γυναικολόγος
