Εγκυμοσύνη και αιμορροΐδες: Μια πονεμένη ιστορία!

Οι αιμορροΐδες είναι ένα πρόβλημα πολύ συχνό κατά τη διάρκεια της κύησης, που μπορεί να μετατρέψει μια απλή επίσκεψη στην τουαλέτα σε αληθινό εφιάλτη. Κάτι που μόνο όσοι το έχουν ζήσει μπορούν να το κατανοήσουν σε όλη του την έκταση και ένταση. Τα καλά νέα είναι ότι στην πλειοψηφία των περιστατικών το πρόβλημα υποχωρεί μέσα σε διάστημα τριών μηνών μετά τον τοκετό. Τα ακόμη καλύτερα νέα είναι πως για όλες όσες εξακολουθούν να υποφέρουν και μετά οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές μπορούν να δώσουν τη λύση γρήγορα, ανώδυνα και -το κυριότερο- για πάντα.

Τι ακριβώς είναι όμως οι αιμορροΐδες; Πρόκειται για έναν φυσιολογικό αγγειακό ανατομικό σχηματισμό φλεβών και αρτηριών που αναστομώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας αυτό που οι γιατροί αποκαλούν «αγγειακά μαξιλάρια» (vascular cushions) στο κατώτερο τμήμα του ορθού και στον πρωκτό. Διακρίνονται σε εσωτερικές και εξωτερικές, ανάλογα με την εντόπισή τους εντός ή εκτός της οδοντωτής γραμμής του πρωκτού. Οι εσωτερικές συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα πέρα από απώλεια αίματος η οποία όμως δεν συνοδεύεται από πόνο. Μπορεί να προβάλλουν έξω από τον πρωκτό κατά τη διάρκεια της προσπάθειας για αφόδευση, συνήθως όμως επανέρχονται στη θέση τους με το πέρας της. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, ωστόσο, δεν επανέρχονται και τότε μπορούν να προκαλέσουν έντονο πόνο. Οι εξωτερικές, από την άλλη, καλύπτονται από λεπτό και ευαίσθητο δέρμα. Αυτές έχουν πιο συχνά συμπτώματα όπως πόνο, αίσθημα καψίματος και φαγούρα, ενώ και σε αυτή την περίπτωση υπάρχει απώλεια μικροποσότητας αίματος. Εάν μάλιστα η κατάσταση επιδεινωθεί και εμφανιστεί θρόμβωση -που είναι η κύρια επιπλοκή τους-, τότε ο πόνος γίνεται ιδιαίτερα έντονος. Το πρόβλημα παρουσιάζεται ή επιδεινώνεται εάν προϋπάρχει σε μεγάλο ποσοστό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη αύξηση της πίεσης που ασκεί η μήτρα στην ενδοκοιλιακή περιοχή, αλλά και στη δυσκοιλιότητα, στις ορμονικές αλλαγές και στη διαταραχή του κυκλοφορικού συστήματος που παρουσιάζεται συχνά στις εγκύους. Το πιο πιθανό είναι να εμφανιστούν προς το τέλος του β’ τριμήνου όταν η μήτρα και το έμβρυο αρχίζουν να μεγαλώνουν αισθητά και να καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο.

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, μέθοδος που να προλαμβάνει πλήρως την εμφάνιση της αιμορροϊδοπάθειας στην εγκυμοσύνη ουσιαστικά δεν υπάρχει. Μπορούμε όμως να μετριάσουμε την ένταση ακολουθώντας μερικές συμβουλές που αφορούν τις καθημερινές συνήθειες και τη σωστή υγιεινή της περιοχής:

Α. Αποφύγετε την παρατεταμένη ορθοστασία, καθώς και την πολύωρη παραμονή σε καθιστή θέση. Εάν αναγκάζεστε να είστε για πολλές ώρες σε μια καρέκλα εξαιτίας της δουλειάς σας, φροντίστε να κάνετε συχνά -το πολύ ανά μία ώρα- μικρά διαλείμματα για περπάτημα (αυτό θα ωφελήσει γενικότερα το κυκλοφορικό σας σύστημα). Στο σπίτι, είναι καλύτερο να ξαπλώνετε στο πλάι παρά να κάθεστε.

Β. Φροντίστε σχολαστικά την υγιεινή της περιοχής. Η τοπική καθαριότητα μετά την κένωση πρέπει να γίνεται με χλιαρό νερό και απαλό σαπούνι ή με μωρομάντιλα και όχι με στεγνό χαρτί υγείας.  

Γ. Αποφύγετε τη δυσκοιλιότητα πίνοντας άφθονα υγρά, τρώγοντας τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες (όπως φρούτα, λαχανικά και ψωμί ολικής άλεσης) και κάνοντας μια καθημερινή απλή άσκηση, όπως περίπατο. Αν το πρόβλημα είναι έντονο, ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει συμπληρωματικά φυτικές ίνες και μαλακτικά των κοπράνων.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, δυστυχώς, δεν υπάρχουν δραστικές λύσεις στις οποίες μπορείτε να καταφύγετε. Το μόνο που μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε την κατάσταση είναι πρώτα απ’ όλα να φροντίσετε τη ρύθμιση των κενώσεων με την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και, στη συνέχεια, να εφαρμόζετε τοπικά ειδικά διαλύματα και καταπραϋντικές κρέμες. Στα φαρμακεία υπάρχουν αλοιφές από φυτικές πρώτες ύλες που δεν αντενδείκνυνται στην εγκυμοσύνη. Επίσης, η επαφή με κρύο νερό ανακουφίζει από την ενόχληση. Παλαιότερα, επικρατούσε η αντίληψη ότι συγκεκριμένες τροφές προκαλούν την πάθηση όπως το κρέας, το κόκκινο κρασί, οι φράουλες, το πιπέρι, τα κοκκινιστά. Αυτό όμως δεν έχει αποδειχτεί. Σίγουρα, ωστόσο, ορισμένες τροφές επιδεινώνουν την κατάσταση μέσω των διαταραχών που μπορεί να προκαλέσουν στις κενώσεις. Έτσι, οι έγκυοι έχουν ένα λόγο παραπάνω να προσέχουν τη διατροφή τους και να φροντίζουν να τρέφονται υγιεινά και με τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες.

Περίπου τρεις μήνες μετά τον τοκετό το πρόβλημα στις περισσότερες περιπτώσεις εξαφανίζεται. Οι γυναίκες που εξακολουθούν να υποφέρουν μετά την πάροδο του τριμήνου θα χρειαστεί να καταφύγουν σε χειρουργική επέμβαση εάν θέλουν να αποχαιρετήσουν για πάντα τις αιμορροΐδες. Συγκεκριμένα, η χειρουργική αντιμετώπιση ενδείκνυται στην περίπτωση που το πρόβλημα παραμένει τρεις μήνες μετά τον τοκετό και προκαλεί συμπτώματα όπως πόνο στην περιοχή του πρωκτικού δακτυλίου, αιμορραγία, έκκριση βλέννας, τοπικό ερεθισμό, κνησμό, αίσθημα ατελούς αφόδευσης κ.ά. Σήμερα, εφαρμόζονται διάφορες τεχνικές, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο οι πλέον αποτελεσματικές και ασφαλείς επεμβάσεις για την οριστική επίλυση της αιμορροϊδοπάθειας είναι οι εξής:

Α. Αιμορροϊδεκτομή κατά Milligan-Morgan ή Ferguson: Πρόκειται για την πλέον ριζική επέμβαση, κατά την οποία αφαιρούνται οι διογκωμένες αιμορροΐδες και στη συνέχεια το δέρμα του πρωκτού συγκλείεται με ραφές. Το μειονέκτημά της είναι ότι έχει αργή και επίπονη ανάρρωση και ποσοστά στενώσεων ή μερικής ακράτειας.

Β. Τεχνική κατά Longo: Οι αιμορροΐδες δεν αφαιρούνται, αλλά με τη βοήθεια ενός ειδικού συρραπτικού μηχανήματος διακόπτεται η αιμάτωσή τους και έλκονται προς τα πάνω.

Γ. Τεχνική THD: Ένα ειδικό πρωκτοσκοπικό εργαλείο εντοπίζει τις αιμορροϊδικές αρτηρίες με τη βοήθεια ενσωματωμένου υπερήχου Doppler. Οι εντοπισμένες πλέον αρτηρίες απολινώνονται με τη βοήθεια ειδικών ραμμάτων κι έτσι διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος. Ο αιμορροϊδικός ιστός παύει να τροφοδοτείται, ατροφεί και συρρικνώνεται. Δεν απαιτείται τομή στο δέρμα ή στο βλεννογόνο του πρωκτού παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις προχωρημένης αιμορροϊδοπάθειας. Ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης της επέμβασης είναι περίπου μισή ώρα. Ο πόνος μετά το χειρουργείο είναι ελάχιστος (διαρκεί μόνο την πρώτη ημέρα) ή και ανύπαρκτος. Στη συνέχεια, παραμένει απλώς ένα αίσθημα βάρους στην περιοχή για λίγες ημέρες. Οι επιπλοκές είναι πρακτικά ανύπαρκτες, αρκεί βέβαια να την εφαρμόσει κάποιος χειρουργός που είναι εκπαιδευμένος στη συγκεκριμένη τεχνική.

Σε όλες τις περιπτώσεις, η επέμβαση γίνεται με επισκληρίδιο αναισθησία. Θα χρειαστεί να παραμείνετε στο νοσοκομείο για μία μέρα, ενώ μετά από τρεις-τέσσερις μέρες θα μπορείτε να επιστρέψετε κανονικά στη δουλειά και στις άλλες δραστηριότητές σας. Όσο για το ενδεχόμενο να αντιμετωπίσετε ξανά στο μέλλον το ίδιο πρόβλημα, είναι μάλλον απίθανο, αφού το ποσοστό υποτροπών των σύγχρονων τεχνικών είναι σχεδόν μηδενικό. Ωστόσο, για να μην υποφέρετε ξανά, θα πρέπει να φροντίζετε τη φυσική σας κατάσταση, να αποφεύγετε την καθιστική ζωή, να ακολουθείτε μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και να προλαμβάνετε τη δυσκοιλιότητας και την παχυσαρκία, που είναι από τις κυριότερες αιτίες εμφάνισης των αιμορροΐδων.

Με τη συνεργασία του Μιχάλη Βασίλογλου-Γκανή, χειρουργού