Τα οιστρογόνα αποτελούν μία ομάδα ενώσεων που παίρνουν την ονομασία τους εξαιτίας του ρόλου που παίζουν στον εμμηνορροϊκό κύκλο. Αποτελούν τις βασικές γυναικείες ορμόνες. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι φυσικών οιστρογόνων: η οιστρόνη (Ε1), η οιστραδιόλη (Ε2) και η οιστριόλη (Ε3). Η οιστραδιόλη αποτελεί τη βασική ορμόνη κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών χρόνων της γυναίκας, και η οιστρόνη κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης.
Πού παράγονται
Τα οιστρογόνα στις γυναίκες παράγονται κατά βάση στις ωοθήκες και κατά τη διάρκεια της κύησης στον πλακούντα και σε μικρότερες ποσότητες από το συκώτι, τα επινεφρίδια, το μαστό και το λιπώδη ιστό. Αυτές οι δευτερεύουσες πηγές οιστρογόνων είναι ιδιαίτερα σημαντικές σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Τι κάνουν
Τα οιστρογόνα επηρεάζουν πολλαπλές πτυχές του γυναικείου μεταβολισμού. Προωθούν το σχηματισμό των δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου (όπως ο μαστός), διεγείρουν την αύξηση του ενδομητρίου και της μήτρας, αυξάνουν τη λίπανση του κόλπου και ενισχύουν το σχηματισμό των οστών. Επιπλέον, επηρεάζουν το μεταβολισμό των πρωτεϊνών και λιπιδίων, τον πηκτικό μηχανισμό, το ισοζύγιο υγρών κλπ. Κάθε μήνα συμμετέχουν στη διαδικασία προετοιμασίας του γεννητικού συστήματος για να υποδεχτεί ένα γονιμοποιημένο ωάριο. Πιο συγκεκριμένα, η αύξηση των επιπέδων των οιστρογόνων προκαλεί την απελευθέρωση της ωχρινοτρόπου ορμόνης, η οποία με τη σειρά της προκαλεί την ωοθυλακιορρηξία, δηλαδή την απελευθέρωση του ωαρίου από το ωοθυλάκιο. Ταυτόχρονα, προκαλούν την πάχυνση του ενδομητρίου, ώστε να καταστεί ικανό να δεχθεί μια πιθανή κύηση.
Οιστρογόνα και εγκυμοσύνη
Όταν το ωάριο γονιμοποιηθεί, οι ωοθήκες (και πιο συγκεκριμένα το ωχρό σωμάτιο) εκκρίνουν μεγαλύτερη ποσότητα οιστρογόνων, που αυξάνεται έως και τριακόσιες φορές παραπάνω απ’ το φυσιολογικό μέχρι το τέλος της εγκυμοσύνης. Η αυξημένη ποσότητα οιστρογόνων στον οργανισμό ενισχύει τη ροή του αίματος στα όργανα του σώματος και συντελεί στην εντυπωσιακή ανάπτυξη και αύξηση της μήτρας και του πλακούντα, ενώ το ενδομήτριο γίνεται παχύτερο και εμπλουτίζεται με θρεπτικά συστατικά. Έτσι, το γονιμοποιημένο ωάριο έχει όλη την υποστήριξη που χρειάζεται για να αναπτυχθεί. Μετά την 9η εβδομάδα κύησης, οι ωοθήκες σταματούν την παραγωγή οιστρογόνων, και το ρόλο αυτό αναλαμβάνει ο πλακούντας. Τα οιστρογόνα αυξάνουν την έκκριση της μελανίνης, είναι υπεύθυνα για την κατακράτηση υγρών στα άκρα και το πρόσωπο και ευθύνονται για τις ναυτίες που προκαλούνται σε ορισμένες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης. Βελτιώνουν την κατάσταση των μαλλιών και επηρεάζουν την ευαισθησία του δέρματος. Προκαλούν αυξημένη έκκριση μελανίνης, που είναι υπεύθυνη για τις πανάδες στο πρόσωπο (τη λεγόμενη «μάσκα της εγκυμοσύνης») και για τη «μαύρη γραμμή» που μερικές φορές σχηματίζεται στην κοιλιά της εγκύου. Τέλος, προκαλούν αύξηση του μαζικού αδένα στο στήθος, προετοιμάζοντας τη γυναίκα για το μελλοντικό θηλασμό. Με τη συνεργασία του Γεώργιου Κανελλόπουλου, μαιευτήρας – χειρουργός – γυναικολόγος.
