Τα πρώτα του δοντάκια

Τα δόντια αρχίζουν να σχηματίζονται όσο το μωρό βρίσκεται ακόμα στη μήτρα της μητέρας του, κατά το δεύτερο τρίμηνο της κύησης. Όμως για να τα δείτε να ανατέλλουν θα πρέπει να περιμένετε ως τον έκτο – έβδομο μήνα της ζωής του. Μέχρι τότε καλύπτονται από τα ούλα. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανόνας που να ορίζει το πότε ακριβώς θα βγουν τα δόντια. Υπάρχουν μωρά που γεννιούνται με ένα δοντάκι κι άλλα που θα γιορτάσουν τα πρώτα τους γενέθλια χωρίς κανένα. Σε πρώτη φάση, η οδοντοφυΐα θα έχει ολοκληρωθεί όταν θα έχουν ανατείλει είκοσι δόντια: 4 τομείς, 2 κυνόδοντες και 4 γομφίοι σε κάθε σιαγόνα.

6-8 μήνες: Κάτω μέσοι τομείς (τα δύο μεσαία κάτω)

7-9: Άνω μέσοι τομείς

8-10: Άνω πλάγιοι τομείς

10-12: Κάτω πλάγιοι τομείς

12-18 Πρώτοι γομφίοι

18-24: Κυνόδοντες

24-30: Δεύτεροι γομφίοι

6-8 ετών: Πρώτοι τομείς

6-7 ετών: Πρώτοι γομφίοι

7-9 ετών: Δεύτεροι τομείς

9-12 ετών: Κυνόδοντες

10-12 ετών: Πρώτοι και δεύτεροι προγόμφιοι

11-13 ετών: Δεύτεροι γομφίοι

17-20 ετών: Τρίτοι γομφίοι (φρονιμήτες)

… Τα ούλα πρήζονται και πονάνε λίγο πριν ανατείλει το δόντι. Κάντε απαλό μασάζ στα ούλα με μία γάζα βουτηγμένη σε παγωμένο νερό ή με μια από τις ειδικές καταπραϋντικές αλοιφές.

… Υπάρχει έντονη σιελόρροια. Η παραγωγή σάλιου είναι ένας αμυντικός μηχανισμός του οργανισμού που ελαττώνει την αίσθηση του πόνου. Για να μην προκαλεί το σάλιο ερεθισμούς στο πηγούνι του μωρού, σκουπίζετέ το συχνά με ένα μαλακό σφουγγάρι ή ένα βρεγμένο πανί.

…Το μωρό δείχνει εκνευρισμένο και δαγκώνει όποιο αντικείμενο βρίσκει μπροστά του. Δώστε του ένα από τα παιχνίδια που είναι ειδικά σχεδιασμένα για το σκοπό αυτό. Φροντίστε να είναι καθαρά και φυλάξτε τα στο ψυγείο, καθώς η χαμηλή θερμοκρασία λειτουργεί σαν αναισθητικό για τα πονεμένα ούλα.

Η φροντίδα και η καθαριότητα των δοντιών ξεκινάει από τη στιγμή που κάνει την εμφάνισή του το πρώτο. Αν η οδοντόβουρτσα σας φαίνεται πολύ μεγάλη για το στόμα του μωρού, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα κομμάτι γάζα το οποίο θα τυλίξετε στο δάχτυλό σας και θα τρίψετε ελαφρά τα δοντάκια με μια πολύ μικρή ποσότητα παιδικής οδοντόκρεμας με χαμηλή περιεκτικότητα σε φθόριο. Φροντίστε να καθαρίζετε τα δόντια του δύο φορές την ημέρα. Όσο το παιδί είναι μικρό, ο καλύτερος τρόπος είναι να στέκεστε ή να κάθεστε πίσω του και να κρατάτε σταθερό το σαγόνι του με το χέρι σας. Βουρτσίστε τα δόντια με μικρές, κυκλικές κινήσεις, όχι μόνο στην επιφάνειά τους αλλά και στα ούλα. Όταν αργότερα θελήσει να το κάνει μόνο του, αφήστε το να κρατήσει την οδοντόβουρτσα και να «παίξει» αλλά στη συνέχεια αναλάβετε εσείς, για να είστε βέβαιη ότι ο καθαρισμός έχει γίνει σωστά. Υπολογίστε ότι ένα παιδί είναι σε θέση να βουρτσίζει αποτελεσματικά τα δόντια του μόνο του όταν μπορεί να τρώει με μαχαίρι και πιρούνι, δηλαδή σε ηλικία έξι – εφτά ετών.

Η επιλογή της οδοντόβουρτσας είναι επίσης πολύ σημαντική υπόθεση. Προτιμήστε μία με μικρή κεφαλή και μαλακό τρίχωμα. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και παιδική ηλεκτρική οδοντόβουρτσα, αρκεί το παιδί να είναι πάνω από τριών ετών. Η οδοντόκρεμα είναι καλό να περιέχει φθόριο, το οποίο δυναμώνει το σμάλτο, όμως για τα πολύ μικρά παιδιά, που είναι πιθανό να την καταπιούν προτιμήστε μία με χαμηλή περιεκτικότητα σε φθόριο. Η ποσότητα που πρέπει να χρησιμοποιείτε είναι περίπου ίση με ένα μικρό στραγάλι.

Και η πρώτη επίσκεψη στον οδοντίατρο δεν πρέπει να αργήσει πολύ. Στην ηλικία περίπου των 18 μηνών, το παιδί θα πρέπει να κάνει τον πρώτο του οδοντιατρικό έλεγχο, ο οποίος και θα επαναλαμβάνεται μία φορά το χρόνο, όχι μόνο για να εντοπιστούν έγκαιρα τυχόν προβλήματα, αλλά και για να εξοικειώνεται το παιδί με το γιατρό. Στην περίπτωση που υπάρχει τερηδόνα στα μη μόνιμα δόντια, ο οδοντίατρος θα αποφασίσει αν χρειάζεται να γίνει σφράγισμα ή όχι. Σε πολλές περιπτώσεις, αν για παράδειγμα η φθορά είναι μικρή και το συγκεκριμένο δόντι πρόκειται να πέσει για να αντικατασταθεί από το μόνιμο μέσα στους επόμενους μήνες, είναι πολύ πιθανό ο γιατρός να αποφασίσει να μην το πειράξει. Αντίθετα, εάν ο τερηδονισμός είναι εκτεταμένος και το δόντι έχει αρκετό χρόνο ζωής ακόμα ή επιδεινώνεται και προκαλεί πόνο στο παιδί, τότε το σφράγισμα είναι επιβεβλημένο.

Κάλυψη των οπών και σχισμών των δοντιών: Στα δόντια – κυρίως στα πίσω – σχηματίζονται μικρές σχισμές και οπές όπου είναι πολύ εύκολο να παγιδευτούν τροφές που δεν απομακρύνονται εύκολα με το βούρτσισμα και να δημιουργήσουν τερηδόνα. Για να περιοριστεί αυτός ο κίνδυνος, ο οδοντίατρος μπορεί να καλύψει την επιφάνεια των δοντιών με ένα διάφανο συνθετικό υλικό που «γεμίζει» τις οπές και σχισμές της μασητικής επιφάνειας των δοντιών.  Έτσι τα μικρόβια και οι τροφές δεν μπορούν πλέον να παγιδευτούν εκεί και να δημιουργήσουν τερηδόνα. Η διαδικασία διαρκεί ελάχιστα – περίπου δέκα λεπτά – είναι εντελώς ανώδυνη και εφαρμόζεται συνήθως μετά την ανατολή των πρώτων και δεύτερων μονίμων γομφίων, δηλαδή στην ηλικία των 6-7 και 12-13 ετών. Ωστόσο, είναι σημαντικό για τους γονείς να γνωρίζουν ότι ο τακτικός έλεγχος των καλύψεων είναι απαραίτητος γιατί δεν αποκλείεται να φύγουν από τη θέση τους. Η προστασία που προσφέρουν εφόσον παραμείνουν στη θέση τους είναι 100%.

Τοπική φθορίωση: Είναι η εφαρμογή από τον οδοντίατρο υψηλών δόσεων φθορίου (10-12.000 ppm) με τη μορφή ζελέ που έχουν γεύση φρούτων και είναι εύληπτα από τα παιδιά. Το ζελέ φθορίου τοποθετείται σε ειδικά δισκάρια για την άνω και κάτω γνάθο τα οποία εφαρμόζονται και παραμένουν στο στόμα επί 4 λεπτά.  Η συχνότητα εφαρμογής είναι συνήθως κάθε 6 μήνες, αν και σε άτομα με υψηλή προσβολή από τερηδόνα μπορεί να γίνεται και κάθε 3 μήνες. Προσφέρει προστασία από την τερηδόνα έως 30-40%.

Οι πολύ γλυκές και αμυλούχες τροφές, τα αναψυκτικά με ανθρακικό και οι φρουτοχυμοί μπορούν να βλάψουν τα δόντια. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στα «κρυμμένα» σάκχαρα, όπως η σουκρόζη, η γλυκόζη ή η φρουκτόζη. Όταν αυτές οι γλυκές ουσίες συναντούν τα βακτήρια μέσα στο στόμα δημιουργούν την πλάκα. Η πλάκα περιέχει οξέα που φθείρουν τα δόντια, καταστρέφοντας το ασβέστιο, τα μεταλλικά στοιχεία και τα φωσφορικά άλατα, γεγονός που προκαλεί ευπάθεια στα σμάλτο. Εκείνο που έχει σημασία δεν είναι η ποσότητα της ζάχαρης που καταναλώνουν τα παιδιά αλλά η συχνότητα με την οποία την καταναλώνουν. Κάθε φορά που τρώνε ή πίνουν κάτι γλυκό, τα δόντια τους δέχονται επίθεση για ώρες μετά. Αυτό που μπορείτε να κάνετε είναι να χρησιμοποιήσετε ως «αντίδοτα» τροφές που καθαρίζουν τα δόντια, όπως τα τραγανά, πλούσια σε φυτικές ίνες φρούτα, τα καρότα και το σέλερι. Επίσης, ένα κομμάτι τυρί μετά το γλυκό αυξάνει τα επίπεδα των αλκαλικών οξέων στο στόμα και προκαλεί έκκριση σάλιου. Φροντίστε το παιδί να τρώει γλυκά μόνο στις ώρες των γευμάτων και βουρτσίστε τα δόντια τους πριν πάνε για ύπνο.

Τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής του, τα ατυχήματα στα δόντια αντιπροσωπεύουν το 25-30% του συνόλου των ατυχημάτων. Το πιο πιθανό από όσα μπορεί να συμβούν είναι να «εξαφανιστεί» κάποιο δοντάκι μετά από χτύπημα. Μην ανησυχείτε: είναι πιθανό το δόντι να βγει ξανά μετά από ένα – δύο μήνες.

Με τη συνεργασία της Ελευθερίας Ντίνα (οδοντίατρος)