1. Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη ασχολία που το ξεκουράζει και το βοηθά να εκτονωθεί, όταν γυρίζει από το σχολείο;  Α. Όχι, γιατί έχει πάρα πολύ δουλειά για το σχολείο.  Β. Δεν είμαι σίγουρη, γιατί συνήθως βρίσκομαι στη δουλειά.  Γ. Ναι, έρχονται οι φίλοι του στο σπίτι, παίζει με το κομπιούτερ, μιλά με τη γιαγιά του, παίζει με τα τουβλάκια του ή κάνει κάτι άλλο που το ευχαριστεί.  2. Οι συνηθισμένοι τσακωμοί και οι καβγάδες με το παιδί σας γίνονται συνήθως για:  Α. Συνηθισμένα θέματα, όπως είναι τα μαθήματα ή οι απαγορεύσεις που του βάζουμε για την τηλεόραση.  Β. Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο θέμα, οτιδήποτε μπορεί να μας φέρει σε σύγκρουση.  Γ. Οι καβγάδες μας μου φαίνεται ότι κάτι κρύβουν, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω τι.  3. Γνωρίζετε ποιες αιτίες μπορεί να προκαλέσουν στρες στο παιδί σας;  Α. Είναι διαφορετικές κάθε φορά.  Β. Ναι, γνωρίζω με ακρίβεια ποιες δοκιμασίες ή δυσκολίες καταρρακώνουν το παιδί μου.  Γ. Όχι.  4. Πώς αντιδρά το παιδί σας όταν πρέπει να κάνει κάτι γρήγορα σε έναν ορισμένο χρόνο;  Α. Τα χάνει και δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει.  Β. Δεν τα καταφέρνει και τόσο καλά.  Γ. Αντεπεξέρχεται πολύ καλά.  5. Πόσο συχνά παραπονιέται το παιδί σας ότι δέχεται πιέσεις από φίλους ή από τα άλλα μέλη της οικογένειας;  Α. Ποτέ, είναι πολύ κλειστό και δεν μιλά ποτέ για την κοινωνική του ζωή.  Β. Συχνά. Πολλές φορές μου μιλά για το τι το περιμένει.  Γ. Ανακαλύπτω μόνο εκ των υστέρων τι ακριβώς συμβαίνει και διαπιστώνω τι το ταλαιπωρούσε.  6. Ύστερα από μια αποτυχία ή ένα λάθος στο παιχνίδι πώς αντιδρά το παιδί σας;  Α. Είναι απαρηγόρητο, κατηγορεί τον εαυτό του και τα βλέπει όλα μαύρα.  Β. Στενοχωριέται, αλλά στο τέλος βρίσκει μια λογική εξήγηση.  Γ. Είναι αδύνατο να το πλησιάσω, γι’ αυτό μένω έξω από αυτή την ιστορία.  7. Ποια είναι η αντίδραση του παιδιού σας όταν έχει να αντιμετωπίσει μια πρόκληση;  Α. Αναβάλλει τα πάντα μέχρι να φτάσει στο σημείο να πανικοβληθεί.  Β. Κάνει κάποια προετοιμασία αλλά αποσπάται διαρκώς.  Γ. Κάνει ένα πρόγραμμα και καταλαβαίνει ότι αν το ακολουθήσει θα πετύχει.  8. Μπορεί το παιδί σας να εξηγήσει και να μεταφέρει τα συναισθήματά του με σαφήνεια;  Α. Σπάνια, το βρίσκει ιδιαίτερα δύσκολο να αναγνωρίσει και να εξηγήσει τι ακριβώς το ενοχλεί.  Β. Ορισμένα συναισθήματα μπορεί να τα εξηγήσει, αλλά κάποια άλλα, όπως την ανασφάλεια, τη ζήλια δεν μπορεί να τα εξηγήσει, δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το πώς εμφανίστηκαν.  Γ. Συνήθως μου το λέει, όταν θυμώνει για κάτι ή όταν φοβάται.  9. Ζητάει το παιδί σας βοήθεια όταν τη χρειάζεται;  Α. Βεβαίως.  Β. Όχι.  Γ. Μερικές φορές.  10. Ποια από τις παρακάτω φράσεις ταιριάζει στο παιδί σας;  Α. Από το ένα αφτί μπαίνει και από το άλλο βγαίνει.  Β. Αγάλι-αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.  Γ. Πνίγεται σε μια κουταλιά νερό.  11. Πώς θα κρίνατε την υποστήριξη που έχει το παιδί σας από τους φίλους του;  Α. Ποια υποστήριξη;  Β. Οι φίλοι του έχουν περισσότερο ανταγωνιστική σχέση και δεν υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο.  Γ. Είμαι ευχαριστημένη και μπορώ να πω ότι το παιδί μου έχει καλούς φίλους.  12. Έχει το παιδί σας ένα πάθος, ένα χόμπι ή μια ικανότητα που πράγματι το ενθουσιάζει;  Α. Ναι. Πάντα υπάρχει μια δραστηριότητα που το απορροφά πλήρως.  Β. Όχι, θα επιθυμούσα να βρει κάτι που να το διασκεδάζει πράγματι.  Γ. Φαίνεται να αλλάζει ασχολίες κάθε τόσο.  13. Συζητάτε με το παιδί για τις καθημερινές πιέσεις που δέχεστε και πώς κατορθώνετε να αντεπεξέλθετε;  Α. Εκτονώνομαι κι εγώ κάποιες φορές, αλλά δεν ακολουθώ κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα.  Β. Ναι, παραπονιέμαι όταν είμαι σε κακή διάθεση, αλλά συνήθως καταφεύγω σε ένα ζεστό μπάνιο ή ένα πρόγραμμα γυμναστικής στο γυμναστήριο.  Γ. Όχι, δεν θέλω να φορτώσω το παιδί μου με τα προβλήματά μου.  14. Βάζει το παιδί σας τις ανάγκες του σε μια σειρά ανάλογα με το πόσο σημαντικές είναι;  Α. Όχι, το παιδί μου φαίνεται ότι ζει μόνο στο σήμερα και αυτό του δημιουργεί προβλήματα.  Β. Η προτεραιότητα του μικρού μου είναι να παίζει.  Γ. Ναι, το παιδί μου οργανώνει όσα θέλει να κάνει.  Αποτελέσματα  Περισσότερα Α  Προσοχή! Έχει πολύ στρες  Έχουμε για εσάς καλά και… κακά νέα. Τα καλά νέα είναι ότι γνωρίζετε το παιδί σας πολύ καλά και σας αξίζουν συγχαρητήρια. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρώτο στάδιο. Είτε θέλετε να το πιστέψετε είτε όχι, πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν αρκετά καλά τα παιδιά τους και δεν μπορούν πολλές φορές να καταλάβουν γιατί δυσαρεστούνται και αγχώνονται. Αυτή η έλλειψη επικοινωνίας δεν υπάρχει πάντως στη δική σας οικογένεια. Τώρα ερχόμαστε στα κακά νέα: Το παιδί σας είναι πιθανό να αισθάνεται έντονο στρες. Και το χειρότερο είναι ότι δεν γνωρίζει πώς να χειριστεί τα συναισθήματά του. Γι’ αυτό και πολλές φορές προκαλείται μεγάλη αναστάτωση μέσα στο σπίτι. Όσον αφορά τώρα στη στρατηγική αντιμετώπισης που ακολουθεί το παιδί σας, μάλλον δεν το βοηθά ιδιαίτερα να νικήσει την πίεση που του ασκείται από το εξωτερικό περιβάλλον. Το παιδί σας, δυστυχώς, δεν διαθέτει αποτελεσματικές δυνάμεις για να ξεπεράσει τα αρνητικά συναισθήματα που επιφέρει το στρες. Φυσικά, υπάρχουν καλύτερες μέθοδοι για να ξεπεράσει το στρες και να εκτονωθεί, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζετε από πού να ξεκινήσετε και πώς να το βοηθήσετε. Παρακάτω, θα βρείτε αναλυτικές οδηγίες πώς να βοηθήσετε ένα παιδί που υποφέρει από στρες.  Περισσότερα Β  Έχει αρκετό στρες και δεν μπορείτε να το βοηθήσετε  Οι απαντήσεις σας δείχνουν ότι δεν ξέρετε σίγουρα τι πράγματι συμβαίνει στο παιδί σας. Θεωρείτε ότι αντιμετωπίζει πίεση, αλλά δεν γνωρίζετε ποτέ με ακρίβεια ποιοι είναι οι παράγοντες που του προκαλούν στρες, πόσο μάλλον πώς να τους αντιμετωπίσετε. Είναι πιθανόν μάλιστα να αισθάνεστε απογοητευμένοι, γιατί όταν προσπαθείτε να βοηθήσετε, τότε το μικρό απορρίπτει κάθε σας προσπάθεια.  Μην τα βάζετε με τον εαυτό σας. Στον δικό μας πολυάσχολο κόσμο πάντα αισθανόμαστε πιεσμένοι και δεν γνωρίζουμε πώς να ξεφύγουμε. Αυτό είναι ένα άσχημο συναίσθημα που το μοιράζεστε με το παιδί σας και, χωρίς να το θέλετε, του το μεταφέρετε. Ξεκινήστε με μια απλή απόφαση: ότι θα βοηθήσετε το παιδί σας να ξεπεράσει το στρες. Μετά, αφιερώστε λίγο χρόνο για να καθίσετε μαζί του και να μιλήσετε γι’ αυτό το θέμα. Αυτό που χρειάζεστε μόνο είναι κάποιες βασικές οδηγίες που θα βρείτε παρακάτω.  Περισσότερα Γ  Είναι δυνατό και ξέρει να νικάει  Συγχαρητήρια! Γνωρίζετε το παιδί σας και πώς να το βοηθήσετε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ζωής. Επιπλέον, το μικρό σας έχει δείξει ότι διαθέτει υγιείς τρόπους για να χειριστεί την πίεση και να αντεπεξέλθει στο στρες της καθημερινότητάς του. Είναι πολύ πιθανόν μάλιστα αυτές τις ικανότητες να τις έχει μάθει από εσάς. Έχετε μεγαλώσει ένα παιδί που γνωρίζει πότε τα πράγματα ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Παρόλα αυτά, αντί να αισθανθεί ανήμπορο κάτω από το βάρος των πιέσεων και των ευθυνών, το παιδί ξέρει πώς να ξεφύγει, πώς να θέτει προτεραιότητες, ακόμη και πώς να νικήσει το στρες με έναν υγιή τρόπο. Η δική σας η στάση, βέβαια, επηρεάζει πάντα τη δική του τοποθέτηση και γι’ αυτό καλό θα ήταν να συνεχίσετε να ενδιαφέρεστε για τον εαυτό σας, δίνοντας το καλό παράδειγμα.  5 λόγοι που αγχώνουν τα παιδιά  Τι είναι αυτό που προκαλεί άγχος στα παιδιά; Οι αιτίες βρίσκονται στη συμπεριφορά των γονιών και των ενηλίκων που σε μερικές περιπτώσεις στρεσάρει τα παιδιά. Και να ποιες είναι αυτές:  1. Όταν οι γονείς δεν ευχαριστούνται με όσα κάνει  Το μικρό παιδί είναι χαρούμενο όταν οι γονείς του είναι χαρούμενοι με αυτό. Κάνει, λοιπόν, τα πάντα για να τους ικανοποιήσει και να έχει την επιβράβευση και την αποδοχή τους. Παρατηρεί προσεχτικά τις αντιδράσεις τους, αποκωδικοποιεί τις προσδοκίες τους και καταλαβαίνει από πολύ νωρίς τι θέλουν και τι δεν θέλουν από αυτό. Όταν οι απαιτήσεις των γονιών είναι υπερβολικές ή ιδιαίτερα έντονες, μπορεί να αποτελέσουν μια μεγάλη πηγή στρες. Το παιδί δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των γονιών και με τη σειρά τους οι γονείς δεν δείχνουν ικανοποιημένοι από το παιδί. Αυτό αντιλαμβάνεται την απογοήτευσή τους, την οποία μεταφράζει ως δική του ανεπάρκεια, κλονίζεται η πίστη στον εαυτό του και στις δυνατότητές του και μειώνεται η αυτοεκτίμησή του. Έτσι, μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο για τον οποίο δεν είναι καθόλου υπεύθυνο.  2. Όταν του βάζουν ταμπέλες «Το δικό μου το παιδί είναι καλό» είναι μια φράση που φαίνεται απλή, αλλά στην ουσία κρύβει την εξής συνέχεια «…και έτσι δεν έχει την ελευθερία να φερθεί άσχημα». Ο χαρακτηρισμός αυτός δεν μπορεί παρά να κρύβει μια μεγάλη πηγή δυσαρέσκειας για το παιδί, βάζοντάς του παράλληλα και ένα μεγάλο περιορισμό να παραμείνει καλό. Είναι αλήθεια ότι τα «καλά» παιδιά δεν έχουν περιθώριο να φερθούν μια φορά και σαν κακά παιδιά. Αντίστοιχα, ο τίτλος του «κακού» παιδιού δίνει κάθε δικαίωμα στο παιδί να φερθεί με άσχημο τρόπο, αφού όλοι γύρω του -και τελικά και το ίδιο- πιστεύουν ότι μόνο γι’ αυτό είναι ικανό. Επιπλέον, τέτοιες ταμπέλες στο παιδικό μυαλό μπορεί να πάρουν διαστάσεις που ο γονιός αδυνατεί να φανταστεί.  3. Όταν δεν το επιβραβεύουν  Συχνά, οι γονείς εμφανίζονται εξαιρετικά πρόθυμοι να τιμωρήσουν το παιδί για κάποιο λάθος του ή να του τονίσουν κάποια αδυναμία του, ενώ παραλείπουν να το επαινέσουν για τα μικρά καθημερινά κατορθώματά του. Η πρόθεση είναι σε κάθε περίπτωση καλή: αισθάνονται ότι με την παρατήρηση και την κριτική το παιδί θα διορθωθεί. Όμως, είναι αρκετά δύσκολο για τον γονιό να αντιληφθεί τη μάχη που δίνει το παιδί για να επιτύχει πράγματα που για τον ενήλικο είναι δεδομένα. Πράγματι, όταν το 3χρονο παιδί παρουσιάζει όλο υπερηφάνεια κι ενθουσιασμό τη ζωγραφιά που μόλις δημιούργησε, δεν είναι εύκολο για τον γονιό να αντιληφθεί πόσος κόπος χρειάστηκε γι’ αυτό που ο ίδιος εκλαμβάνει ως απλή «μουτζούρα». Επίσης, η παντελής έλλειψη επαίνων μπορεί να οδηγήσει το παιδί στο λανθασμένο συναίσθημα ότι δεν αξίζει. 4. Όταν μοιράζονται μαζί του τα δικά τους προβλήματα  Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι ένα φορτίο που δεν μπορεί να αντέξει το παιδί. Όταν, για παράδειγμα, υπάρχουν προβλήματα μεταξύ τους, όταν οι σχέσεις με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είναι δύσκολες, όταν υπάρχουν οικονομικά προβλήματα, παρατηρείται η τάση από ορισμένες μαμάδες και ορισμένους μπαμπάδες να συζητούν τα προβλήματα αυτά με τα παιδιά ή ακόμη και να περιμένουν να αισθανθούν καλύτερα με τη συναισθηματική υποστήριξη των μικρών τους. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται απόλυτα τι ακριβώς ζητά η μαμά ή ο μπαμπάς, ενώ τις περισσότερες φορές είναι επόμενο να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν. Επιπλέον, όταν τα προβλήματα αφορούν τη συζυγική σχέση, τότε το παιδί έρχεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, καθώς αντιλαμβάνεται μια πίεση να διαλέξει μέτωπο. Η υποστήριξη του ενός γονέα ισοδυναμεί αυτόματα με την απόρριψη του άλλου και άρα την πιθανή εγκατάλειψη του παιδιού από αυτόν.  5. Όταν το φορτώνουν με έξτρα υποχρεώσεις  Οι γονείς συχνά θεωρούν ότι τα παιδιά δεν έχουν ήδη αρκετά πράγματα στο μυαλό τους και «βιάζονται» να τους μοιράσουν ευθύνες, τις οποίες είναι πιθανόν να μην είναι έτοιμα να αναλάβουν. Ένα συνηθισμένο παράδειγμα είναι η τάση να χρίζεται το μεγαλύτερο παιδί προστάτης του μικρότερου. Παρότι αυτό δεν έχει απαραίτητα αρνητικές συνέπειες, στην ακραία του μορφή το μεγαλύτερο παιδί καταλήγει να περνάει τον χρόνο του αγχωμένο μήπως το μικρότερο χτυπήσει ή χαθεί ή κάνει κάποιο λάθος.  Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά σήμερα είναι εξαιρετικά πολυάσχολα. Για τα περισσότερα παιδιά το σχολείο, για ορισμένα ολοήμερο, είναι μόνο ένα μέρος της καθημερινής τους ρουτίνας. Το πρόγραμμα επίσης περιλαμβάνει μαθήματα αγγλικών, μουσικής, μπαλέτου, καράτε, ενώ συχνά ακολουθεί και το «ιδιαίτερο» για να ενισχύσει λίγο το διάβασμα του 8χρονου παιδιού. Το παιχνίδι θεωρείται μη αποδεκτό τις καθημερινές, αλλά ούτως ή άλλως δεν υπάρχει και χρόνος.  Με τη συνεργασία του Αντώνη Κακούρου (παιδοψυχίατρος)