Εξωσωματική γονιμοποίηση: όταν το όνειρο «παγώνει»

Το φαινόμενο της υπογονιμότητας απασχολεί εδώ και δεκαετίες την ιατρική κοινότητα, που ως απάντηση στις αυξημένες απαιτήσεις της εποχής «κατέθεσε» στην υπηρεσία μας τη δυνατότητα τεκνοποίησης με μεθόδους «υποβοηθούμενης αναπαραγωγής». Ωστόσο, η υπογονιμότητα εξακολουθεί να πλήττει πολλά νέα ζευγάρια που βρίσκουν αντίκρισμα σε αυτές τις θεραπείες. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές και ακίνδυνες μεθόδους θεραπείας υπογονιμότητας που «μιμείται» τους φυσιολογικούς μηχανισμούς της σύλληψης. Ωστόσο τα ποσοστά επιτυχίας κυμαίνονται  μεταξύ του 30-40% και συχνά πολλές γυναίκες βρίσκονται αντιμέτωπες με την πιο σκληρή πραγματικότητα: αυτή της «αποτυχημένης» προσπάθειας εξωσωματικής γονιμοποίησης.  Υπάρχει αλήθεια τρόπος να ξεπεράσουν αλώβητες αυτή την εμπειρία και να διατηρήσουν την συναισθηματική εγγύτητα με τον σύντροφό τους; Τι είναι αυτό που μπορείτε να κάνετε και να πείτε εσείς, οι συγγενείς και οι φίλοι του ζευγαριού που βιώνει μία τόσο στρεσσογόνα κατάσταση;

Τα αρχικά συναισθήματα αγωνίας και λαχτάρας που γεννιούνται με την έναρξη της θεραπείας έρχονται να αντικατασταθούν  από ανασφάλειες, θλίψη, απόγνωση και απουσία ελπίδας μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια. Αυτή η αποτυχία πυροδοτεί στο ζευγάρι διάφορες συναισθηματικές αντιδράσεις, αφού βρίσκεται αντιμέτωπο με τη ματαίωση της εικόνας του μ’ ένα παιδί, με την ψυχολογική κούραση που συνοδεύει μια στρεσογόνα θεραπεία, με ενοχές  και αισθήματα ανεπάρκειας, με απόγνωση και με τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει όλη αυτή η «διαδικασία» στην ποιότητα της σχέσης και στην ερωτική ζωή του ζευγαριού.

«Μετά την δεύτερη αποτυχημένη εξωσωματική προσπάθεια, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα για μένα και τον σύντροφό μου. Ένιωθα την απόλυτη θλίψη ριζωμένη μέσα μου, ξέσπαγα διαρκώς σε κλάματα, αντιμετώπιζα προβλήματα στον ύπνο και στο φαγητό, ήμουν επιθετική και απόμακρη όχι μόνο με τον άντρα μου αλλά και με το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον. Η ιδέα και μόνο να εμπλακώ για ακόμα μια φορά στην ίδια διαδικασία, με αβέβαιο αποτέλεσμα και χωρίς να νιώθω ότι έχω τον έλεγχο της κατάστασης, μου προκαλούσε πανικό. Ωστόσο, το όνειρό μας νίκησε και σήμερα κρατάω στην αγκαλιά μου τον γιο μας.» (Ελένη, 35 ετών)

Τα επιστημονικά άλματα στον τομέα της εξωσωματικής γονιμοποίησης και τα θαύματα που υπόσχεται η συγκεκριμένη μέθοδος δίνουν ελπίδες σε χιλιάδες ζευγάρια, πολλά από τα οποία ολοκληρώνουν με επιτυχία την θεραπεία. Ωστόσο η σύλληψη θέλει υπομονή, επιμονή και ψυχικό σθένος. Όπως και στη φυσιολογική διαδικασία σύλληψης, αυτό που έχει την κύρια σημασία είναι η σχέση του ζευγαριού. Αυτή αποτελεί τη βάση, το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα γεννηθεί ένα παιδί. Οι σύντροφοι πρέπει να εμπεριέχουν ο ένας τον άλλον, να αλληλοστηρίζονται και να αγαπιούνται. Τα ζευγάρια που έχουν μια καλή σχέση , είναι αυτά που θα μπορέσουν να περάσουν με επιτυχία τη δύσκολη και ματαιωτική διαδικασία της εξωσωματικής. Συμβαίνει επίσης πολύ συχνά, τα ζευγάρια να απομακρύνονται μετά από τις αποτυχημένες προσπάθειες είτε γιατί η κούραση και η ματαίωση υπερνικούν την επιθυμία είτε γιατί η επιθυμία δεν ήταν κοινή. Χρειάζεται ωστόσο να αξιολογήσετε και τη σημασία της σχέσης σας. Αποκτά δηλαδή αυτή ουσία μόνο μέσα από την απόκτηση ενός παιδιού; Παράγοντες όπως το κοινωνικό πλαίσιο και οι αντιλήψεις του περί ολοκλήρωσης μέσα από την απόκτηση ενός παιδιού, φέρνουν πρόσθετο βάρος και άγχος στη διαδικασία. Αν ως ζευγάρι ή ως άτομα-πρόσωπα μεμονωμένα υπερεπενδύετε στην απόκτηση ενός παιδιού ως συνέχεια και απόδειξη της σχέσης σας, η ματαίωση θα είναι πολύ μεγάλη. Το ζευγάρι αποτελείται από δύο άτομα που οφείλουν στους εαυτούς τους να ολοκληρώνονται αδιάκοπα και να ωριμάζουν. Ας μην ξεχνάμε ότι ώριμα παιδιά γεννιούνται από ώριμους γονείς. Αν η επένδυση για ολοκλήρωση αφορά το παιδί, τότε μετά τη γέννησή του, οι γονείς και κυρίως η μητέρα, η οποία έχει υποβληθεί σε όλη αυτήν τη διαδικασία, «πέφτει πάνω στο παιδί», γίνεται υπερπροστατευτική και χαριστική και η σχέση με το σύζυγο αλλάζει.

Το αποτέλεσμα της θεραπείας είναι πάντα αβέβαιο, και σίγουρα είναι μια επίπονη ψυχικά, διαδικασία που μειώνει και το ερωτικό ενδιαφέρον των συντρόφων αφού αυτό παύει να εκδηλώνεται αυθόρμητα και γίνεται προγραμματισμένα και με συγκεκριμένο ίσως τρόπο.

–      Δώστε χρόνο στον σύντροφό σας να αποδεχτεί το γεγονός. Τα συναισθήματα που νιώθετε δε είναι εύκολο να περιγραφούν, γι’ αυτό δείξτε κατανόηση ο ένας στον άλλον.

–      Συζητήστε το ενδεχόμενο της επίσκεψης σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, που μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα καταθλιπτικά συναισθήματα (αν υπάρχουν)

–      Συζητήστε το πρόβλημα, τα συναισθήματα και τις σκέψεις σας. Ο σύντροφός σας μπορεί να σας καταλάβει και να σας συμπαρασταθεί ουσιαστικά.

–      Δεν φταίει κανείς! Μην κατηγορείτε λοιπόν τον εαυτό σας ή το σύντροφό σας. Δυσκολίες και αποτυχίες υπάρχουν πάντα, το ζήτημα είναι πώς τις αντιμετωπίζετε.

–      Μη  χάνετε την πίστη σας. Μιλήστε με ανθρώπους που βιώνουν το ίδιο πρόβλημα και στραφείτε προς την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησής σας. Η καλή σας ψυχολογική κατάσταση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην επιτυχία ή μη μιας μελλοντικής προσπάθειας.

–      Δώστε χρόνο στον εαυτό σας πριν συζητήσετε το ενδεχόμενο μιας νέας προσπάθειας.

–      Το γεγονός της απώλειας μπορεί να μην το ξεπεράσετε ποτέ, το θέμα είναι να το αποδεχτείτε και να βρείτε μέσα σας την δύναμη να εντείνετε τις προσπάθειές σας ατενίζοντας με αισιοδοξία το μέλλον.

–      Κύριο μέλημά σας πρέπει να είναι η διατήρηση  της σωματικής και ψυχικής σας ευεξίας. Η αισιοδοξία και η πίστη σας θα αποτελέσουν τον κυριότερο σύμμαχό σας σε αυτόν τον αγώνα της τεκνοποίησης.

–      Μην απομακρύνεστε συναισθηματικά από τον σύντροφό σας. Σας χρειάζεται όσο κι εσείς και θα είναι καλύτερο και για τους δυο σας να ξεπεράσετε μαζί αυτή την απώλεια.

Η υπογονιμότητα είναι αναμφίβολα ένα πρόβλημα που πυροδοτεί πολλά συναισθήματα, επηρεάζει την ποιότητα της σχέσης και χρήζει ειδικής αντιμετώπισης από το άμεσο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον του ζευγαριού.

–      Σεβαστείτε τον πόνο τους. Βιώνουν ιδιαίτερα επώδυνα συναισθήματα που δυσκολεύονται να εκφράσουν και η σχέση τους βρίσκεται σε κομβικό σημείο.

–      Το πρόβλημά τους δεν μειώνεται με εκφράσεις όπως «θα τα καταφέρετε την επόμενη φορά, νέοι είστε ακόμα».

–      Ακούστε αυτά που έχει να σας πει το ζευγάρι και συμπαρασταθείτε του με τον τρόπο που το ίδιο επιθυμεί  και έχει ανάγκη.

–      Μην κρύψετε την λύπη σας…δεν ωφελεί.

–      Έχασαν ένα παιδί ή έστω την ελπίδα για την απόκτησή του. Έχουν ανάγκη να μοιραστούν την θλίψη τους και να την εξωτερικεύσουν στους  συγγενείς και φίλους τους. Μπορεί όμως και όχι γι αυτό μην επιμένετε να σας πουν πώς αισθάνονται. Κάντε τους να νιώσουν τη στήριξή σας χωρίς να γίνεστε φορτικοί.

–      Ενημερωθείτε γύρω από το θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης από βιβλία, και αντίστοιχα sites που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε το πρόβλημα και τα συναισθήματα που βιώνει το ζευγάρι.

Με την συνεργασία της κας Μαρίας Τουλιάτου (ψυχολόγος – οικογενειακή θεραπεύτρια)