Ο σύγχονος τρόπος ζωής και οι κακές διατροφικές συνήθειες δημιουργούν παχύσκαρκα παιδιά και μάλιστα… από την κούνια!
Η παχυσαρκία είναι μία πολυπαραγοντική νόσος  που οφείλεται στο θετικό ισοζύγιο ενέργειας μεταξύ της προσλαμβανόμενης και δαπανόμενης ενέργειας.Από την μία η πρόσληψη ενέργειας είναι μεγάλη και από την άλλη η φυσική άσκηση-κίνηση είναι περιορισμένη.Οι επιπλέον θερμίδες συσσωρεύονται με τη μορφή του λίπους στο σώμα είτε προέρχονται από υδατάνθρακες,  είτε από πρωτεΐνες ,είτε από πλεονάζον λίπος. Η τάση συσσώρευσης επιπλέον κιλών πλήττει πλέον και παιδάκια μόλις 3-4 ετών. Σχεδόν το ένα τέταρτο των παιδιών ηλικίας κάτω των 6 ετών έχουν σήμερα προβλήματα με τη ζυγαριά. Το 20% των παιδιών στην ηλικιακή αυτή ζώνη είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Η κατάσταση χρειάζεται μεγάλη προσοχή γιατί ένα παχουλό παιδάκι πολύ εύκολα γίνεται υπέρβαρος ενήλικας με μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών παθήσεων ή διαβήτη. Πώς μπορούμε να παρέμβουμε; Σήμερα υπάρχει ένας νέος αποτελεσματικός τρόπος εντοπισμού του κινδύνου, τον οποίο προτείνουν οι παιδίατροι.

Η κρίσιμη καμπή

Σήμερα βρέθηκε επιτέλους ένας απλός και αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας. Ενώ μέχρι πρόσφατα δεν ήταν γνωστή η κρίσιμη περίοδος για την αύξηση του βάρους των παιδιών, σήμερα οι ειδικοί δεν έχουν πλέον καμία αμφιβολία σχετικά με το θέμα. Γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι γύρω στο τρίτο έτος της ηλικίας, μπορεί να διαπιστωθεί μια πρόωρη αύξηση λίπους, ένα καμπανάκι συναγερμού που πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Το επιπλέον βάρος σε αυτή τη φάση της ανάπτυξης είναι επικίνδυνο γιατί, εάν δεν ληφθούν μέτρα, τα επόμενα χρόνια όχι μόνο δεν θα μειώνεται, αλλά θα αυξάνεται.
Είναι αλήθεια ότι έχουμε αποκτήσει τη συνήθεια να τρώμε πολύ, γεγονός που τελικά οδηγεί στην παχυσαρκία. Είναι λοιπόν θεμελιώδους σημασίας, στην ηλικία των 3 ετών να ελέγχουμε τακτικά, με τη βοήθεια των πινάκων που παρουσιάζονται παρακάτω, την ανάπτυξη των παιδιών έτσι ώστε να επεμβαίνουμε εγκαίρως, όταν μπορούμε ακόμη να κερδίσουμε τη μάχη κατά των επιπλέον κιλών χωρίς πολλές επιπλοκές. Γι’ αυτό η προσοχή των παιδιάτρων εστιάζεται στην αύξηση του βάρους σε αυτή την ηλικία. Ωστόσο, δεν αρκεί να δραστηριοποιείται ο παιδίατρος. Και οι γονείς έχουν σημαντικό ρόλο να παίξουν.

Πόσο σωστά αναπτύσσεται;

Οι παιδίατροι οφείλουν να παρακολουθούν από πολύ νωρίς το ΔΜΣ των παιδιών ακόμα και από 6 μηνών. Οι ΔΜΣ στις ηλικίες 6,12,18 μηνών  μπορούν να δώσουν στοιχεία για την περαιτέρω πορεία του παιδιού όσον αφορά το βάρος. Αλλά και εμείς οι γονείς οφείλουμε να παρακολουθούμε το ΔΜΣ για την πρόληψη εμφάνισης πρόωρης παχυσαρκίας. Η πρόωρη παχυσαρκία έχει αποδειχθεί ότι συμβάλει στην εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων όπως είναι ο διαβήτης ή τα καρδιαγγειακά. Το  πρόωρα παχύσαρκο παιδί έχει αυξημένες πιθανότητες να γίνει και παχύσαρκος ενήλικας. Από τη μία γιατί έχει δημιουργήσει αυξημένο αριθμό λιποκυττάρων και από την άλλη γιατί έχει κακές συνήθειες διατροφής που πολλαπλασιάζουν το πρόβλημα.   Για να υπολογίσετε τον δείκτη μάζα σώματος (ΔΜΣ ή BMI στα αγγλικά), θα πρέπει να διαιρέσετε το βάρος με το τετράγωνο του ύψους (δηλαδή βάρος/ύψος²), όπου το βάρος μετατρέπεται σε κιλά και το ύψος σε μέτρα. Την τιμή που θα προκύψει τη συγκρίνετε με αυτές που υπάρχουν στον πίνακα, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Ο ρόλος της διατροφής

–  Βασικός ένοχος για τη συσσώρευση υπερβολικού λίπους είναι η ποιότητα των τροφίμων που είναι όλο και πιο πλούσια σε θερμίδες και σε λίπη. Τα αποτελέσματα επιδεινώνονται και από τη μικρή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Για τα πολύ μικρά παιδάκια, που δεν καταναλώνουν ακόμη έτοιμα σνακ, υπεύθυνη μπορεί να είναι επίσης μια διατροφή με υπερβολικά πολλούς υδατάνθρακες κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, η οποία μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό των σακχάρων και να διευκολύνει την εμφάνιση της παχυσαρκίας στις επόμενες φάσεις της ανάπτυξης. Βασικός παράγοντας, εκτός από τον γενετικό- είναι και η χρήση ξένου γάλακτος ή η πρόωρη διακοπή του θηλασμού. –   Για να αποφύγετε την παχυσαρκία πρέπει να γνωρίζετε ποιες είναι οι κρίσιμες φάσεις που μπορούν να καθορίσουν το βάρος του παιδιού στο μέλλον. Η πρώτη κρίσιμη περίοδος είναι η εγκυμοσύνη. Η υπερβολική αύξηση του βάρους της μαμάς δημιουργεί τον κίνδυνο μεγάλης αύξησης και του βάρους του εμβρύου. Έτσι θα γεννηθεί ένα παχύ μωρό -από 5 κιλά και πάνω- που θα ξεκινήσει τη ζωή του με μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνει παχύσαρκο παιδάκι. Οι μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από αυτό το φαινόμενο δεν έχουν γίνει ακόμη σαφείς, αλλά φαίνεται ότι η υπερβολική διατροφή του εμβρύου μπορεί να δημιουργήσει στο μεταβολισμό του την τάση κατακράτησης ενέργειας, δηλαδή υψηλή αφομοίωση των θερμίδων που προσλαμβάνονται με το φαγητό. –   Θηλασμός και απογαλακτισμός. Τα παιδιά που θηλάζουν κινδυνεύουν λιγότερο. Η σύσταση του μητρικού γάλακτος δεν είναι ομοιόμορφη σε όλη τη διάρκεια του ταΐσματος, προς το τέλος αυξάνεται η περιεκτικότητα σε λίπος, συμβάλλοντας στην αίσθηση του κορεσμού. Στο γάλα σκόνη, όμως, η σύσταση είναι πάντα ίδια και τα μικρά αισθάνονται πείνα για περισσότερη ώρα, με αποτέλεσμα να τρώνε περισσότερο. Όταν, λοιπόν, το μικρό θηλάζει, ρυθμίζεται μόνο του και η μητέρα μαθαίνει να σέβεται τους ρυθμούς του. –   Όταν ταΐζουν το μικρό τους με μπιμπερό, όλοι σχεδόν οι γονείς απαιτούν να το τελειώσει. Σε περίπτωση, λοιπόν, που πρέπει να χρησιμοποιήσετε γάλα σκόνη να προσέχετε πολύ την αύξηση του βάρους του, που πρέπει να είναι αντίστοιχο με το βάρος των μωρών που θηλάζουν. Και για να αποφεύγετε τα λάθη, όταν ετοιμάζετε το μπιμπερό, να φροντίζετε πάντα η μεζούρα να είναι κοφτή. Πολύ συχνά οι γονείς υπερβάλλουν με τις δόσεις και γεμίζουν πολύ τη μεζούρα. –  Εξίσου σημαντικός είναι ο απογαλακτισμός στη διάρκεια του οποίου δεν πρέπει να υπερβάλλουμε με τις πρωτεΐνες και το άμυλο ούτε να επιμένουμε το παιδί να τρώει πιάτα γεμάτα μέχρι επάνω. Πρέπει να εφαρμόζεται ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο ανάλογα με την ηλικία και να αποφεύγονται τα σνακ ,γλυκά ή ζαχαρωτά  ή λιπαρά τρόφιμα. Επίσης είναι σημαντικό το παιδί να μάθει να τρώει τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων το συντομότερο ώστε να γίνει φιλικό στις γεύσεις. –  Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προσφέρουμε στα παιδιά σπιτικό μαγειρεμένο φαγητό  ώστε να ελέγχεται η ποιότητα και η ποσότητα των γευμάτων αλλά και να αποτελούν θετικό πρότυπο στα παιδιά τους μέσα από υγιεινές επιλογές τους. Οι λάθος επιλογές των γονιών γίνονται μετά και λάθος επιλογές των παιδιών. Οι παχύσαρκοι γονείς έχουν λανθασμένη εικόνα για την ποσότητα και την ποιότητα των τροφίμων καθώς και το σημείο κορεσμού στην πρόσληψη τροφής. –   Τι πρέπει να κάνουμε εάν στα 3 του χρόνια το μικρό δείχνει σαφή προδιάθεση να πάρει βάρος; Η λύση για τα τόσο μικρά παιδάκια δεν είναι βέβαια  μόνο η δίαιτα. Στις μικρές ηλικίες δεν επιτρέπεται «δίαιτα» αλλά εκπαίδευση γονιών και παιδιών ώστε να κάνουν σωστές επιλογές στο φαγητό τους, να αλλάξει η σχέση του παιδιού με το φαγητό και κυρίως της μητέρας με το φαγητό καθώς και να αυξηθεί η δραστηριότητά του. –   Στην εμφάνιση παχυσαρκίας και πρόωρης παχυσαρκίας, η γενετική προδιάθεση δεν πρέπει να αποκλείεται και επιβαρύνει το παιδί καθώς και η παρουσία νοσημάτων όπως βλάβες στο θυρεοειδή αδένα που δημιουργούν προβλήματα στο μεταβολισμό και στη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Με την συνεργασία της κας Θάλειας Σταματιάδου (διαιτολόγος – κλινική διαιτολόγος)