Φροντίστε τα ποδαράκια του

Στην αρχή, τα ποδαράκια του είναι ροζ και μαλακά, ένας πειρασμός για ατελείωτα γαργαλητά, φιλιά και παιχνίδια. Μετά, το μωρό αρχίζει να ξεθαρρεύει και, λίγο διστακτικά και ατσούμπαλα στην αρχή, αρχίζει τις βόλτες, για να καταλήξει αργότερα να τρέχει, να χοροπηδάει, να χορεύει. Τα πρώτα βήματα ενός μωρού είναι καθοριστικά για τη ζωή και την ψυχοσύνθεσή του. Πρόκειται συνήθως για το πρώτο επίτευγμα ενός παιδιού, και ένα από τα πιο σημαντικά της διαδρομής του προς τη… ζωή των μεγάλων. Το μυστικό για γερά ποδαράκια είναι απλό: Ελευθερία κινήσεων! Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το πόδι ενός ενηλίκου είναι ένα αριστούργημα τέχνης και μηχανικής. Αποτελείται από 26 οστά, που συνδέονται μεταξύ τους και κινούνται χάρη σε έναν πολύπλοκο ιστό από μυς και συνδέσμους. Η κατασκευή του βρεφικού ποδιού, όμως, είναι πολύ διαφορετική. Κατά τη γέννηση, το μωρό σας διαθέτει 22 οστάρια. Ανάμεσά τους παρεμβάλλονται μεγάλα κενά, ενώ οι μύες και οι σύνδεσμοι είναι ακόμα αδύναμοι. Κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, τα πόδια συνεχίζουν να αναπτύσσονται ως εξής:

– Τα νεογέννητα έχουν επίπεδα πέλματα με γυριστά δαχτυλάκια, μικρή φτέρνα και μια στρώση λίπους που προστατεύει τα ευαίσθητα οστά στο εσωτερικό τους. Σε αυτό το στάδιο, το βρέφος μόλις που ελέγχει τις γάμπες και τα πέλματά του.

– Στους τρεις μήνες, το μωρό θα μπορεί να κλωτσά και να τεντώνει τις γάμπες και τα πέλματά του. Με τις κινήσεις αυτές το ίδιο εξερευνά τις δυνατότητές του ενώ οι μυς και τα οστά αναπτύσσονται και δυναμώνουν.

– Στους έξι μήνες, το βρεφικό ποδαράκι εξακολουθεί να αποτελείται ουσιαστικά από χόνδρους και δεν είναι ακόμα δυνατό, ώστε να μπορεί να σηκώσει το βάρος του μωρού χωρίς την δική σας υποστήριξη. Όταν το κρατάτε όρθιο στα πόδια σας, πειραματίζεται με το βάρος του και ταλαντεύεται πάνω – κάτω λυγίζοντας τα γόνατά του.

– Έως την ηλικία των 10 μηνών, τα περισσότερα μωρά αρχίζουν να μπουσουλάνε. Οι πρώτες απόπειρες θα φανούν ίσως παράξενες, αφού υπάρχει η πιθανότητα να ξεκινήσουν να μπουσουλάνε προς τα πίσω! Αυτό συμβαίνει γιατί τα χέρια τους είναι πιο δυνατά από τα ποδαράκια τους. Υπάρχουν, βέβαια, και βρέφη που υπερπηδούν το στάδιο του μπουσουλήματος και από την καθιστή στάση αρχίζουν απευθείας να περπατούν καθώς στηρίζονται από τα έπιπλα.

– Μετά τους 10 μήνες, το μωρό διαθέτει ικανοποιητικό έλεγχο των κάτω άκρων και μπορεί σιγά-σιγά να σηκώνει το βάρος του. Στο στάδιο αυτό ανακαλύπτει ότι μπορεί να σηκώνει το κορμί του όρθιο, στηριζόμενο στα κάγκελα του κρεβατιού ή σε κάποιο άλλο βολικό -για εκείνο- έπιπλο. Αρχικά δεν μπορεί να ισορροπεί καλά, γι’ αυτό πιάνεται από τα έπιπλα ή περιμένει από κάποιον ενήλικο να το «σώσει» κάθε φορά που σφηνώνεται σε κάποια γωνιά ή κάγκελο.

– Μετά τους 12 μήνες, το παιδί καταφέρνει να στηρίξει το σωματικό του βάρος περισσότερο στα πόδια του και λιγότερο στα έπιπλα. Η αυτοπεποίθησή του τότε αυξάνεται, επιτρέποντάς του να καλύπτει μικρές αποστάσεις, και τελικά να περπατά και να στέκεται όρθιο χωρίς βοήθεια. Την περίοδο που το μωρό μαθαίνει να μπουσουλάει και να στέκεται, οι μύες και οι σύνδεσμοι των ποδιών του δυναμώνουν, προετοιμάζοντάς το για το στάδιο του περπατήματος. Αφήστε το να κυκλοφορεί με γυμνά πόδια όσο το δυνατόν περισσότερο, γιατί μπορεί έτσι να ισορροπεί ευκολότερα, ενώ ταυτόχρονα υποβοηθάται η φυσιολογική ανάπτυξη μυών και οστών. Αν κάνει κρύο, φορέστε του παπουτσάκια από μαλακό ύφασμα ή κάλτσες που δεν γλιστρούν, για να κρατήσετε τα πέλματά του ζεστά.

– Μεταξύ 16 και 18 μηνών, το παιδί μπορεί να κάνει τρία-τέσσερα βήματα συνεχόμενα. Για να το ενθαρρύνετε, δώστε του να σπρώχνει ένα παιχνίδι με ρόδες ή ένα καροτσάκι, ώστε να ισορροπεί καλύτερα.

– Στα δύο του χρόνια, ο πιθανές δυσκολίες έχουν ξεπεραστεί, και το παιδί μπορεί να πηδά και να τρέχει. Το κάτω μέρος του ποδιού έχει πλέον αποκτήσει σαφές σχήμα και οι καμάρες έχουν αρχίσει να σχηματίζονται, αν και τα πέλματά του εξακολουθούν να φαίνονται επίπεδα.

– Στα πέντε του χρόνια, διαθέτει καλοσχηματισμένες καμάρες και χρησιμοποιεί τα πόδια του σχεδόν το ίδιο καλά με έναν ενήλικο, τοποθετώντας στο έδαφος πρώτα τη φτέρνα του και όχι όλο το πέλμα. Μπορεί, ωστόσο, τα πόδια του να δείχνουν ακόμα στραβά, αλλά αυτό είναι φυσιολογικό. Οι γάμπες του ισιώνουν περισσότερο, όταν φτάνει στα έξι του χρόνια. Από αυτό το χρονικό σημείο, το πόδι αναπτύσσεται με πιο αργό ρυθμό, μεγαλώνοντας μετά βίας κατά ένα νούμερο κάθε χρόνο.

Για να διασφαλίσετε την καλή κατάσταση των ποδιών του μωρού σας από τώρα αλλά και μελλοντικά, προστατεύστε και φροντίστε τα με τους παρακάτω τρόπους:

– Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει αρκετός χώρος στα παπουτσάκια του, ώστε το μωρό να μπορεί να κινεί ανεμπόδιστα τα πόδια του.

– Αποφύγετε τα στενά παπουτσάκια που μπορούν να περιορίσουν το πόδι και να βλάψουν το σχήμα του, ακριβώς τότε που αναπτύσσεται. Επίσης, βεβαιωθείτε ότι οι ολόσωμες φορμίτσες αφήνουν ελεύθερο χώρο στα δάχτυλα, ώστε να μην τα αναγκάζουν να μένουν λυγισμένα για πολλές ώρες, προκαλώντας έτσι μακροπρόθεσμες παραμορφώσεις και τραυματισμούς στα νύχια.

– Ελέγξτε αν τα σκεπάσματα στο κρεβάτι ή στο καρότσι του μωρού τού επιτρέπουν να κινείται ελεύθερα. Κλοτσώντας και τεντώνοντας τα ποδαράκια του, το μωρό οικοδομεί την υγεία των οστών και των μυών του.

– Μη βιαστείτε να του αγοράσετε παπούτσια, μόλις αρχίσει τα πρώτα του βήματα. Αφήστε το να περπατά ξυπόλητο, γιατί έτσι το βοηθάτε να διατηρεί την ισορροπία του και διασφαλίζετε τη σωστή ανάπτυξη των ποδιών του.

– Διατηρήστε τα πόδια του παιδιού σας υγιή και καθαρά, πλένοντάς τα καθημερινά με χλιαρό νερό και σαπούνι και στεγνώνοντάς τα προσεκτικά, ιδίως μεταξύ των δαχτύλων.

– Περιποιηθείτε τα νύχια σε τακτική βάση, κόβοντάς τα τετράγωνα και όχι στρογγυλά, ώστε να μη δημιουργούνται παρανυχίδες.

– Διαλέξτε κάλτσες φτιαγμένες από φυσικές ίνες (βαμβάκι ή μαλλί) που απορροφούν τον ιδρώτα, αφήνοντας το δέρμα να αναπνέει, σε αντίθεση με τις ελαστικές, συνθετικές κάλτσες που προκαλούν θερμότητα και ιδρώτα και συνεπώς αποτελούν εστίες μολύνσεων και μυκητιάσεων.

Πολύ συχνά, οι γονείς ανησυχούν βλέποντας κάτι ασυνήθιστο στα πόδια των παιδιών τους. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης. Τα περισσότερα «προβλήματα» των κάτω άκρων «διορθώνονται» μόνα τους, εκτός από κάποιες γενετικές παθήσεις που χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης. Αν ανησυχείτε για τα πόδια του παιδιού σας, καλό θα ήταν να ενημερώσετε το γιατρό σας, ο οποίος είναι και ο πλέον αρμόδιος για να σας συμβουλέψει. Να θυμάστε ότι όσο πιο νωρίς διαπιστωθεί το πρόβλημα, τόσο πιο εύκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Γενετικές ανωμαλίες που αφορούν το σχήμα ή τη σωστή θέση του ποδιού: Ο ποδολόγος – ποδίατρος, σε συνεργασία πάντα με το γιατρό που παρακολουθεί το παιδί, μπορεί να επέμβει στους αστραγάλους και τα πέλματα, κάνοντας ένα στατικό και δυναμικό πελματογράφημα. Το πελματογράφημα είναι μια μέτρηση πιέσεων που μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο βάδισης, τον τύπο ποδιού, την κατανομή φορτίων, τη θέση της φτέρνας, τη φόρτιση της καμάρας κτλ. Τοποθετώντας, λοιπόν, μέσα στα παπούτσια του παιδιού ειδικά κατασκευασμένα ορθωτικά πέλματα, επιτυγχάνεται η όσο το δυνατόν καλύτερη ανατομική θέση του ποδιού. Σε πιο σοβαρά περιστατικά, ο θεράπων ιατρός επιστρατεύει διάφορες μεθόδους, όπως ακινητοποίηση του ποδιού με γύψο, νάρθηκες, ακόμα και χειρουργικές επεμβάσεις.

Στραβές γάμπες: Είναι κάτι φυσιολογικό για τα παιδιά που μόλις έχουν αρχίσει να περπατούν. Μέχρι τα δύο τους χρόνια τα γόνατα στραβώνουν προς τα έξω, ενώ από τα δύο έως τα έξι χρόνια προς τα μέσα.

Περπάτημα στις μύτες: Υπάρχουν παιδιά που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στις μύτες των ποδιών τους, αλλά γρήγορα χρησιμοποιούν όλο το πέλμα. Ωστόσο, εάν το περπάτημα στις μύτες συνεχίζεται ακόμα και σε ηλικίες άνω των 5-6 ετών, ενδέχεται να σχετίζεται με ψυχοσωματικά προβλήματα.

Επίπεδα πέλματα: Είναι χαρακτηριστικό όλων των μωρών. Οι καμάρες γίνονται ευδιάκριτες κατά τον τρίτο χρόνο, οπότε και το παιδί περπατάει πλέον φυσιολογικά. Σε περιπτώσεις που το παιδί συνεχίσει να έχει επίπεδα πέλματα λόγω κληρονομικότητας (πλατυποδία) ή κάποιας άλλης αίτιας, μπορείτε με τη βοήθεια πελματογραφήματος και ειδικών ορθωτικών πάτων να «δημιουργήσετε» καμάρα. Με αυτό τον τρόπο, το πόδι «λειτουργεί» σωστά και αποφεύγονται τραυματισμοί, όπως τενοντίτιδες, θλάσεις, πόνοι στη μέση και τα γόνατα κ.ά.

Κυρτά δάχτυλα: Παιδιά κάτω των τριών ετών συνήθως περπατούν με τα δάχτυλα του ποδιού κυρτωμένα, για καλύτερη ισορροπία. Άλλα περπατούν με τα δάχτυλα να κλίνουν προς τα πάνω. Και οι δύο περιπτώσεις είναι απόλυτα φυσιολογικές και διορθώνονται καθώς το παιδί μεγαλώνει.

Σκληρύνσεις και σημάδια: Είναι το αποτέλεσμα της κακής εφαρμογής των παιδικών παπουτσιών. Το ίδιο ισχύει και για τους κάλους, οι οποίοι συνήθως οφείλονται σε κληρονομικούς παράγοντες.

Πόδια που διαφέρουν σε μέγεθος: Δεν είναι ασυνήθιστη περίπτωση, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να μετράτε τακτικά και τα δύο ποδαράκια του μωρού σας, ενημερώνοντας φυσικά και το γιατρό σας.

Mε τη συνεργασία του Ευάγγελου Δήμου – Ρουσουλέντση (χειροπράκτης – ποδίατρος).