Κιρσοί στην εγκυμοσύνη

Οι κιρσοί είναι διογκωμένες φλέβες της επιφάνειας των κάτω άκρων και δημιουργούνται κυρίως από την ανεπάρκεια των φλεβικών βαλβίδων. Οι φλέβες είναι ο δρόμος της επιστροφής του αίματος από τα άκρα στην καρδιά. Ο ρόλος των βαλβίδων είναι να εμποδίζουν την παλινδρόμηση του αίματος καθώς αυτό προωθείται από τις φλέβες των ποδιών προς την καρδιά. Όταν λοιπόν οι βαλβίδες είναι ανεπαρκείς, το αίμα λιμνάζει, ιδιαίτερα όταν στεκόμαστε όρθιοι, οι φλέβες τεντώνονται και με την πάροδο του χρόνου η αλλοίωσή τους επιδεινώνεται και γίνεται μόνιμη. Το πρόβλημα αφορά σε μεγαλύτερο ποσοστό τις γυναίκες, επειδή οι θηλυκές ορμόνες προκαλούν χαλάρωση στα φλεβικά τοιχώματα, ενώ και η κληρονομικότητα παίζει μεγάλο ρόλο – υπολογίζεται ότι περίπου το 80% των ασθενών με κιρσούς έχει ένα συγγενή πρώτου βαθμού με το ίδιο πρόβλημα. Τέλος, άλλοι παράγοντες που ενδέχεται να προκαλέσουν την εμφάνιση κιρσών είναι η παρατεταμένη και συχνή ορθοστασία, η παχυσαρκία, η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών, αλλά και η εγκυμοσύνη λόγω της αύξησης της πίεσης που ασκείται στις κεντρικές φλέβες από την κυοφορούσα μήτρα.

Αν υποφέρατε από κιρσούς ήδη πριν μείνετε έγκυος, η κατάσταση είναι πιθανό να  επιδεινωθεί με την εγκυμοσύνη. Γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγετε την πολύωρη ορθοστασία και την καθιστική ζωή. Αν χρειαστεί να μείνετε καθιστή για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι σκόπιμο να κάνετε συχνά διαλείμματα για να περπατάτε για λίγα λεπτά. Επίσης, φροντίστε να ξεκουράζετε κάθε τόσο τα πόδια σας ακουμπώντας τα σε μια καρέκλα ή πάνω σε μαξιλάρια, όταν ξαπλώνετε, και να αποφεύγετε την έκθεση των ποδιών σας στον ήλιο ή σε άλλες πηγές θερμότητας. Στο εμπόριο θα βρείτε ειδικές πιεστικές κάλτσες που μπορείτε να φοράτε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι κάλτσες αυτές ελαττώνουν κατά πολύ τα συμπτώματα των κιρσών, αρκεί να τις χρησιμοποιείτε σωστά. Πρέπει να τις φοράτε αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα, όταν τα πόδια δεν παρουσιάζουν οίδημα και η τοποθέτησή τους είναι πιο εύκολη, και να τις αφαιρείτε πριν από τον ύπνο. Όταν κοιμάστε, βάλτε ένα μαξιλάρι κάτω από τα πόδια σας, ώστε να διευκολύνεται η φλεβική επιστροφή και να μη λιμνάζει το αίμα. Ιδανικά, οι ειδικοί συνιστούν στις γυναίκες που έχουν κιρσούς και προγραμματίζουν μια εγκυμοσύνη, να εξετάσουν το ενδεχόμενο χειρουργικής αντιμετώπισής τους πριν από τη σύλληψη, ώστε να αποφύγουν τις επιπλοκές.

Σε πολλές γυναίκες το πρόβλημα εμφανίζεται για πρώτη φορά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η διάγνωσή είναι σχετικά εύκολη, αφού οι διογκωμένες φλέβες δημιουργούν συγκεκριμένη εικόνα στα κάτω άκρα, ενώ παράλληλα προκαλούν πόνο εντοπισμένο γύρω από τις φλέβες, κάψιμο, φαγούρα, αίσθημα ότι το πόδι είναι βαρύ και οίδημα (πρήξιμο) στον αστράγαλο. Οι ενοχλήσεις είναι συνήθως πιο έντονες στο τέλος της ημέρας και όταν ο καιρός είναι ζεστός. Σε προχωρημένα στάδια, η αυξημένη φλεβική πίεση προκαλεί βλάβη στο δέρμα της κνήμης, το οποίο παρουσιάζει υπέρχρωση (συνήθως γίνεται καφέ) ή μπορεί να αναπτύξει δερματική αλλοίωση σαν έκζεμα. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται «χρόνια φλεβική ανεπάρκεια» και, αν οι αλλοιώσεις προχωρήσουν, μπορεί να εμφανιστούν άτονα έλκη, δηλαδή πληγές που δεν επουλώνονται. Επίσης, οι κιρσοί μπορούν να προκαλέσουν επεισόδια αιμορραγίας ακόμα κι από μικροτραυματισμούς, επειδή είναι πολύ εύθραυστα αγγεία ή και θρομβοφλεβίτιδας που εκδηλώνεται με ερυθρότητα και πόνο κατά μήκος μιας θρομβωμένης επιφανειακής φλέβας. Οι έγκυοι που εμφανίζουν πρόβλημα κιρσών θα πρέπει να φροντίζουν να περιορίζουν το πρόβλημα με συντηρητικά μέτρα, όπως είναι η συχνή ελαφριά άσκηση, η χρήση ελαστικών καλτσών, η αποφυγή της πολύωρης ορθοστασίας, της καθιστής θέσης και της θερμότητας. Επιπλέον, καλό είναι η έγκυος να παρακολουθεί στενά τις φλέβες της για να αποφύγει τις επιπλοκές, ιδιαίτερα τη θρόμβωση.

Είτε υπήρχαν πριν από την εγκυμοσύνη και απλώς επιδεινώθηκαν είτε εμφανίστηκαν κατά τη διάρκειά της, το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα από το οποίο δυστυχώς δεν μπορούμε να απαλλαγούμε τόσο εύκολα. Οι κιρσοί δεν πρόκειται να εξαφανιστούν από μόνοι τους μετά τον τοκετό, γιατί η βλάβη στις βαλβίδες και η αλλοίωση των φλεβικών τοιχωμάτων έχει ήδη συμβεί. Όμως, υπάρχει πιθανότητα η κατάσταση να βελτιωθεί, για πολλούς λόγους, όπως η μείωση του σωματικού βάρους, η επαναφορά των ορμονών στα φυσιολογικά επίπεδα και η μείωση της πίεσης που ασκούσε η μήτρα στις κεντρικές φλέβες. Γι’ αυτό, θα πρέπει να περιμένετε τρεις μήνες -οπότε και ολοκληρώνεται η όποια βελτίωση θα μπορούσε να επιτευχθεί- πριν αποφασίσετε να πάρετε πιο δραστικά μέτρα. Σήμερα, υπάρχουν απλές χειρουργικές λύσεις που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα εύκολα και με απόλυτη επιτυχία. Έτσι, με τη βοήθεια των νέων τεχνικών, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποφεύγει μια γυναίκα να φοράει μίνι και σορτσάκια, για να μη δείχνουν άσχημα τα πόδια της, και πολύ περισσότερο να αφήσει το πρόβλημα να επιδεινωθεί. Οι τεχνικές αυτές είναι οι εξής:

·Σαφηνεκτομή: Πρόκειται για την αφαίρεση της μείζονος σαφηνούς φλέβας, εκείνης δηλαδή της φλέβας που είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία των κιρσών. Γίνεται κυρίως με τη μέθοδο που οι χειρουργοί αποκαλούν «inverted stripping». Συγκεκριμένα, με τη βοήθεια ενός ειδικού εργαλείου που ονομάζεται stripper, η φλέβα διαπερνάται, έλκεται και αφαιρείται από δύο μικρές τομές, μία στο ριζομήριο (όπου γίνεται η μεγαλύτερη τομή μήκους περίπου τεσσάρων εκατοστών) και μία λίγο πάνω από τον αστράγαλο (μήκους περίπου δύο εκατοστών). Οι υπόλοιποι κιρσοί αφαιρούνται από πολύ μικρές τομές, οι οποίες έχουν προκαθοριστεί πριν από το χειρουργείο.

·Χρήση ραδιοσυχνοτήτων μέσω ειδικού καθετήρα που εισάγεται διαδερμικά στη σαφηνή φλέβα κάτω από το γόνατο και τοποθετείται με έλεγχο περιεγχειρητικών υπερήχων στη βουβωνική χώρα. Στη συνέχεια, αυτός ο καθετήρας θερμαίνει το εσωτερικό της φλέβας και προκαλεί το κλείσιμό της. Αυτή η σχετικά νέα τεχνική μπορεί να γίνει και με τοπική αναισθησία με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα. Παράλληλα, προκαλεί λιγότερες μελανιές και ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο, επιτρέποντας έτσι την άμεση επιστροφή του ασθενούς στις κοινωνικές και επαγγελματικές του δραστηριότητες.

Και στις δύο περιπτώσεις, το είδος της αναισθησίας επιλέγεται κατά περίπτωση, αλλά συνήθως εφαρμόζεται επισκληρίδιος αναισθησία. Η παραμονή στο νοσοκομείο είναι 24ωρη. Μετά την επέμβαση, το χειρουργημένο σκέλος παραμένει δεμένο με ελαστικό επίδεσμο για περίπου δέκα ημέρες. Σταδιακά σε εφτά ημέρες από την επέμβαση αφαιρούνται τα ράμματα και οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν κανονικά στις δραστηριότητές τους. Οι μελανιές και τα σημάδια από τις μικρές τομές εξαφανίζονται συνήθως 15 – 20 ημέρες μετά το χειρουργείο. Οι κιρσοί που αφαιρούνται αποκλείεται να ξαναβγούν εφόσον έχουν αντιμετωπιστεί σωστά είτε με αφαίρεση της μείζονος σαφηνούς είτε με την κατάργησή της με ραδιοσυχνότητες. Όμως, μπορεί να εμφανιστούν νέοι διατεταμένοι φλεβικοί κλάδοι -κάτι που συμβαίνει σε δύο ασθενείς στους δέκα μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια μετά την επέμβαση- οι οποίοι συνήθως αντιμετωπίζονται με σκληρυντικές ενέσεις ή και με τοπική εκτομή του επιφανειακού κιρσού.

Πολύ συχνά χρησιμοποιούμε τον έναν όρο αντί για τον άλλον, όμως δεν πρόκειται για την ίδια πάθηση. Έτσι, ενώ η φλεβίτιδα είναι απλώς μια εκλαϊκευμένη έκφραση για τους κιρσούς (η λέξη «φλεβίτις» σημαίνει «φλέβα που φλεγμαίνει»), οι ευρυαγγείες είναι παθολογικά διευρυμένα επιφανειακά τριχοειδή αγγεία πολύ μικρής διαμέτρου που μοιάζουν με ιστό αράχνης. Αντίθετα από τους κιρσούς, δεν προεξέχουν από το δέρμα, δεν προκαλούν συμπτώματα και αποτελούν μόνο αισθητικό πρόβλημα. Ανάλογα με το είδος τους, μπορεί να έχουν χρώμα μπλε ή κόκκινο ή να έχουν ποικιλία χρωμάτων κατά περιοχές. Η θεραπεία τους γίνεται με σκληρυντικές ενέσεις ή/και χρήση λέιζερ.

· Eλέγξτε το σωματικό βάρος σας.

· Φροντίστε να γυμνάζεστε τακτικά. Ιδανική άσκηση είναι η κολύμβηση. Λόγω της οριζόντιας θέσης που έχει το σώμα στο νερό και της απουσίας βαρύτητας, η φλεβική επιστροφή είναι πιο εύκολη. Καλές ασκήσεις είναι, επίσης, το ποδήλατο και το περπάτημα.

· Αποφύγετε την παρατεταμένη ορθοστασία.

· Αποφύγετε να κάνετε μπάνιο με ζεστό νερό και ηλιοθεραπεία, και να εφαρμόζετε κάθε είδους θερμότητα απευθείας στα πόδια. Η θερμότητα προκαλεί διαστολή των αγγείων και επιβραδύνει τη φλεβική επιστροφή.

· Μη μένετε για πολλή ώρα στην ίδια θέση. Σε περίπτωση που η εργασία σας είναι καθιστική, να σηκώνεστε και να περπατάτε συχνά.

Με τη συνεργασία του Μιχάλη Βασίλογλου-Γκανή (χειρουργός).