5 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τον εμβολιασμό

Ο ρόλος των εμβολίων είναι να διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας, ώστε να παράγει ανοσιακή απάντηση (αντισώματα) απέναντι σε λοιμογόνους παράγοντες. Με την παραγωγή των αντισωμάτων, εξασφαλίζεται μελλοντική προστασία (ανοσία) απέναντι στους λοιμογόνους αυτούς παράγοντες. Για το λόγο αυτό, τα εμβόλια περιέχουν είτε φυσικά συστατικά – προϊόντα των λοιμογόνων αυτών παραγόντων- είτε προϊόντα βιοτεχνολογίας που μιμούνται τα φυσικά συστατικά τους. Μετά από ειδική επεξεργασία, τα φυσικά ή βιοτεχνολογικά συστατικά είναι ανίκανα να προκαλέσουν νόσηση, μπορούν όμως να προκαλέσουν τη δημιουργία αντισωμάτων. Ο ανθρώπινος οργανισμός, έχοντας παράξει τα κατάλληλα αντισώματα, διατηρεί ένα «οπλοστάσιο» με το οποίο μπορεί να εξουδετερώσει το φυσικό λοιμογόνο παράγοντα όταν έρθει σε επαφή μαζί του.

Διφθερίτιδας-κοκίτη-τετάνου (DTaP): Η διφθερίτιδα έχει σοβαρές επιπλοκές, κυρίως στο καρδιαγγειακό σύστημα. Ο τέτανος προσβάλλει το νευρικό σύστημα. Ο κοκίτης προκαλεί πνευμονία, σπασμούς και εγκεφαλίτιδα. Πολυομελίτιδας (IPV): Προστατεύει από τον αντίστοιχο ιό, που προσβάλλει το νευρικό σύστημα και προκαλεί παραλύσεις των μυών. Κατά της αιμοφίλου ινφλουέντζας: Προστατεύει από το συγκεκριμένο μικρόβιο που προκαλεί μηνιγγίτιδα, πνευμονία, ωτίτιδα, μικροβιαιμία (μόλυνση του αίματος). Κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου C (MCC): Προφυλάσσει από τη μηνιγγίτιδα του τύπου C. Κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου ACWY: Προστατεύει αποτελεσματικά από περισσότερα στελέχη μηνιγγιτιδόκοκκου που είναι υπεύθυνα για σοβαρές μορφές μηνιγγίτιδας. Κατά του πνευμονιόκοκκου (PCV): Το μικρόβιο αυτό προκαλεί βαριά μηνιγγίτιδα, πνευμονία, ωτίτιδα, μικροβιαιμία. Κατά της ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς (MMR): Η ιλαρά προκαλεί ωτίτιδες και πνευμονίες, ενώ μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλίτιδα. Η παρωτίτιδα είναι συχνό αίτιο μηνιγγίτιδας. Η ερυθρά είναι ήπια νόσος αλλά, αν προσβάλει έγκυο, προκαλεί βλάβες στο έμβρυο. Κατά της ηπατίτιδας Β: Η νόσος μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή ή σε καρκίνο του ήπατος. Κατά της ηπατίτιδας Α: Χορηγείται σε όποιον θέλει να προστατευτεί από το νόσημα ή έχει υψηλό κίνδυνο να νοσήσει. Ανεμοβλογιάς (Var): Μετά το 13ο -15ο μήνα ζωής. Εμβόλιο έναντι του ιού HPV ο οποίος είναι υπεύθυνος για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και κονδυλώματα.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνωρίζει ότι τα εμβόλια αποτελούν το μεγαλύτερο «όπλο» για την καταπολέμηση της αντοχής στα αντιβιοτικά, καθώς μειώνουν τον αριθμό των μολυσμένων ασθενών και κατά συνέπεια ελαχιστοποιούν τη δυνατότητα μετάδοσης και μόλυνσης. Έτσι μπορεί να μειωθεί η χρήση αντιβιοτικών, που με τη σειρά της μπορεί να μειώσει τη φυσική επιλογή και διάδοση των ανθεκτικών στελεχών των μικροβίων. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων των ΗΠΑ (CDC), μετά από την εισαγωγή του εμβολίου του πνευμονιόκοκκου (PCV), η εμφάνιση της ανθεκτικής στα αντιβιοτικά διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου μειώθηκε κατά 98% για τους ορότυπους που καλύπτει, αλλά και κατά 81% για το σύνολο των ορότυπων σε παιδιά μικρότερα των 2 ετών. Επιπλέον, η εμφάνιση της νόσου μειώθηκε κατά 49% και σε ενηλίκους μεγαλύτερους των 65 ετών, δηλαδή σε μια ομάδα ανθρώπων που δεν εμβολιάζεται.

Είναι πολύ σπάνιες οι περιπτώσεις που προκαλούν σοβαρές παρενέργειες τα σύγχρονα εμβόλια. Αυτό που μπορεί να εμφανιστεί είναι ένα ελαφρύ πρήξιμο ή κοκκινίλα, στο σημείο όπου έγινε το εμβόλιο, για λίγες μέρες. Αν θα κάνει ένα παιδί πυρετό από εμβόλιο, εξαρτάται από το είδος του εμβολίου και από την κατάσταση του ανοσοποιητικού του συστήματος. Έτσι, για παράδειγμα, 15% των παιδιών που εμβολιάζονται για ιλαρά – ερυθρά – παρωτίτιδα κάνει ήπιο πυρετό από την 5η έως τη 12η μέρα μετά τον εμβολιασμό. Αν το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού πολιορκείται από κάποιους ιογενείς ή λοιμογόνους παράγοντες, τότε μπορεί να αντιδράσει πιο έντονα, με υψηλό πυρετό, μετά τον εμβολιασμό. Τα εμβόλια δεν θα πρέπει να γίνονται, αν το παιδί έχει κάποια εμπύρετη ή σοβαρή λοίμωξη.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών είναι μια ουσιαστική παρέμβαση Δημόσιας Υγείας, όμως η επιτυχία του εξαρτάται από το ποσοστό της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού. Είναι γεγονός, όμως, ότι η εμβολιαστική κάλυψη δεν είναι ακόμα στα επιθυμητά επίπεδα. Οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται για το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, να συνεργάζονται με τον παιδίατρό τους για την τήρηση του κατάλληλου εμβολιαστικού σχήματος, να μην αμελούν την έγκαιρη χορήγηση των δόσεων και να προσέχουν την ενημέρωση του βιβλιαρίου Υγείας από τον παιδίατρό τους. Ας μην ξεχνάμε ότι η τήρηση του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών είναι η ασπίδα προστασία της υγείας των παιδιών. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν ολοκληρωθεί η χορήγηση των δόσεων κάποιου εμβολιασμού, ο εμβολιασμός αυτός πρέπει να συνεχίζεται κανονικά.

Με τη συνεργασία της Χρυσάνθης Λαθήρα, παιδίατρου.