Βρέφη, αυτά τα παράξενα πλάσματα

Ανοίγει τα μάτια του για πρώτη φορά και αντικρίζει το φως της ημέρας. Κλαίει ή μήπως γελάει; Κουνάει τα χέρια του σαν να θέλει να σας αγκαλιάσει και, μόλις το αγκαλιάσετε, ξανακλαίει. Είναι μικροσκοπικό και απόλυτα εξαρτημένο από εσάς. Κι ενώ, ασφαλώς, είναι «το πιο όμορφο του κόσμου», αν το καλοσκεφτείτε, μοιάζει περισσότερο στον Ε. Τ., τον εξωγήινο, παρά στα «αφράτα» μωρά που βλέπετε στις διαφημίσεις και τις συσκευασίες των παιδικών τροφών. Προς το παρόν, τουλάχιστον! Το λατρεύετε και ταυτόχρονα σας τρομάζει. Είναι κομμάτι του εαυτού σας, κι όμως ακόμα δεν μπορείτε να αποκωδικοποιήσετε τις επιθυμίες και τις ανάγκες του. Γιατί αυτό το πλασματάκι σάς προκαλεί τόση αμηχανία, και τι μπορείτε να κάνετε για να διαχειριστείτε σωστά και κυρίως άφοβα το μικρό αυτό γνωστό – άγνωστο;

Αν και είναι μόλις μερικών ημερών, το μωρό σας δείχνει σαν να έχει ανάγκη από ένα βαθύ καθαρισμό. Ίσως και αποτρίχωση. Στην πραγματικότητα, αυτή η περίεργη όψη οφείλεται σε μερικές πολύ σημαντικές λειτουργίες, με τις οποίες η φύση προσπαθεί να το προστατέψει και να το βοηθήσει να προσαρμοστεί στο καινούργιο περιβάλλον του. Το δέρμα των νεογνών καλύπτεται από ένα λευκό, λιπαρό επίχρισμα, το οποίο εμποδίζει τα μικρόβια να εισέλθουν στην ιδιαίτερα λεπτή και ευαίσθητη επιδερμίδα τους. Όσο για τις αντιαισθητικές κοκκινίλες, φεύγουν μόνες τους μέσα σε 3-4 εβδομάδες. Επιπλέον, τις πρώτες ημέρες της ζωής του, ένα μωρό μπορεί να εμφανίσει μικρά, λευκά σπυράκια στη μύτη και το πρόσωπο, τα οποία οφείλονται στην απόφραξη των σμηγματογόνων αδένων. Δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα για αυτά, και σε καμία περίπτωση μην επιχειρήσετε να τα σπάσετε. Θα εξαφανιστούν μόνα τους μέσα στις επόμενες 3-4 εβδομάδες. Τέλος, μικρά, κόκκινα σημάδια μπορεί, επίσης, να εμφανιστούν στο πρόσωπο του μωρού, αν ζεσταίνεται υπερβολικά.

Τα περισσότερα μωρά γεννιούνται με τα μάτια κλειστά, κυρίως εάν έχουν ταλαιπωρηθεί εξαιτίας ενός δύσκολου τοκετού. Σιγά – σιγά, μέσα στις πρώτες ώρες της ζωής τους, τα ανοίγουν προσπαθώντας να συνηθίσουν στο φως. Υπάρχει, όμως, και η πιθανότητα να δείτε να βγαίνει ένα πηχτό υγρό από τα ματάκια τους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «νεογνική οφθαλμία» και οφείλεται στα διάφορα μικρόβια που μπορεί να επικαθίσουν στα μάτια του εμβρύου, όταν αυτό διασχίζει τον κόλπο της μητέρας του. Σήμερα, αυτά τα προβλήματα στα μάτια είναι εντελώς ακίνδυνα, χάρη στα ειδικά κολλύρια που βάζουν προληπτικά οι παιδίατροι στα μάτια όλων των μωρών αμέσως μόλις γεννηθούν. Τις επόμενες εβδομάδες, το βλέμμα του μωρού μπορεί να παραμείνει περίεργο και να σας φαίνεται ότι αλληθωρίζει. Αυτό οφείλεται στο ότι οι μύες του αναπτύσσονται με διαφορετικούς ρυθμούς και ενδέχεται στο ένα μάτι να είναι λίγο πιο δυνατοί από το άλλο. Πρόκειται για κάτι περιστασιακό, που σύντομα θα εξαφανιστεί. Εάν, όμως, το μωρό συνεχίσει να αλληθωρίζει και μετά τον τρίτο μήνα, θα πρέπει να ζητήσετε τη συμβουλή του παιδιάτρου.

Οι αναλογίες των μωρών είναι εντελώς διαφορετικές από αυτές των ενηλίκων. Έτσι, ενώ στους ενηλίκους το κεφάλι καταλαμβάνει περίπου το 1/8 του συνόλου του σώματος, στα μωρά αναλογεί στο 1/4. Όσο πιο μικρόσωμο, μάλιστα, γεννηθεί ένα μωρό, τόσο πιο μεγάλο φαίνεται το κεφάλι του. Συχνά, το κρανίο του είναι μυτερό και έχει εξογκώματα και μικρές προεξοχές (σαν καρούμπαλα), που ονομάζονται «κεφαλαιματώματα». Τα αιματώματα αυτά οφείλονται στην πίεση που ασκείται στη διάρκεια του τοκετού, είναι ακίνδυνα και υποχωρούν από μόνα τους μέσα σε μερικές εβδομάδες. Ωστόσο, καλό θα ήταν να αποφύγετε να τα αγγίζετε και να αφήσετε τον παιδίατρό του να τα εξετάσει με προσοχή.

Συμβαίνει συχνά στα κοριτσάκια να γεννιούνται με το στήθος τους ελαφρώς διογκωμένο, ενώ κάποιες φορές μπορεί να δείτε ότι εκκρίνεται λίγο γάλα από τις θηλές. Το φαινόμενο αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και διαρκεί τέσσερις έως πέντε ημέρες. Οφείλεται στις ορμόνες της μητέρας, που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης περνούν – μέσω του πλακούντα – στο αίμα του μωρού. Στο ίδιο γεγονός οφείλεται και η «ψευδοπερίοδος του νεογνού», κατά την οποία είτε βλέννα είτε λίγες σταγόνες αίματος εκκρίνονται από τα γεννητικά όργανα των νεογέννητων κοριτσιών.

Αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού, ο γιατρός κόβει τον ομφάλιο λώρο σε απόσταση τεσσάρων με πέντε εκατοστών περίπου από την κοιλιά. Η διαδικασία αυτή είναι εντελώς ανώδυνη για το μωρό, αφού ο λώρος δεν έχει αισθητήρια νεύρα. Το τμήμα του ομφαλίου λώρου που απομένει (γνωστό ως «κολόβωμα»), αρχίζει να μαυρίζει λίγες ημέρες μετά τη γέννα, ξεραίνεται και τελικά πέφτει μία έως τέσσερις εβδομάδες αργότερα. Έως τότε, θα πρέπει να μη βραχεί και να καθαρίζεται προσεχτικά με αποστειρωμένη γάζα και καθαρό οινόπνευμα.

Οι αναπνοές των νεογέννητων είναι περίπου 40/λεπτό, ενώ των ενηλίκων 16/λεπτό. Επιπλέον, είναι πιθανό να διαπιστώσετε ότι το μωρό κάνει παύσεις στην αναπνοή του, που διαρκούν μερικά δευτερόλεπτα. Ο λόγος είναι ότι η λειτουργία των πνευμόνων συνεχίζει να αναπτύσσεται και, μέχρι να ωριμάσει εντελώς – κάτι που αναμένεται να συμβεί έως την ηλικία των έξι μηνών – , η αναπνοή του είναι ακανόνιστη και παράξενη.

Τα μωρά γενικά κλαίνε για πολλούς και διάφορους λόγους. Ένα νεογέννητο μπορεί να κλαίει: επειδή πεινάει, επειδή έχει λερώσει την πάνα του, επειδή είναι κουρασμένο, επειδή κρυώνει ή ζεσταίνεται, ή απλά επειδή έχει ανάγκη να νιώσει ασφάλεια. Τους πρώτους μήνες της ζωής τους, το κλάμα τους συχνά οφείλεται και στους κολικούς, ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που απασχολούν τα βρέφη. Οι κολικοί συνήθως εμφανίζονται προς το τέλος της 2ης εβδομάδας και μπορεί να διαρκέσουν έως και την ηλικία των τριών ή και τεσσάρων μηνών. Το μωρό κλαίει και δείχνει να πονάει στην κοιλιά (σπρώχνει τα ποδαράκια του προς τα πάνω) για τρεις – τέσσερις συνεχόμενες ώρες, συνήθως απογευματινές. Η αιτία που τους προκαλεί δεν έχει διασαφηνιστεί.

Με τη συνεργασία του Εμμανουήλ Δαλιεράκη (παιδίατρος).