Δυστυχώς η γονιμότητα ακολουθεί το νόμο της φθοράς, πράγμα που σημαίνει ότι μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου! Ακόμα λοιπόν κι αν γίνατε εύκολα μαμά την πρώτη φορά, μην εκπλαγείτε αν τη δεύτερη δυσκολευτείτε να πετύχετε το στόχο σας – ιδιαίτερα αν έχει μεσολαβήσει μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης είναι γεγονός ότι τα προβλήματα γονιμότητας αυξάνουν όλο και περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου.
Βασική αιτία είναι ότι όλο και περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να βιώσουν τη μητρότητα μετά τα 30. Στις γυναίκες άνω των 35 που δεν καταφέρνουν να συλλάβουν μετά από προσπάθειες ενός εξαμήνου, οι γυναικολόγοι συστήνουν ειδικές εξετάσεις ή θεραπείες. Μετά τα 40, τα 2/3 των γυναικών αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας, και μόνο το 1/3 καταφέρνει να φτάσει στην εγκυμοσύνη.
Η μείωση της γονιμότητας στις γυναίκες άνω των 35 οφείλεται σε πολλούς λόγους. Ο πρώτος είναι η μειωμένη λειτουργία των ωοθηκών. Άλλος είναι προηγούμενες γυναικολογικές φλεγμονές, ενώ εξίσου σημαντική είναι και η μεγαλύτερη συχνότητα αποβολής λόγω χρωματοσωμικών ανωμαλιών του εμβρύου. Επίσης, το πέρασμα του χρόνου έχει επιπτώσεις και στο ενδομήτριο, καθώς μπορεί να εμφανιστούν ινομυώματα ή πολύποδες, κάποια από τα οποία μπορεί να επηρεάζουν την ενδομητρική κοιλότητα μειώνοντας τις πιθανότητες να εμφυτευτεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να αγχώνεστε! Ορισμένες απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά ωφέλιμες, ώστε να διαφυλάξετε τη γονιμότητά σας, ακόμα και μετά τα 40!
1. Τακτικός γυναικολογικός έλεγχος
Ποτέ μην αμελείτε τον προγραμματισμένο γυναικολογικό έλεγχο, κατά τη διάρκεια του οποίου μπορεί να διαγνωστούν προβλήματα όπως φλεγμονές, που αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως ενδέχεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη γονιμότητα. Τα χλαμύδια, για παράδειγμα, είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα που συνήθως δεν παρουσιάζει συμπτώματα και μπορεί να μειώσει την ικανότητα της γυναίκας να συλλάβει προκαλώντας απόφραξη στις σάλπιγγες. Αν διαγνωστεί εγκαίρως -με καλλιέργεια κολπικού υγρού- μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χορήγηση αντιβιοτικών.
2. Φρένο στο αλκοόλ
Ένα ποτό ή ένα ποτήρι κρασί περιστασιακά είναι μάλλον απίθανο να επηρεάσει τη γονιμότητα. Νέες έρευνες ωστόσο δείχνουν ότι οι γυναίκες που καταναλώνουν μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ (5-6 ποτά την εβδομάδα) συλλαμβάνουν δύο φορές πιο δύσκολα σε σχέση με όσες καταναλώνουν περιορισμένη ποσότητα. Αν προσπαθείτε ήδη να κάνετε μωρό, είναι προτιμότερο να αποφύγετε τελείως το αλκοόλ, μπορεί να έχει επιπτώσεις στο έμβρυο.
3. Στροφή στα βιολογικά προϊόντα
Τα συντηρητικά τα οποία εμπεριέχονται στα τρόφιμα είναι πιθανόν να προκαλούν διαταραχές στην ισορροπία του ορμονικού συστήματος. Γι’ αυτό, είναι καλό (κι όχι μόνο για τη διαφύλαξη της γονιμότητας) να μειώσετε στο ελάχιστο την πρόσληψη έτοιμων τροφίμων και γευμάτων. Καλή επιλογή αποτελούν τα βιολογικά προϊόντα, καθώς δεν εμπεριέχουν πρόσθετα και συντηρητικά. Επίσης, ο υδράργυρος που υπάρχει σε ορισμένα ψάρια, όπως στον τόνο, επειδή μένει για πολύ καιρό στον οργανισμό, μπορεί να έχει επιπτώσεις στη γονιμότητα, αλλά και στην ανάπτυξη του εμβρύου αν είστε έγκυος. Από την άλλη, ευεργετικά για τη γονιμότητα μπορεί να είναι ο ψευγάργυρος (θα τον βρείτε στο κρέας, στο γάλα και στα θαλασσινά) και τα λιπαρά οξέα που υπάρχουν στους ξηρούς καρπούς και στα ψάρια, καθώς επηρεάζουν θετικά το ορμονικό σύστημα.
4. Έλεγχος βάρους
Οι υπέρβαροι άντρες και γυναίκες μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα γονιμότητας. Αλλά και οι γυναίκες με υπερβολικά χαμηλό βάρος ή όσες κάνουν εξαντλητικές δίαιτες είναι πιθανόν να έχουν παρόμοια προβλήματα, γιατί ενδέχεται να μην έχουν τακτική ωορρηξία, πράγμα που μειώνει τις πιθανότητας για σύλληψη. Αν το βάρος σας απέχει αρκετά από το ιδανικό, θα ήταν σκόπιμο να απευθυνθείτε σε ένα διαιτολόγο για τη ρύθμισή του, ενώ ίσως χρειαστεί να ερευνηθούν και παθολογικά αίτια για το χαμηλό ή υπερβολικό βάρος, όπως για παράδειγμα προβλήματα του θυρεοειδούς αδένα.
5. Αντιμετωπίστε το στρες
Είναι γνωστό ότι το στρες επηρεάζει την ικανότητα σύλληψης, αν και δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιοριστεί με ποιον τρόπο. Πιθανόν γιατί διαταράσσει τη φυσιολογική ορμονική λειτουργία επηρεάζοντας την ωορρηξία. Επίσης, λόγω του στρες συχνά προκύπτουν ψυχοσωματικά προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά την υγεία. Για να το αντιμετωπίσετε, ασχοληθείτε με κάτι που σας ηρεμεί, π.χ. με τη γιόγκα, ή καταφύγετε σε κάποιες εναλλακτικές τεχνικές χαλάρωσης.
6. Ισορροπημένη διατροφή
Η υγιεινή διατροφή επιδρά θετικά στην υγεία και στο ορμονικό σύστημα αυξάνοντας τις πιθανότητες σύλληψης. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να προτιμάτε τα ισορροπημένα γεύματα δίνοντας έμφαση στην ποικιλία και διαλέγοντας τροφές απ’ όλες τις διατροφικές ομάδες: κρέας, πουλερικά, ψάρια, δημητριακά, φυτικές ίνες, φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά. Να θυμάστε ότι οι γυναίκες που ακολουθούν πρωτεϊνικές δίαιτες (τύπου Άτκινς) μπορεί να δυσκολευτούν να μείνουν έγκυοι, γιατί η υπερβολική πρόσληψη πρωτεΐνης αυξάνει την τοξικότητα του οργανισμού, ενώ το σπέρμα έχει ανάγκη από αλκαλικό περιβάλλον. Γενικά, καλό είναι να καταναλώνετε υδατάνθρακες συχνά αλλά με μέτρο, προτιμώντας τους σύνθετους (ψωμί ολικής άλεσης, μαύρα ζυμαρικά, λαχανικά και φρούτα) από τους απλούς (άσπρο ψωμί και γλυκά).
7. Τέλος στο τσιγάρο
Το κάπνισμα μπορεί να μειώσει την πιθανότητα να συλλάβετε κατά 40%. Υπολογίζεται μάλιστα ότι περίπου το 13% των περιπτώσεων υπογονιμότητας οφείλεται στο κάπνισμα. Το τσιγάρο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά και τις θεραπείες γονιμότητας, γιατί επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία των ωοθηκών. Τέλος, οι καπνίστριες μπορεί να έχουν πιο γρήγορα εμμηνόπαυση λόγω της πρώιμης φθοράς ή γήρανσης των ωαρίων.
8. Μειώστε την καφεΐνη
Η μέτρια κατανάλωση καφέ είναι απίθανο να βλάψει τη γονιμότητα. Γι’ αυτό, καλό θα ήταν να μειώσετε τη συνολική πρόσληψη καφεΐνης σε 250-300 mg ημερησίως (ένα κανονικό φλιτζάνι καφέ περιέχει γύρω στα 90mg). Επίσης, ο καφές δυσκολεύει την απορρόφηση σιδήρου από τον οργανισμό στις γυναίκες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα αναιμίας, γι’ αυτό σκόπιμο είναι να τον αποφεύγουν, ιδιαίτερα αν προγραμματίζουν εγκυμοσύνη.
9. Τα μυστικά του σεξ
Έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Cardiff αναφέρει ότι ο οργασμός κατά τη διάρκεια του σεξ αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να συλλάβετε. Γι’ αυτό, αφήστε τα τεστ ωορρηξίας και φροντίστε να το απολαύσετε! Άλλες έρευνες αναφέρουν ότι το σεξ κατά τις πρωινές ώρες αυξάνει τις πιθανότητες σύλληψης, καθώς θεωρείται ότι τα επίπεδα των ορμονών είναι πιο ευνοϊκά το πρωί.
10. Γυμναστική χωρίς υπερβολές
Ένα ήπιο πρόγραμμα γυμναστικής σε καμία περίπτωση δεν μειώνει την ικανότητα για σύλληψη. Η εξαντλητική όμως γυμναστική, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με εξαντλητική δίαιτα, μπορεί να την επηρεάσει αρνητικά. Επίσης, οι γυναίκες που ασχολούνται επαγγελματικά με τον αθλητισμό μπορεί να μην έχουν τακτική ωορρηξία και πιθανόν να δυσκολευτούν να συλλάβουν.
Με τη συνεργασία του Χριστόδουλου Παπανικόπουλου (γυναικολόγος-μαιευτήρας, ειδικός σε θέματα γονιμότητας, επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Εμβρυογένεσης).