Εάν ο τετράχρονος γιος σας ξυπνούσε μια μέρα κι άρχιζε να παίζει τις δικές του συνθέσεις στο πιάνο, θα ήταν προφανές ότι έχει ένα εξαιρετικό ταλέντο στη μουσική. Ωστόσο, έστω κι αν αυτό δεν συμβαίνει, δεν σημαίνει ότι το παιδί σας δεν έχει κάποιο ταλέντο. Το ταλέντο δεν είναι πάντα κάτι οφθαλμοφανές, όπως η ικανότητα να τραγουδάει σε τρεις οκτάβες ή να φτιάχνει ακριβές αντίγραφο του Πύργου του Άιφελ με πλαστελίνη και μάλιστα σε ολόσωστη κλίμακα. Μερικά από όσα κάνει το παιδί σας καθημερινά (ναι, ακόμα και αυτά που σας εκνευρίζουν) μπορεί να αποτελούν ενδείξεις ενός διαφαινόμενου ταλέντου στην επικοινωνία, την οργάνωση, τη στρατηγική ή άλλους τομείς, που σίγουρα μια μέρα θα του φανούν πολύ χρήσιμοι. Δεν έχετε παρά να παρατηρήσετε τη συμπεριφορά του και, αφού ανακαλύψετε την ιδιαίτερη κλίση του, να προσφέρετε στο παιδί σας τα απαραίτητα «όπλα» για να την εξελίξει.
Τι ταλέντο μπορεί να κρύβεται, λοιπόν, πίσω από τη συνήθειά του να…
… μιλάει ακατάπαυστα;
Τα περισσότερα νήπια δεν σταματούν να μιλούν, παρά μόνο όταν τα έχει πάρει ο ύπνος (μερικά, ούτε και τότε). Υπάρχουν, όμως, κάποια που δεν τα χαρακτηρίζει μόνο το γεγονός ότι μιλούν πολύ, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται τη γλώσσα, το πλούσιο (σε σχέση με τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους) λεξιλόγιο και η ανεπτυγμένη ικανότητα να συνθέτουν φράσεις που εκφράζουν «δύσκολες» και περίπλοκες έννοιες. Εάν το παιδί σας ανήκει σε αυτή την κατηγορία, τότε ίσως κρύβει μέσα στις λιλιπούτειες διαστάσεις του ένα μεγάλο ταλέντο.
Το ταλέντο του: Η ευχέρεια στην εκφορά και το χειρισμό του λόγου είναι συχνά ένα χαρακτηριστικό των ιδιαίτερα προικισμένων παιδιών. Σηματοδοτεί μια άνεση στην επικοινωνία, που θα το βοηθήσει σίγουρα στις σχολικές επιδόσεις αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς της ζωής του, όπως για παράδειγμα στις κοινωνικές και αργότερα τις επαγγελματικές του σχέσεις. Οι άνθρωποι που από μικρή ηλικία μπορούν να εκφράζονται με ευκολία, συνήθως κατακτούν στην πορεία την ικανότητα της πειθούς και πολύ συχνά ασχολούνται με επαγγέλματα που απαιτούν άνετο χειρισμό του λόγου και επιχειρηματολογία, όπως η δικηγορία ή η δημοσιογραφία.
Συμβουλή: Βοηθήστε το παιδί να εξελίξει αυτό το ταλέντο του, ζητώντας του να σας διηγείται ιστορίες και συζητώντας μαζί του με κάθε ευκαιρία. Όταν μεγαλώσει αρκετά, ώστε να μπορεί να γράφει, ενθαρρύνετέ το να καταγράφει τις σκέψεις και τις ιστορίες που σκαρφίζεται, ώστε να μάθει να χειρίζεται εξίσου σωστά και το γραπτό λόγο.
Τι να προσέξετε: Είναι πολύ σημαντικό να του διδάξετε ότι δεν αρκεί κανείς να είναι καλός ομιλητής… πρέπει να είναι και εξίσου καλός ακροατής. Μάθετέ του να σέβεται το συνομιλητή του, να μη διακόπτει τον άλλον όταν μιλάει και να σκέφτεται αυτό που πρόκειται να πει πριν το ξεστομίσει. Προσέξτε, επίσης, να μη μετατραπεί από ένα γλυκό παιδί της ηλικίας του σε ένα μικρομέγαλο ομιλητή!
… μαστορεύει;
Όταν του δίνετε ένα παιχνίδι, ασχολείται μόνο για λίγα δευτερόλεπτα παίζοντας μαζί του με τον τρόπο που προβλέπει ο κατασκευαστής και στη συνέχεια προσπαθεί να το διαλύσει για να δει πώς ακριβώς λειτουργεί. Τα αυτοκινητάκια του είναι συνήθως χωρίς ρόδες, οι κούκλες έχουν τα χέρια κολλημένα εκεί όπου κανονικά μπαίνουν τα πόδια, ενώ μια φορά έψαχνε στην πλάτη σας για να δει πού ακριβώς μπαίνουν οι μπαταρίες σας!
Το ταλέντο του: Ο Τόμας Έντισον, όταν ήταν παιδί, περνούσε την ώρα του στο εργαστήρι των γονιών του μαστορεύοντας. Αν και ήταν ένας μέτριος μαθητής που είχε μαθησιακές δυσκολίες (πιθανότατα δυσλεξία), έμεινε στην ιστορία ως μια ιδιοφυΐα που με τις εφευρέσεις του άλλαξε τις καθημερινές συνήθειες όλης της ανθρωπότητας. Τη στιγμή που ένα παιδί καταφέρει να βάλει δύο κύβους τον έναν πάνω στον άλλον, αρχίζει να κατακτά τις βασικές αρχές της Μηχανικής. Κάποια θα αρκεστούν στο να φτιάχνουν πύργους με τουβλάκια. Κάποια άλλα, όμως, θα συνεχίσουν να αναζητούν την αιτία πίσω από το αποτέλεσμα: Πώς στέκεται κάτι όρθιο; Πώς κινείται; Πώς μπορώ να αξιοποιήσω το καθετί για την εξυπηρέτησή μου; Οι μεγαλύτεροι μηχανικοί και εφευρέτες ξεκίνησαν κάποτε να απαντήσουν σε μερικές τέτοιες απλές ερωτήσεις.
Συμβουλή: Προμηθεύστε το με τα υλικά που «δίνουν ζωή» στις κατασκευές που υπάρχουν στο μυαλό του, όπως τουβλάκια, πλαστικά ή ξύλινα εργαλεία, αλλά και άδεια κουτιά από χαρτόνι, πλαστικά δοχεία, κουβαρίστρες και ό,τι άλλο μπορεί να «δώσει τροφή» στη φαντασία του. Ικανοποιήστε την περιέργειά του για το πώς λειτουργούν τα πράγματα, δίνοντάς του να εξερευνήσει αντικείμενα που σίγουρα θα του φανούν ενδιαφέροντα, όπως ένα χαλασμένο ξυπνητήρι, ένα λουκέτο με το κλειδί του ή ένα παλιό τηλέφωνο.
Τι να προσέξετε: Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να το παρακολουθείτε στενά σε αυτές τις αναζητήσεις του, για να μπορείτε να παρέμβετε άμεσα όταν απειλείται η ασφάλειά του, καθώς τέτοιου είδους παιδιά είναι πιθανό να κάνουν επικίνδυνα πράγματα απλά και μόνο για να δουν τι θα γίνει. Και, φυσικά, η ανακάλυψη της ανακατασκευής ενός παιχνιδιού είναι ένα δημιουργικό παιχνίδι, η συνεχής καταστροφή όμως των αντικειμένων για διασκέδαση δεν είναι ούτε δημιουργική αλλά ούτε και παιχνίδι.
… είναι συνέχεια «στην πρίζα»;
Αυτό το παιδί κινείται, τρέχει, πηδάει και παίζει διαρκώς. Αγαπάει την άσκηση και τα σπορ και βαριέται εύκολα τις δραστηριότητες που δεν απαιτούν κίνηση, γι’ αυτό -αντίθετα με άλλα παιδιά της ηλικίας του- δύσκολα θα χρειαστεί να κάνετε καβγά μαζί του για να μην κάθεται με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση.
Το ταλέντο του: Το παιδί σας πιθανώς έχει ανεπτυγμένο ένα ιδιαίτερο είδος αντίληψης, που ονομάζεται «κιναισθητική». Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μαθαίνει πράγματα και να αφομοιώνει πληροφορίες καλύτερα, όταν η διαδικασία της μάθησης περιλαμβάνει κίνηση και δράση. Δεν αποκλείεται να ασχοληθεί συστηματικά ή και επαγγελματικά με τον αθλητισμό, το χορό ή τη μουσική, ενώ σίγουρα θα δυσανασχετήσει αργότερα εάν βρεθεί σε «δουλειά γραφείου», γι’ αυτό είναι πιο πιθανό να επιλέξει μια λιγότερο «καθιστική» εργασία.
Συμβουλή: Δώστε του την ευκαιρία να εκτονώνεται σωματικά, εξασφαλίζοντας δραστηριότητες που απαιτούν κίνηση στο καθημερινό του πρόγραμμα. Η παγίδα είναι ότι όσο εύκολα ενθουσιάζεται τόσο γρήγορα μπορεί να βαρεθεί κάτι, γι’ αυτό είναι σκόπιμο να εφευρίσκετε νέα ενδιαφέροντα κάθε τόσο. Τα παιδιά που διαθέτουν καλή κιναισθητική αντίληψη αφομοιώνουν πληροφορίες καλύτερα όταν συνδυάζουν τη μάθηση με κίνηση, γι’ αυτό ίσως είναι προτιμότερο να μην απαιτείτε από το παιδί να μένει καθισμένο στο γραφείο του μέχρι να τελειώσει τα μαθήματά του, αλλά να βάλετε π.χ. στο δωμάτιό του ένα μεγάλο πίνακα (ή να καλύψετε έναν τοίχο με ρολό χαρτιού), ώστε να μπορεί να λύνει τις ασκήσεις του όρθιο. Στο τέλος της ημέρας, αυτό το παιδί έχει μεγαλύτερη ανάγκη από τα άλλα για ξεκούραση και ηρεμία, γι’ αυτό υιοθετήστε ένα χαλαρωτικό βραδινό πρόγραμμα και τηρήστε το κατά γράμμα.
Τι να προσέξετε: Η αγάπη για τη σωματική κίνηση είναι πολύ σημαντική για το παιδί, αρκεί αυτό να μη συμβαίνει σε υπερβολικό βαθμό. Αν παρατηρήσουμε μεγάλη κινητικότητα και δυσκολία του παιδιού να μείνει σε ένα σημείο ή να συγκεντρωθεί, τότε καλό θα είναι να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, όπως για παράδειγμα διαταραχή ελλειμματικής προσοχής / υπερκινητικότητα.
… είναι ο αρχηγός της ομάδας;
Έχει άποψη για τα πάντα και επιμένει σε αυτήν. Ακόμα κι αν είναι προφανές ότι κάνει λάθος, πάντα χρειάζονται επιχειρήματα για να το αποδεχτεί. Του αρέσει να θέτει τους κανόνες του παιχνιδιού, να είναι ο αρχηγός της ομάδας και να συντονίζει τη λειτουργία της.
Το ταλέντο του: Ένα παιδί με τα χαρακτηριστικά του γεννημένου αρχηγού θα μπορούσε να προοδεύσει στο σχολείο, στα αθλήματα και σε πολλούς άλλους τομείς στη ζωή του. Το παιδί-ηγέτης θέλει πάντα να βοηθά την ομάδα του να κερδίζει, να ξεχωρίζει από το πλήθος και να παίρνει τα εύσημα. Βοηθήστε το να εξελίξει αυτό το ταλέντο του, και δεν αποκλείεται μια μέρα να το δείτε πρωταθλητή, βραβευμένο επιστήμονα ή ακόμα και πρωθυπουργό!
Συμβουλή: Αφήστε το να αναπτύξει τις ηγετικές ικανότητές του. Δώστε του επιλογές και αρμοδιότητες, όπως για παράδειγμα να αποφασίσει μόνο του για το «θέμα» που θα έχει το πάρτι ή η διακόσμηση του δωματίου του.
Τι να προσέξετε: Όσο θετικό είναι να γνωρίζει ότι υπολογίζετε στη γνώμη και τη βοήθειά του, άλλο τόσο σημαντικό είναι να ξέρει πως σε ό,τι αφορά κάποια βασικά θέματα το «αφεντικό» είστε εσείς. Προσπαθήστε να μη μετατραπεί το παιδί σε «αφεντικό» που υπερεκτιμά τον εαυτό του, τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο του. Βοηθήστε το να μάθει ότι ένας αρχηγός υπακούει πάντα στους κανόνες και σέβεται τους άλλους, ώστε να μην απομονωθεί από τις παρέες των συνομηλίκων του. Όσο ικανός κι αν είναι ένας ηγέτης, είναι μισός χωρίς μια καλή ομάδα στο πλευρό του.
… ταξινομεί τα αντικείμενα σε κατηγορίες;
Στο δικό του δωμάτιο, τα παιχνίδια δεν είναι πεταμένα δεξιά-αριστερά όπως συνηθίζεται στα παιδικά δωμάτια. Αντίθετα, τα αυτοκινητάκια είναι τακτοποιημένα το ένα πίσω από το άλλο σε ίσιες γραμμές και ανά χρώμα, ενώ τα βιβλία σε ξεχωριστό ράφι ανάλογα με το μέγεθος και το σχήμα τους. Αυτό το παιδί λατρεύει την τάξη και την οργάνωση.
Το ταλέντο του: Το παιδί σας είναι πιθανό να διαθέτει οργανωτική σκέψη με αναλυτική ικανότητα, ενώ είναι ιδιαίτερα καλαίσθητο και δίνει σημασία στις λεπτομέρειες. Είναι, επίσης, πιθανό να έχει πολύ καλή μαθηματική σκέψη. Θέλει την αρμονία και την ισορροπία στο χώρο του και παρατηρεί πράγματα που ένα άλλο παιδί δεν θα πρόσεχε ποτέ.
Συμβουλή: Προμηθεύστε το με παιχνίδια που περιλαμβάνουν ή προϋποθέτουν να ταιριάξει αντικείμενα ή να συνεχίσει ακολουθίες (όπως το memory, οι κατασκευές με χάντρες). Ζητήστε του να σας βοηθήσει να οργανώσετε το συρτάρι με τα εσώρουχά του ή τα μαχαιροπίρουνα και ενθαρρύνετέ το να ξεκινήσει μια συλλογή. Τα παιδιά με αυτά τα χαρακτηριστικά γίνονται φανατικοί συλλέκτες, και αυτή η ενασχόληση μπορεί να τα βοηθήσει να εξελίξουν την τάση τους για οργάνωση και να οξύνει τη μαθηματική σκέψη.
Τι να προσέξετε: Η έντονη ενασχόλησή του με τη συγκεκριμένη σειρά των πραγμάτων ή των χρωμάτων είναι επιθυμητή σε φυσιολογικό επίπεδο. Στο βαθμό, δηλαδή, που δεν προκαλεί άγχος ή δεν γίνεται αυτοσκοπός για το παιδί. Αρκεί να μπορεί να δεχτεί ότι ακόμη κι αν μείνει κάτι αταίριαστο ή σε λανθασμένη σειρά, δεν χάλασε ο κόσμος. Δεν χρειάζεται πάντα όλα να είναι τέλεια!
… έχει αστείρευτη φαντασία;
Μιλάει μόνο του, έχει φανταστικούς φίλους και ονειροπολεί ακατάπαυστα. Το παιδί αυτό είναι ανοιχτό σε κάθε νέα ιδέα, εφευρίσκει συνεχώς διαφορετικούς τρόπους για να χρησιμοποιεί καθημερινά αντικείμενα (π.χ. αποθηκεύει τις ζωγραφιές του στα κουτιά των κορν φλέικς) και έχει τις πιο περίεργες απορίες, όπως «Τι κρατάει τα αστέρια στον ουρανό;».
Το ταλέντο του: Εσείς πιστεύετε ότι απλά βρίσκεται στον… κόσμο του, όμως στο μυαλό του παιδιού σας ενδέχεται την ίδια στιγμή να γεννιέται μια επαναστατική ιδέα. Ο λόγος για τον οποίο στρέφεται τόσο συχνά στην ονειροπόληση και τον κόσμο των παραμυθιών ή της φαντασίας μπορεί να είναι το γεγονός ότι η καθημερινότητα φαντάζει στα δικά του μάτια πεζή και αδιάφορη ή ότι υπάρχουν πολλές ιδέες στο μικρό κεφαλάκι του, οι οποίες το βοηθούν να εξελίσσει τη δημιουργική του σκέψη. Κι αυτό είναι χαρακτηριστικό πολλών ανθρώπων που διοχετεύουν την ανάγκη τους να ξεφύγουν από τη βαρετή πραγματικότητα μέσω της τέχνης. Ίσως στο σπίτι σας μεγαλώνει ένας σημαντικός ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας ή ντιζάινερ.
Συμβουλή: Η δημιουργικότητα και η φαντασία είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν γενικά τα παιδιά, αλλά έχουν την τάση να χάνονται με το πέρασμα της ηλικίας. Εάν το παιδί σας έχει ανεπτυγμένη δημιουργική σκέψη, βοηθήστε το να διατηρήσει την αθωότητα με την οποία αντιμετωπίζει τη ζωή. Μπείτε μαζί του στον κόσμο της φαντασίας του, ακούστε με ενδιαφέρον τις ιστορίες του -όσο απίθανες κι αν φαντάζουν-, στρέψτε το ενδιαφέρον του στην τέχνη και βοηθήστε το να ανακαλύψει ποια μορφή τού ταιριάζει φέρνοντάς το σε επαφή με μουσικά όργανα, θεατρικές παραστάσεις, μουσεία, βιβλία κλπ.
Τι να προσέξετε: Είναι πολύ καλό να ενισχύουμε στο παιδί την ανάπτυξη της φαντασίας, αρκεί να υπάρχει και το «πραγματικό» παιχνίδι, καθώς και να μπορεί να διαχωρίζει τη φαντασία από την πραγματικότητα. Οι φανταστικές ιστορίες και τα φανταστικά παιχνίδια είναι πολύ δημιουργικά, όμως εξίσου σημαντικά είναι και τα πραγματικά παιχνίδια με τους πραγματικούς μας φίλους.
Με τη συνεργασία της Μαρίας Ποθητού (σύμβουλος οικογένειας – συντονίστρια σχολών γονέων).