Σε ποια ηλικία πρέπει μια γυναίκα να κάνει την πρώτη της μαστογραφία;
Εφόσον δεν υπάρχει οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, συστήνουμε στις γυναίκες να κάνουν την πρώτη τους μαστογραφία στην ηλικία των 35 ετών, ως εξέταση αναφοράς – εάν υπάρχει οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, η μαστογραφία μπορεί να γίνει και σε μικρότερη ηλικία, με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού. Στη συνέχεια, θα πρέπει να κάνουν την επόμενη στην ηλικία των 40 ετών, και κατόπιν να εξετάζονται μία φορά το χρόνο.
Τι διαφορά έχει η αναλογική μαστογραφία από την ψηφιακή; Ποια να προτιμήσω;
Η ψηφιακή μαστογραφία είναι ασφαλώς προτιμότερη, επειδή εκλύει λιγότερη ακτινοβολία και προσφέρει μεγαλύτερη ευκρίνεια και δυνατότητα επεξεργασίας (μεγεθυντικές λήψεις, αλλαγή contrast κτλ.), χωρίς να χρειαστεί να υποβληθεί η γυναίκα που εξετάζεται σε περαιτέρω διαδικασία.
Αληθεύει ότι η ψηφιακή είναι προτιμότερη στις μικρότερες ηλικίες, όταν ο ιστός του μαστού είναι πιο πυκνός;
Κατά κάποιον τρόπο, αυτό είναι αληθές, λόγω του ότι η ψηφιακή μαστογραφία έχει μεγαλύτερη ευκρίνεια.
Πώς ακριβώς γίνεται η εξέταση; Πόσο διαρκεί; Πονάει;
Ο μαστός τοποθετείται ανάμεσα σε δύο μεταλλικές πλάκες, που υπάρχουν επάνω στο μαστογράφο, και λαμβάνονται δύο λήψεις. Στη συνέχεια, εξετάζεται ο άλλος μαστός. Η όλη διαδικασία δεν ξεπερνά σε διάρκεια τα 5 λεπτά. Εξαιτίας της πίεσης στο μαστό από το μηχάνημα, υπάρχει μια μικρή ενόχληση, έως και πόνος, αλλά είναι πολύ μικρής διάρκειας.
Πόσο έγκυρα είναι τα αποτελέσματα της μαστογραφίας; Πρέπει να συνδυάζεται με υπέρηχο μαστού ή όχι;
Όπως σε κάθε ιατρική εξέταση, τα ποσοστά επιτυχίας είναι 90-95%. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα 5-10% των μαστογραφιών που ενδέχεται να μη δείξουν την παρουσία νεοπλασίας. Πολύ συχνά, ιδιαίτερα εάν το παρέγχυμα των εξεταζόμενων μαστών είναι πολύ πυκνό ή εάν υπάρχουν και ευρήματα, η μαστογραφία συνιστάται να συμπληρώνεται και από το υπερηχογράφημα μαστού.
Επηρεάζεται η εγκυρότητα των αποτελεσμάτων είτε από το μέγεθος είτε από την πυκνότητα του στήθους;
Όχι. Τόσο το μέγεθος όσο η πυκνότητα του μαζικού παρεγχύματος μειώνουν την ευαισθησία της εξέτασης.
Τι αλλάζει στην περίπτωση που υπάρχει κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του στήθους;
Αυτό θα εξαρτηθεί από το βαθμό συγγένειας, τον αριθμό των προσβεβλημένων ατόμων και την ηλικία τους (κυρίως από την πλευρά της μητέρας). Ο γιατρός, συνεκτιμώντας αυτούς τους παράγοντες, θα αποφασίσει για το πότε πρέπει να αρχίσει ο έλεγχος και τι είδους συμπληρωματικές διαγνωστικές εξετάσεις θα χρειαστεί να γίνουν (π.χ. τομοσύνθεση, υπερηχογράφημα μαστών – ελαστογραφία, MRI μαστών κλπ.).
Υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία από την ακτινοβολία της μαστογραφίας; Αν η γυναίκα είναι έγκυος και δεν το γνωρίζει ακόμα, κινδυνεύει το έμβρυο από τη μαστογραφία;
Κίνδυνοι από την ακτινοβολία δεν υπάρχουν. Η δόση της χρησιμοποιούμενης ακτινοβολίας είναι πολύ μικρή, ιδιαίτερα στην ψηφιακή μαστογραφία, που δεν υπάρχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις. Σε ό,τι αφορά την πιθανότητα εγκυμοσύνης, η μαστογραφία είναι απαγορευτική, όπως άλλωστε όλες οι εξετάσεις που χρησιμοποιούν ακτινοβολία. Για αυτόν το λόγο, μιας και η μαστογραφία είναι μια προγραμματισμένη εξέταση, καλό θα είναι να γίνεται προς το τέλος ενός φυσιολογικού κύκλου. Σε περίπτωση αμφιβολίας, θα πρέπει να προηγείται τεστ εγκυμοσύνης.
Ποιος είναι ο ειδικός που θα εκτιμήσει τα αποτελέσματα μιας μαστογραφίας; Γυναικολόγος ή χειρουργός;
Πρωταρχικά, η αξιολόγηση της μαστογραφίας γίνεται από ειδικευμένο γιατρό-ακτινολόγο. Στη συνέχεια, η γυναίκα θα παραπεμφθεί στο θεράποντα γιατρό της (γυναικολόγο, παθολόγο, οικογενειακό γιατρό ή χειρουργό μαστού).
Ποιες είναι οι νεότερες επιστημονικές εξελίξεις στην εξέταση του μαστού;
Πλέον, οι γιατροί έχουν στη διάθεσή τους κάποια νέα διαγνωστικά εργαλεία, όπως η τομοσύνθεση (αξιολόγηση του μαζικού παρεγχύματος σε επίπεδα μικρού πάχους), η χρήση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού κατά τη διάρκεια της εξέτασης (αξιολόγηση της αιμάτωσης – νεοπλασίες τείνουν να έχουν αυξημένη αιμάτωση) και η ελαστογραφία (αξιολόγηση της σκληρότητας ενός ευρήματος – νεοπλασίες τείνουν να είναι πιο σκληρές από καλοήθη ευρήματα).
Μπορεί να γίνει μαστογραφία ενώ η γυναίκα θηλάζει, ή πρέπει να έχει περάσει κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα;
Καλό θα ήταν ο θηλασμός να έχει σταματήσει πριν γίνει η μαστογραφία. Στην περίπτωση, όμως, που η εξέταση κριθεί αναγκαία, τότε η γυναίκα δεν θα πρέπει να θηλάσει το μωρό της για 24 ώρες μετά την εξέταση. Θα πρέπει να βγάλει το γάλα με θήλαστρο πριν από την εξέταση και να το δώσει στο μωρό, ενώ για 24 ώρες μετά θα αφαιρεί το γάλα πάλι με θήλαστρο, αλλά δεν θα το χρησιμοποιήσει λόγω ακτινοβολίας.
Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η μαστογραφία αντενδείκνυται;
Δεν υπάρχουν απόλυτες αντενδείξεις. Ωστόσο, η μαστογραφία δεν πραγματοποιείται κατά κανόνα ως πρώτη εξέταση για αξιολόγηση ευρημάτων του μαστού στη νεαρή ηλικία, λόγω της αυξημένης απορρόφησης της ακτινοβολίας από το μαζικό αδένα.
Η μαστογραφία ανιχνεύει αποκλειστικά τον καρκίνο του μαστού ή μπορεί να δώσει πληροφορίες και για άλλου είδους ευρήματα;
Όχι, βέβαια. Αποτελεί διαγνωστική μέθοδο για την ύπαρξη καλοήθων και μη, αλλοιώσεων του μαστού.
.
Τι θα συμβουλεύατε μια γυναίκα σχετικά με τα κριτήρια με τα οποία θα επιλέξει πού θα κάνει μαστογραφία;
Τα μηχανήματα να είναι τελευταίας τεχνολογίας (π.χ. ψηφιακή), οι τεχνολόγοι που συμμετέχουν στην εξέταση να έχουν πλήρη γνώση του αντικειμένου, ο δε γιατρός-ακτινολόγος που θα αξιολογήσει τα ευρήματα να είναι ειδικά εκπαιδευμένος από αναγνωρισμένα κέντρα στον τομέα αυτό.
Υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία από την ακτινοβολία της μαστογραφίας;
Αν η γυναίκα είναι έγκυος και δεν το γνωρίζει ακόμα, κινδυνεύει το έμβρυο από τη μαστογραφία; Κίνδυνοι από την ακτινοβολία δεν υπάρχουν. Η δόση της χρησιμοποιούμενης ακτινοβολίας είναι πολύ μικρή, ιδιαίτερα στην ψηφιακή μαστογραφία, η οποία μειώνει μέχρι και 75% περίπου την ακτινοβολούμενη δόση στο μαστό, σε σχέση με την αναλογική μαστογραφία. Έτσι, σήμερα, η ψηφιακή μαστογραφία είναι η πιο σύγχρονη, ασφαλής μέθοδος διάγνωσης παθήσεων μαστού. Σε ό,τι αφορά την πιθανότητα εγκυμοσύνης, η μαστογραφία είναι απαγορευτική, όπως άλλωστε όλες οι εξετάσεις που χρησιμοποιούν ακτινοβολία. Για αυτόν το λόγο, μιας και η μαστογραφία είναι μια προγραμματισμένη εξέταση, καλό θα είναι να γίνεται προς το τέλος ενός φυσιολογικού κύκλου. Σε περίπτωση αμφιβολίας, θα πρέπει να προηγείται τεστ εγκυμοσύνης.
Με τη συνεργασία της Γεωργίας Καρβούνη (ιατρός ακτινολόγος – μαστολόγος).