3-6 ετών: Οι πρώτες υποψίες
Σ’ αυτή τη φάση, τα παιδιά, καθώς ψηλώνουν, αρχίζουν να παίρνουν λανθασμένες στάσεις, για παράδειγμα να καμπουριάζουν μπροστά στην τηλεόραση ή όταν ζωγραφίζουν. Αυτές οι κακές στάσεις μπορεί να προκαλέσουν τα πρώτα προβλήματα στην πλάτη. Τα κόκαλά τους σχηματίζονται ακόμη και, αν πάρουν λάθος κατεύθυνση, μπορεί να υποστούν επικίνδυνες παρεκκλίσεις, που θα εκδηλωθούν αργότερα. Τα ονόματά τους είναι γνωστά: σκολίωση (κύρτωση της σπονδυλικής στήλης στο πλάι) και κύφωση (κύρτωση της σπονδυλικής στήλης προς τα εμπρός). Ο μοναδικός τρόπος για να «σώσετε» την πλάτη των παιδιών σας είναι να φροντίζετε να δυναμώνει συνεχώς, ώστε οι ιστοί που την περιβάλλουν και την υποστηρίζουν να γίνονται όλο και πιο δυνατοί και συμπαγείς. Και το μοναδικά «όπλα» που έχετε στη διάθεσή σας είναι η σωματική άσκηση και ο έλεγχος του βάρους, το οποίο δεν θα πρέπει ποτέ να υπερβαίνει το φυσιολογικό, γιατί θα επιδεινώσει την κύρτωση. Το κολύμπι θεωρείται το πλέον κατάλληλο άθλημα, κατά κύριο λόγο γιατί θέτει σε κίνηση ολόκληρο το σώμα, κυρίως τα πάνω άκρα, και μπορεί ακόμη να διορθώσει τις ωμοπλάτες που προεξέχουν. Η κολύμβηση είναι ένα άθλημα που δυναμώνει τους μυς και βοηθά το σώμα να αποφεύγει τις κακές στάσεις. Με μία μοναδική αντένδειξη: Αν το παιδί παρουσιάσει οσφυϊκή υπερλόρδωση (αν στέκεται με την κοιλιά προς τα εμπρός και τον ποπό προς τα πίσω), καλύτερα να αποφεύγει το πρόσθιο. Αντιθέτως, θα του κάνουν καλό το ελεύθερο και το ύπτιο. Πολύ καλό κάνει, επίσης, στην ηλικία των 5-6 ετών, η ελεύθερη γυμναστική, τουλάχιστον δύο – τρεις φορές την εβδομάδα, καθώς και το βόλεϊ και μπάσκετ, που δεν συμπιέζουν τη σπονδυλική στήλη.
6+: Η καταλυτική ηλικία
Παρότι σ’ αυτή την ηλικία τα οστά του παιδιού είναι δυνατά, χρειάζονται ακόμη προστασία. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να χαλαρώσετε την επαγρύπνησή σας. Αντιθέτως, είναι η στιγμή που πρέπει να δείξετε ιδιαίτερη προσοχή στην πλάτη του. Ίσως περισσότερο απ’ ό,τι πριν. Γιατί σ’ αυτά τα χρόνια μπορεί να εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια σκολίωσης.
Προσοχή στα σημάδια: Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί συνήθως κρατά τον έναν ώμο πιο ψηλά από τον άλλον, αν η λεκάνη του είναι ασύμμετρη ή η μία ωμοπλάτη προεξέχει περισσότερο από την άλλη, καλό είναι να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό.
Πού οφείλεται: Τα αίτια της πάθησης αυτής δεν είναι ακόμα γνωστά, αλλά συχνά είναι κληρονομική. Αν ο πατέρας ή η μητέρα πάσχουν από σκολίωση, υπάρχουν 50% πιθανότητες να παρουσιάσει και το παιδί.
Διάγνωση
Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην αντιμετώπιση των σκολιωτικών κυρτωμάτων. Η κλινική εξέταση γίνεται με μια γρήγορη, ανέξοδη και κυρίως αξιόπιστη μέθοδο: τη δοκιμασία επίκυψης. Κατά τη δοκιμασία αυτή, ο εξεταζόμενος, στη δική μας περίπτωση το παιδί, σε όρθια θέση σκύβει προς τα εμπρός, με τα γόνατα τεντωμένα, τις φτέρνες σε ευθεία γραμμή και τα χέρια να κρέμονται χαλαρά προς τα κάτω, ενώ οι ώμοι βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με τα ισχία. Στη θέση αυτή, ο εξεταστής παρατηρεί τη ράχη με προσοχή, και κάθε ασυμμετρία του κορμού θεωρείται ύποπτη για σκολίωση, οπότε το παιδί παραπέμπεται για ακτινολογικό έλεγχο. Ο έλεγχος κατά την πρώτη εξέταση περιλαμβάνει ακτινογραφία ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης σε όρθια θέση. Παρόλο που τις περισσότερες φορές είναι εμφανής, πάντα μια ακτινογραφία μπορεί να δώσει πιο έγκυρα αποτελέσματα.
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία της σκολίωσης εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, αλλά και από το μέγεθος της καμπύλης. Η αντιμετώπισή της διακρίνεται σε συντηρητική και σε χειρουργική. Η συντηρητική περιλαμβάνει απλή παρακολούθηση ή εφαρμογή κηδεμόνων. Η απλή παρακολούθηση συνίσταται σε μια απλή κλινική εξέταση του παιδιού ανά τακτά χρονικά διαστήματα, με ή χωρίς ακτινολογικό έλεγχο
Για ίσια πλάτη
–Προτρέψτε το παιδί σας να «τραβάει» πίσω τους ώμους. Μια άλλη άσκηση σώματος είναι να «τραβά» το σαγόνι μέσα στο στήθος, πράγμα που βοηθά το σώμα να ευθυγραμμιστεί.
–Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στο γραφείο που θα μελετάει, στην καρέκλα και το κυριότερο στη θέση του υπολογιστή – τα μάτια πρέπει να είναι σε ευθεία με το ύψος της οθόνης του υπολογιστή. Τα πόδια του παιδιού πρέπει να πατούν στο πάτωμα και να σχηματίζουν (όπως και τα χέρια) γωνία 90 μοιρών.
–Ενθαρρύνετε το παιδί να γυμναστεί. Οι δυνατοί κοιλιακοί και οι μύες της πλάτης βοηθούν το παιδί να την κρατά ίσια.
–Δώστε το καλό παράδειγμα, μιας και τα παιδιά μιμούνται τους μεγάλους. Γι’ αυτό, μην ξεχνάτε να έχετε κι εσείς τη σωστή στάση σώματος: ψηλά το κεφάλι, ίσια την πλάτη και μέσα την κοιλιά.
Η σχολική τσάντα
Μην επιτρέπετε στο παιδί να φορτώνεται στους ώμους του πολύ βαριές σάκες. Με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί να προκληθεί κύφωση (όταν η πλάτη γέρνει προς τα εμπρός). Αν πάσχει ήδη από σκολίωση, το υπερβολικό βάρος ίσως επιδεινώσει την κατάσταση. Η σάκα δεν πρέπει να ξεπερνά το 15% του βάρους του παιδιού. Δηλαδή, αν το παιδί σας είναι 30 κιλά, δεν θα πρέπει η τσάντα του να είναι πάνω από 4,5 κιλά. Προτιμήστε την επιλογή του σακιδίου στην πλάτη ή ακόμα καλύτερα τη σάκα-τρόλεϊ, αυτή με τα ροδάκια, που δεν επιβαρύνει καθόλου την πλάτη. Προτιμήστε τα σακίδια πλάτης και όχι τις τσάντες χειρός. Ακόμα καλύτερα για την πρόληψη της σκολίωσης θεωρούνται όσα σακίδια έχουν ειδική επένδυση από κάποιο σπογγώδες υλικό (π.χ. λάτεξ) στην πλάτη και τις τιράντες. Στις σχολικές τσάντες, σε στυλ σακιδίου πλάτης, οι τιράντες πρέπει να είναι φαρδιές, ώστε να μοιράζεται σωστά το βάρος στην πλάτη, ενώ είναι σημαντικό το παιδί να φορά το σακίδιο σωστά, δηλαδή και με τις δύο τιράντες. Όταν τα παιδιά φορούν το σακίδιο μόνο με τη μία τιράντα, τότε είναι σαν να κρατούν μια απλή τσάντα χειρός, αφού το βάρος της σχολικής τσάντας δεν κατανέμεται σωστά στην πλάτη τους.
Με τη συνεργασία του Χρήστου Δάρα (χειρουργός ορθοπεδικός – αθλίατρος).