Κάνετε ό,τι περνάει από τα χέρια και την κουζίνα σας για να τρέφεται το παιδί σας υγιεινά: φρουτόκρεμες φτιαγμένες πάντα από φρέσκα φρούτα εποχής, γεύματα με λαχανικά και κρέας βιολογικής καλλιέργειας. Και κάποια στιγμή, πριν ακόμα κλείσει τα δύο, δοκιμάζει ένα κομμάτι λουκάνικο και ξαφνικά λάμπει. Πώς είναι δυνατόν να του αρέσει αυτή η λιπαρή, γεμάτη καρυκεύματα λιχουδιά; Μήπως θα εξελιχθεί σ’ έναν έφηβο που θα θέλει να τρέφεται αποκλειστικά με μπέργκερ και πίτσες;
Η θεωρία των γονιδίων
Μια πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Κινγκς στο Λονδίνο υποστηρίζει πως οι γευστικές προτιμήσεις των παιδιών είναι κληρονομικές. Οι ερευνητές εξέτασαν τις διατροφικές συνήθεις διδύμων και ανακάλυψαν ότι παρουσιάζουν παρόμοιες προτιμήσεις για τρόφιμα όπως το κρέας, τα φρούτα και συγκεκριμένα λαχανικά, αλλά και καρυκεύματα, όπως το σκόρδο. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, εξίσου προσωπική υπόθεση για κάθε παιδί είναι και η ποσότητα που τρώει. Κάποια παιδιά χρειάζονται λιγότερη ενέργεια και γι’ αυτό χορταίνουν με μικρότερη ποσότητα τροφής, ενώ άλλα (ακόμα και της ίδιας ηλικίας) χρειάζονται τρία πιάτα για να χορτάσουν. Σημαντικό ρόλο στο θέμα αυτό παίζει βέβαια και το ταμπεραμέντο του παιδιού. Ένας μικρός ανεμοστρόβιλος καταναλώνει περισσότερη ενέργεια από ένα παιδί που προτιμάει να ξεφυλλίζει ήσυχο τα βιβλιαράκια του.
Η πρώτη γευσιγνωσία
Οι γαστρονομικές προτιμήσεις εξελίσσονται σταδιακά. Τα μωρά αποκτούν την πρώτη τους επαφή με τη γεύση μέσω του αμνιακού υγρού και αργότερα μέσω του μητρικού γάλακτος. Και τα δύο μεταδίδουν το άρωμα των τροφών που έφαγε η μητέρα. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα ότι εάν η μαμά έτρωγε, για παράδειγμα, τροφές με έντονη γεύση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, τότε αυτές αρέσουν στο μωρό και την περίοδο του θηλασμού. Επίσης, όσο πιο πολλές διαφορετικές τροφές καταναλώνει κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού η μητέρα, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν το παιδί να κάνει το ίδιο, δηλαδή να αναζητήσει ποικιλία στη διατροφή του. Αυτό αποτελεί ένα ακόμη επιχείρημα για προτιμήσετε το θηλασμό: το έτοιμο γάλα έχει πάντα την ίδια γεύση, ενώ με το μητρικό τα βρέφη λαμβάνουν πολλά διαφορετικά αρώματα. Γι’ αυτό και τα μωρά που έχουν θηλάσει είναι πολύ πιο ανοιχτά στο να δοκιμάσουν καινούργιες τροφές από αυτά που έχουν τραφεί στους πρώτους μήνες της ζωής τους με έτοιμο γάλα.
Πώς διαμορφώνονται οι διατροφικές συνήθειες
Οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών είναι ήδη διαμορφωμένες όταν φτάνουν στον κόσμο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι γονείς δεν έχουν επιρροή στην εξέλιξη τους. Όμως ένα είναι σίγουρο: όσο λιγότερη πίεση ασκούμε στα παιδιά μας σε ό,τι αφορά το φαγητό, τόσο το καλύτερο. Για παράδειγμα, είναι μεγάλο λάθος να κατηγορούμε φανατικά κάποια τρόφιμα. Αν το παιδί μας ακούει συνεχώς να λέμε πόσο κακό κάνει η ζάχαρη, στο μυαλό του η φράση αυτή θα μεταφραστεί ως «Η ζάχαρη πρέπει να είναι κάτι αληθινά σπουδαίο, για να μιλάει η μαμά τόσο έντονα γι’ αυτή». Με αυτό τον τρόπο κινδυνεύουν τα «απαγορευμένα» να γίνουν επιθυμητά. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να διαχωρίζουμε μπροστά στα παιδιά μας τα τρόφιμα σε καλά και κακά. Έτσι κι αλλιώς, ένα τρίχρονο δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τι σημαίνει ότι κάποιες τροφές μπορούν μακροπρόθεσμα να βλάψουν κι άλλες να ωφελήσουν τον οργανισμό μας. Αυτό που του μένει είναι κάτι σαν «υγιεινό ονομάζουν οι μεγάλοι ό,τι δεν είναι πολύ νόστιμο». Οι ειδικοί πάντως μας επισημαίνουν πως αν οι γονείς αφιερώσουν χρόνο και υπομονή για να μάθουν τα παιδιά τους τα βασικά μιας σωστής διατροφής, αργά ή γρήγορα θα δικαιωθούν. Μερικές ιδέες για να ξεκινήσετε:
–Δείξτε υπομονή. Μέχρι να δεχτεί κάποιες νέες τροφές το παιδί, ίσως χρειαστεί να του τη σερβίρουμε ακόμα και οχτώ έως δέκα φορές. Βέβαια, αυτό δεν ισχύει για όλες τις τροφές.
–Ίσως το παιδί επιμένει σε κάποιες τροφές. Και θέλει για παράδειγμα να τρέφεται αποκλειστικά με μακαρόνια με σάλτσα. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά χρειάζονται εντυπωσιακά περισσότερο χρόνο για να βαρεθούν ένα φαγητό απ’ ό,τι οι ενήλικοι.
–Η ώρα του φαγητού πρέπει να είναι διασκεδαστική. Όσο πιο χαλαροί και χαρούμενοι είστε όλοι την ώρα του φαγητού, τόσο πιο θετικά αντιλαμβάνεται και το παιδί την όλη διαδικασία.
–Δώστε το καλό παράδειγμα. Φανταστείτε πόσο αντικρουόμενα μηνύματα δέχεται ένα παιδί όταν σας ακούει να λέτε πόσο κακό πράγμα είναι η ζάχαρη και σας βλέπει να βάζετε τέσσερις κουταλιές στον καφέ σας.
– Το ζητούμενο είναι η ποικιλία, γι’ αυτό το παιδί πρέπει να τρώει από όλες τις τροφές. Ακόμα και οι τηγανητές πατάτες ή το παγωτό πρέπει να βρίσκονται (με μέτρο πάντα) στο μενού του.
-Πειραματιστείτε! Σε κάποια παιδιά αρέσουν τα ζεστά και μαλακά λαχανικά, άλλα τα προτιμούν τραγανά.
–Ζητήστε από το παιδί σας να σας «βοηθάει» στην προετοιμασία του φαγητού και δώστε του μικρές αρμοδιότητες. Επίσης, φροντίστε το πώς σερβίρετε το φαγητό του στο πιάτο, για να το… φάει και με τα μάτια.
–Μην αφήνετε το θέμα της διατροφής του να σας αγχώνει. Ακόμα και στην περίπτωση που θεωρείτε ότι το παιδί σας δεν λαμβάνει μέσω τις διατροφής του όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, μπορείτε -σε συνεννόηση πάντα με τον παιδίατρό σας- να του δίνετε ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα (ειδικά σχεδιασμένο για παιδιά), το οποίο δεν υποκαθιστά βέβαια την πλήρη και ισορροπημένη διατροφή, αλλά θα του εξασφαλίσει τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία που χρειάζεται.
Με τη συνεργασία της Θάλειας Σταματιάδου (κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος).