Ντροπαλό παιδί: Πώς να το βοηθήσω;

Πόσες φορές δεν έχετε παρατηρήσει πιτσιρίκια να κρύβονται πίσω από το φουστάνι της μαμάς τους όταν πρέπει να χαιρετήσουν έναν άγνωστο, να γίνονται κατακόκκινα όταν πάνε να τα φιλήσουν, να χαμηλώνουν το βλέμμα, να είναι διστακτικά σε συγκεντρώσεις σε σπίτια που δεν έχουν ξαναπάει, να αρνούνται να μιλήσουν σε παιδάκια που δεν γνωρίζουν, να αισθάνονται άβολα να πουν το ποίημά τους στη γιορτή του παιδικού σταθμού; «Η ντροπαλότητα είναι ένα σταθερό και έμφυτο χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας των ανθρώπων», αναφέρει η κ. Δώρα Σκαλή, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια. «Μάλιστα, σε έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όπου παρακολούθησαν τη συμπεριφορά συνεσταλμένων παιδιών από την ηλικία των 21 μηνών έως τα 7,5 χρόνια τους, τα ευρήματα έδειξαν ότι το 75% των ντροπαλών νηπίων συνέχισε να δείχνει συνεσταλμένη συμπεριφορά και στα 7 τους χρόνια, ενώ 25% είχαν γίνει κοινωνικά, αυθόρμητα, ομιλητικά, καθώς όλα αυτά τα χρόνια οι γονείς τους τα ενθάρρυναν πολύ στο να έχουν επαφές με άλλα παιδιά και τα βοήθησαν να βρουν τρόπους για να αντεπεξέρχονται σε νέες ή όχι τόσο οικείες καταστάσεις».

«Αρκετές φορές οι γονείς έχουν μια ιδεατή εικόνα, ένα πρότυπο στο μυαλό τους για το πώς θέλουν να είναι το παιδί τους, κι όταν αυτό αποκλίνει ή δεν το πλησιάζει καν, αρχίζουν χωρίς να το συνειδητοποιούν να δυσανασχετούν και να το επικρίνουν», συνεχίζει η ψυχολόγος. Κι όμως, δεδομένου πως σωστό και λάθος δεν υπάρχει όσον αφορά την προσωπικότητα ενός παιδιού, καλό θα ήταν να αποδεχτούν ότι η ιδιοσυγκρασία του παιδιού τους είναι αυτή και να το βοηθήσουν να γίνει λίγο πιο κοινωνικό με πολύ απλές τακτικές, αρχίζοντας από το να το ρωτήσουν με ειλικρινή περιέργεια γιατί φέρεται έτσι. Δώστε στο ντροπαλό σας παιδί, του την ευκαιρία να εξωτερικεύσει αυτά που το ενοχλούν, κι εκείνο με τη σειρά του θα σας δείξει την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσετε για να το βοηθήσετε. Αντίθετα, εάν περιοριστείτε στις παρατηρήσεις και τις επιπλήξεις («Γιατί δεν έδωσες το δώρο; Γιατί δεν χαιρέτησες; Μην το ξανακάνεις!»), το μόνο που θα πετύχετε είναι να περάσετε το μήνυμα στο παιδί ότι έχει ένα σοβαρό πρόβλημα, χωρίς να το βοηθήσετε να το ξεπεράσει. Ας μην παραβλέπουμε ότι ο χαρακτήρας κάθε παιδιού -είτε είναι λίγο είτε πολύ ή καθόλου ντροπαλό- είναι μοναδικός, με τα δικά του, εντελώς δικά του χαρακτηριστικά. Αυτό είναι άλλωστε που το κάνει αξιολάτρευτο. Καλό είναι, λοιπόν, να αποδεχόμαστε ορισμένα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του, να το αγαπάμε γι’ αυτό που είναι, δείχνοντας πάντα σεβασμό για την προσωπικότητά του. 

Συζητήστε μαζί του Εξηγήστε του με απλά και κατανοητά λόγια ότι και σ’ εσάς έχει τύχει κάποια στιγμή να αισθανθείτε ντροπή κι ότι γνωρίζετε πώς είναι να συναναστρέφεται κανείς ανθρώπους που δεν γνωρίζει ή, γενικότερα, να αντιμετωπίζει μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Προτρέψτε το να σας πει πώς αισθάνεται, τι το ενοχλεί, ποιες καταστάσεις το κάνουν να είναι αμήχανο. Αυτή η εξωτερίκευση των συναισθημάτων του θα σας δώσει υλικό για συζήτηση και την ευκαιρία να ανακαλύψετε τις βαθύτερες ανησυχίες του και σε ποια σημεία χρειάζεται τη βοήθειά σας.

Αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε το χαρακτηρισμό «ντροπαλό» σαν να πρόκειται για κάτι κακό  Δηλαδή σαν να το κατηγορείτε γι’ αυτό, καθώς και εκφράσεις του τύπου «είσαι πια μεγάλος και δεν πρέπει να ντρέπεσαι». Το μόνο αποτέλεσμα που μπορεί να έχουν είναι να κάνουν το παιδί να νιώσει ακόμα πιο άσχημα και να του δημιουργήσουν περισσότερο άγχος.

Δώστε του χρόνο και κίνητρα Η αλλαγή ή η βελτίωση της ντροπαλής συμπεριφοράς δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Όσο περνάει ο χρόνος, με τις εμπειρίες που αποκτά καθημερινά και την επαφή με τους συνομηλίκους του αλλά και τη δική σας ενθάρρυνση θα αρχίσει σιγά σιγά να νιώθει πιο άνετα.

Φροντίστε να έχει επαφές με άλλα παιδιά Γράψτε το στον παιδικό σταθμό, καλέστε τους φίλους του από το πάρκο στο σπίτι σας, για να μπορεί να παίξει μαζί τους σε οικείο περιβάλλον.

Δώστε το καλό παράδειγμα  Χαιρετώντας εσείς με ενθουσιασμό, καλωσορίζοντας με θερμή υποδοχή φίλους ή συγγενείς κι εξηγώντας στο μικρό ποιοι είναι, ότι είναι πρόσωπα που αγαπάτε και σας αγαπούν, θα δεχτεί ευκολότερα την παρουσία τους. Αργά ή γρήγορα θα μιμηθεί αυθόρμητα τη συμπεριφορά σας.

Δείξτε του, τρόπους με τους οποίους μπορεί να πλησιάσει ένα συνομήλικό του Για παράδειγμα, σ’ ένα παιδικό πάρτι ή στο πάρκο, όπως να ρωτήσει ποιος είναι ο αγαπημένος του ήρωας ή αν θα ήθελε να παίξουν με τα παιχνίδια του. Εάν δείξει διάθεση να το τολμήσει, παραμείνετε δίπλα του για να νιώθει ασφάλεια, κυρίως τις πρώτες στιγμές -είναι οι δυσκολότερες- μέχρι να σπάσει ο πάγος και στη συνέχεια αποχωρήστε διακριτικά.

Τονώστε την αυτοπεποίθησή του Εστιάστε την προσοχή σας στις θετικές πλευρές του χαρακτήρα του, σε ό,τι μπορεί να κάνει καλά, όπως ότι τα καταφέρνει σε κάποιο άθλημα, έχει ωραία φωνή ή ζωγραφίζει όμορφα.

Δώστε του την ευκαιρία να πάρει πρωτοβουλίες Ζητήστε του, για παράδειγμα, να επιλέξει μόνο του το δώρο που θα προσφέρει στο φίλο του. Επιπλέον, επειδή τα ντροπαλά παιδιά συχνά αισθάνονται ότι υστερούν στην εμφάνιση, χρειάζονται κατά διαστήματα ορισμένα θετικά, επαινετικά σχόλια και για την εμφάνισή τους, χωρίς όμως υπερβολές.

Επιβραβεύετε τις προσπάθειες του  Επαινέστε το με ενθουσιασμό κάθε φορά που «δοκιμάζει τις δυνάμεις του» και κάνει ένα μικρό βήμα προόδου για να τονώνεται η εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Πείτε του λοιπόν πολλά «μπράβο» όταν σας πει ότι πέρασε όμορφα στο πάρτι που πήγε γιατί έπαιξε και γνώρισε παιδάκια, όταν μιλήσει με περισσότερη ευκολία στα καινούργια πρόσωπα που του απευθύνουν το λόγο, όταν βρεθεί σε μια ομάδα παιδιών και δείξει προθυμία να συμμετέχει. Η επιδοκιμασία σας για το «κατόρθωμά» του θα ενισχύσει την καινούργια συμπεριφορά του, την οποία θα θελήσει να επαναλάβει.