Δεν υπάρχει λόγος να στερείτε εντελώς από το παιδί την απόλαυση της γλυκιάς γεύσης. Άλλωστε, η ζάχαρη αποτελεί ένα καύσιμο για τον οργανισμό και βοηθά τόσο στη λειτουργία των μυών όσο και σ’ αυτήν του εγκεφάλου. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι αθλητές πριν από κάθε τους προσπάθεια καταναλώνουν επαρκή ποσότητα ζάχαρης. Οπότε, μια μέτρια κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής. Η συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση για τους ενηλίκους δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, ενώ για τα παιδιά δεν πρέπει να ξεπερνά τα 60 γρ. συνολικά από όλα τα τρόφιμα.
Η «κρυμμένη» ζάχαρη
Η ζάχαρη δεν είναι παρούσα μόνο στα γλυκά, αλλά βρίσκει τον τρόπο να «τρυπώνει» σχεδόν σε όλες τις τροφές και, κυρίως, στις τυποποιημένες. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει επεξεργασμένη και βιομηχανικά παρασκευασμένη τροφή που να μην περιέχει και μια ποσότητα ζάχαρης ή άλλου γλυκαντικού, ακόμη κι όταν η γεύση της δεν είναι γλυκιά, όπως συμβαίνει λ.χ. με τη μαγιονέζα, το άσπρο ψωμί ή τα κορνφλέικς. Ζάχαρη, επίσης, υπάρχει στα αναψυκτικά και σε όλα τα έτοιμα φαγητά και σνακ (κρουασάν, πατατάκια, γαριδάκια). Οι άφθονες ποσότητες κατεργασμένης ζάχαρης που υπάρχουν στα κέικ, τα μπισκότα, τη σοκολάτα και τα γλυκά, σε συνδυασμό και με τις επιπλέον μεγάλες ποσότητες ζάχαρης που λαμβάνουμε από τις τροφές με υδατάνθρακες, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους, αλλά και την ασταθή αυξομείωση των επιπέδων της ζάχαρης.
Είναι σωστό να προσθέτουμε ζάχαρη στο γάλα του παιδιού;
Όταν προσθέτουμε τη βιομηχανική ζάχαρη στο γάλα του παιδιού, πρέπει να γνωρίζουμε ότι για να περάσει από το γαστρεντερικό σύστημα στο αίμα του απαιτούνται περίπλοκες εργασίες με συμμετοχή ενζύμων, τα οποία στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού δεν έχουν φτάσει ακόμα στην πλήρη λειτουργικότητά τους. Σε μερικές περιπτώσεις παρουσιάζεται «υπερφόρτωση» αυτών των ενζύμων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κάποια νόσο. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η κατανάλωση αναψυκτικών και χυμών από παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την πρόσληψη σημαντικών βιταμινών και ιχνοστοιχείων, όπως του ασβεστίου, με πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των οστών κατά την ενήλικη ζωή.
Η «κρυμμένη» ζάχαρη
Γλυκόζη: Υπάρχει στο μέλι, τα σταφύλια, και σχεδόν σε όλα τα φρούτα.
Φρουκτόζη: Υπάρχει στο μέλι, τα φρούτα (είναι τρεις φορές πιο γλυκιά από τη γλυκόζη). Χωνεύεται αργά. Ορισμένα φρούτα, όπως οι μπανάνες, τα σταφύλια και οι χουρμάδες, περιέχουν και γλυκόζη και φρουκτόζη.
Σακχαρόζη (συνδυασμός γλυκόζης και φρουκτόζης): Υπάρχει σε ορισμένα φρούτα και λαχανικά, όπως τα καρότα, το ζαχαροκάλαμο, το παντζάρι. Η σακχαρόζη είναι δύο φορές πιο γλυκιά από τη γλυκόζη. Με την υψηλή επεξεργασία, η σακχαρόζη μάς δίνει τη λευκή και μαύρη ζάχαρη και τη μελάσα, αλλά δεν διατηρεί κανένα θρεπτικό συστατικό.
Μαλτόζη: Υπάρχει στη ζάχαρη βύνης και στα δημητριακά με βλαστάρια.
Λακτόζη: Υπάρχει αποκλειστικά στο γάλα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου.
Οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες
Η ζαχαρίνη και η ασπαρτάμη είναι πολύ πιο «δυνατές» από τη ζάχαρη, αλλά καμία από τις δύο αυτές ουσίες δεν ταξινομείται ως τροφή.
Η σορβιτόλη, που παρασκευάζεται από τη γλυκόζη και η μανιτόλη που παρασκευάζεται από τη φρουκτόζη χρησιμοποιούνται ευρέως στις διαβητικές τροφές λόγω της αργής αποδέσμευσής τους.
Μάθετε να διαβάζετε τις ετικέτες
Επίσημα στοιχεία του «ΙΝΚΑ» δείχνουν ότι οι μαθητές αγοράζουν σνακ σε ποσοστό 49-56%, άλλα ζαχαρούχα προϊόντα σε ποσοστό 36-65% και τυποποιημένους χυμούς με προσθήκη ζάχαρης (τύπου νέκταρ) σε ποσοστό 53-57%. Γενικά, το 81% των παιδιών προμηθεύεται για κολατσιό από το σχολείο είδη τροφής τα οποία, αν εφαρμοζόταν ο νόμος που έχει ψηφιστεί εδώ και καιρό, δεν θα έπρεπε να διατίθενται στα σχολικά κυλικεία.
Πώς να υποκαταστήσω τη ζάχαρη;
Όλα τα παιδιά ζητούν ζάχαρη, ιδιαίτερα τις στιγμές που νιώθουν έντονη ενέργεια μέσα τους. Αντί για οποιοδήποτε γλυκό, μπορείτε να τους προσφέρετε ένα ποτήρι φρεσκοστυμμένο χυμό πορτοκαλιού, δημητριακά με μικρά κομμάτια μήλου ή φράουλες, φρυγανισμένο ψωμί σικάλεως με οργανικό μέλι ή ένα μιλκσέικ με φρούτα. Στο σχολείο, αντί για κάποιο άλλο γλυκό κολατσιό, μπορείτε να τους δώσετε μια μπανάνα, λίγα σταφύλια, ένα σπιτικό κέικ με βρόμη και οργανικό μέλι. Το βράδυ απαγορεύεται ρητά η σοκολάτα, επειδή δημιουργεί υπερένταση, αλλά, αντί και για οποιοδήποτε γλυκό, μπορείτε να τους προσφέρετε ένα ώριμο αχλάδι, δύο-τρία βερίκοκα, ή κεράσια.
Ζάχαρη και τερηδόνα
Η τερηδόνα είναι μια μόλυνση που οφείλεται στο μικρόβιο Streptococcus Mutans. Το μικρόβιο αυτό βρίσκεται στο στόμα κάθε παιδιού και κάθε ανθρώπου, αλλά για να επιβιώσει χρειάζεται ζάχαρη. Όταν βρίσκει ζάχαρη, την καταναλώνει με γοργούς ρυθμούς, με αποτέλεσμα την παραγωγή ενός οξέος που επιδρά πάνω στα δόντια και τα καταστρέφει. Το οξύ αυτό μπορεί να δρα για 20 περίπου λεπτά. Όση, λοιπόν, περισσότερη ζάχαρη καταναλώνει το παιδί σας, τόσο περισσότερο αυξάνεται η πιθανότητα να παρουσιάσει τερηδόνα. Σημασία, βέβαια, δεν έχει μόνο η ποσότητα, αλλά και η συχνότητα που καταναλώνει τη ζάχαρη. Η δράση του καταστροφικού οξέος, όπως έχει ήδη αναφερθεί, διαρκεί 20 λεπτά. Άρα, η συχνή κατανάλωση ζάχαρης κατά τη διάρκεια της ημέρας αυξάνει και το χρόνο έκθεσης των δοντιών στο συγκεκριμένο οξύ.
Γιατί η ζάχαρη είναι εχθρός;
– Η ζάχαρη μπορεί να καταστείλει το ανοσοποιητικό σύστημα και να βλάψει τις άμυνες κατά των μεταδοτικών ασθενειών.
– Έχει κατηγορηθεί πως τρέφει τα καρκινικά κύτταρα και έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού, των ωοθηκών, του προστάτη, του εντέρου, του παγκρέατος, της χοληδόχου κύστεως, των πνευμόνων και του στομάχου.
– Η ζάχαρη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της γλυκόζης και να προκαλέσει αντιδραστική υπογλυκαιμία.
– Μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στη γαστρεντερική οδό, καθώς και δυσπεψία.
– Η ζάχαρη μπορεί να κάνει το σάλιο όξινο, να φθείρει τα δόντια και να δημιουργήσει περιοδοντικές ασθένειες.
– Συμβάλλει στην παχυσαρκία.
– Η ζάχαρη μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της βιταμίνης Ε.
– Μπορεί να προκαλέσει υπνηλία και μειωμένη δραστηριότητα στα παιδιά.
– Η ζάχαρη μπορεί να παρέμβει στην απορρόφηση της πρωτεΐνης.
– Θεωρείται υπεύθυνη για την κατακράτηση υγρών του σώματος.
– Η γρήγορη απορρόφηση της ζάχαρης προωθεί την υπερβολική κατανάλωση τροφής στα παχύσαρκα άτομα.
– Η ζάχαρη αφυδατώνει τα νεογέννητα.
– Θεωρείται υπεύθυνη για πολλές ασθένειες των ούλων.
Με τη συνεργασία της Νίκης Τσίγκρη (διαιτολόγος – διατροφολόγος).