Ξένα σώματα  Είναι πολύ συχνό φαινόμενο ακίδες από ξύλο, αχινό ή αγκάθια να καρφώνονται στο τρυφερό δέρμα του παιδιού. Γι’ αυτό, δείξτε προσοχή όταν το παιδί παίζει στον κήπο ή στη φύση. Εξηγήστε του γιατί πρέπει να μένει μακριά από ακανθώδη φυτά, να μην τα αγγίζει και γιατί δεν κάνει να περπατάει ξυπόλητο. Τι να κάνετε: Εάν διαπιστώσετε ότι κάτι έχει μπει στο δέρμα του, αλείψτε την περιοχή με λάδι. Εάν οι επαλείψεις γίνονται συχνά, το συγκεκριμένο σημείο του δέρματος θα φουσκώσει και το αγκάθι θα βγει πιο εύκολα. Αν το ξένο σώμα προεξέχει από το δέρμα, μπορείτε να το αφαιρέσετε με ένα τσιμπιδάκι, αφού πρώτα έχετε πλύνει καλά την περιοχή με σαπούνι και νερό. Μπορείτε κάλλιστα να πάρετε και μια μικρή βελόνα (για να την απολυμάνετε, την καίτε στην άκρη με έναν αναπτήρα ή σπίρτο) και με την άκρη της χαράζετε απαλά το σημείο της επιδερμίδας όπου μπήκε το αγκάθι. Σπρώξτε με τα δάχτυλα προς τα έξω. Αν όμως το ξένο σώμα έχει εισχωρήσει βαθιά και δεν εξέχει για να αφαιρεθεί, είναι σκόπιμο να επισκεφθείτε το γιατρό. Κατευθυνθείτε οπωσδήποτε στο νοσοκομείο σε περίπτωση που έχουν εισχωρήσει στο δέρμα ρινίσματα γυαλιού. Ξένα σώματα όμως μπορεί να μπουν όχι μόνο στο δέρμα αλλά και στο λαιμό του. Αν, λοιπόν, κατάπιε κάτι και δεν μπορεί να αναπνεύσει, χτυπήστε το σταθερά στην πλάτη κρατώντας το με το κεφάλι προς τα κάτω. Το ξένο σώμα θα βγει. Σε μεγαλύτερα παιδιά χρησιμοποιήστε το χειρισμό Heimlich πιέζοντας από την κοιλιά μέσα προς το θώρακα πάνω. Τσιμπήματα  Τσιμπήματα από κουνούπια, μέλισσες, σφήκες και τσούχτρες είναι τα πιο συνηθισμένα, ειδικά κατά τη θερινή περίοδο. Αν μας τσιμπήσουν με το κεντρί τους, χύνουν ένα δηλητήριο που είναι μείγμα διαφόρων τοξινών. Γι’ αυτό προκαλούν ερεθισμούς που μπορεί να είναι απλοί (τσούξιμο, ελαφρύ πόνο και κνησμό) ή πιο σοβαροί (ισχυρό πόνο και καθολικό πρήξιμο). Είναι απαραίτητο λοιπόν να είστε προετοιμασμένοι κατάλληλα για την αντιμετώπιση τέτοιων τσιμπημάτων. Να έχετε μαζί σας αντιισταμινικό φάρμακο και κορτιζονούχα αλοιφή. Προληπτικά, εφαρμόζετε ειδικές φυτικές εντομοαπωθητικές κρέμες στην επιδερμίδα του. Αν το τσίμπημα είναι το πρώτο του παιδιού, δείξτε ιδιαίτερη προσοχή, γιατί μπορεί να παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση, ακόμα κι αν πρόκειται για κουνούπι.  Τι να κάνετε: Εάν το παιδί είναι αλλεργικό, θα πρέπει να το μεταφέρετε επειγόντως στο νοσοκομείο, ή, αν γνωρίζετε, να εφαρμόσετε τις πρώτες βοήθειες που σας έχει ήδη συστήσει ο γιατρός που το παρακολουθεί. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να έχετε πάντα μαζί σας την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή. Αν δεν είναι αλλεργικό, βάλτε πάνω στο τσίμπημα μια κρύα κομπρέσα και κατόπιν διάλυμα αμμωνίας. Αν υπάρχει κεντρί, θα πρέπει να αφαιρεθεί καλύτερα από το γιατρό. Καλό είναι να μην προσπαθήσετε να το αφαιρέσετε εσείς, γιατί μπορεί να το σπρώξετε πιο βαθιά κι έτσι να περάσει κι άλλο δηλητήριο στο δέρμα του παιδιού. Σε περίπτωση που υπάρχει έντονη φαγούρα, θα πρέπει να δοθεί ειδικό αντιισταμινικό φάρμακο. Σε αυτή την περίπτωση, καλύτερα να ενημερώσετε το γιατρό κι εκείνος θα σας δώσει τις απαραίτητες οδηγίες. Κατευθυνθείτε στην πλησιέστερη οργανωμένη κλινική σε περίπτωση που δείτε συμπτώματα όπως πρήξιμο ή ερυθρότητα, έντονο κνησμό και δύσπνοια. Εάν τα τσιμπήματα είναι πολλά, για να ανακουφιστεί το παιδί, γεμίστε την μπανιέρα με κρύο νερό, διαλύστε λίγη σόδα και βάλτε το να καθίσει μέσα. Δάγκωμα  Συνήθως προέρχεται από κατοικίδια, άγρια ζώα ή ακόμα και από φίδια. Γι’ αυτό, μην αφήνετε το παιδί να πλησιάζει ζωάκια χωρίς να το επιβλέπετε και να το έχετε σε απόσταση ασφαλείας. Το τραύμα μπορεί να μολυνθεί και να χρειαστεί θεραπεία. Βασικός κίνδυνος στο δάγκωμα από σκύλο είναι η λύσσα, ειδικά από αδέσποτα σκυλιά όπως και από ζωάκια που βρίσκουμε στην ύπαιθρο και δεν εμβολιάζονται. Όσον αφορά το δάγκωμα από φίδι, το μόνο δηλητηριώδες φίδι στην Ελλάδα είναι η οχιά. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη την άνοιξη γιατί το δηλητήριό της είναι πιο δραστικό. Τι να κάνετε: Πλύνετε καλά το τραύμα με σαπούνι και νερό, για να αφαιρεθεί το σάλιο και, μόλις ξεπλυθεί καλά, σκουπίστε το με καθαρή γάζα και βάλτε ιώδιο αμέσως. Αν το δάγκωμα είναι από ζώο, θα πρέπει να εξεταστεί το παιδί από το γιατρό και ίσως χρειαστεί αντιτετανικός ορός. Σε περίπτωση που το δάγκωμα είναι από φίδι, ξαπλώστε το παιδί με τέτοιο τρόπο ώστε το σημείο του σώματος όπου έγινε το δάγκωμα να είναι σε χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο της καρδιάς. Στη συνέχεια, δέστε σφιχτά ένα κομμάτι ύφασμα (περίπου 10εκ. πάνω από το δάγκωμα), βάλτε πάνω στο σημείο παγάκια τυλιγμένα σε πλαστική σακούλα και μεταφέρετε το παιδί στο νοσοκομείο. Εγκαύματα  Ο ήλιος τα τελευταία χρόνια μόνο φίλος μας δεν είναι. Μπορεί να γίνει επικίνδυνος και βλαβερός για την υγεία του παιδιού μας. Εξάλλου, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ηλίαση και εγκαύματα δεν παθαίνουμε μόνο στις παραλίες. Τα παιχνίδια στον ήλιο πρέπει να γίνονται με μέτρο και πάντα με χρήση αντιηλιακού.  Τι να κάνετε: Σε περίπτωση ηλιακού εγκαύματος χρησιμοποιήστε ενυδατική λοσιόν ή σκεύασμα υδρογέλης που να δροσίζει και να ανακουφίζει άμεσα τον πόνο, να βοηθάει στη γρηγορότερη επούλωση του εγκαύματος και να προστατεύει από τυχόν μολύνσεις. Αν το έγκαυμα είναι σοβαρό (έχει κάνει φουσκάλες ή βγάζει υγρό), θα πρέπει να πάτε στο γιατρό.  Τραυματισμοί στα μάτια Τα «κόκκινα μάτια» μπορεί να οφείλονται σε λοίμωξη, αλλεργία, ακόμη και σε ξένο σώμα που μπήκε στο μάτι του. Τα μάτια κινδυνεύουν από διάφορα ρινίσματα, όπως χώμα, άμμο, πούδρες, γιατί το παιδί μπορεί ανά πάσα στιγμή να τρίψει τα μάτια του έχοντας πιάσει οτιδήποτε με τα χέρια του. Πολύ συχνός είναι ο τραυματισμός της μεμβράνης που καλύπτει το βολβό με τα νύχια ή με αιχμηρά παιχνίδια, γι’ αυτό προσέξτε τι κρατάει και φροντίστε τα νύχια του να είναι πάντα κοντά κομμένα.  Τι να κάνετε: Σε περίπτωση που διαπιστώσετε ότι έχουν μπει ρινίσματα στα μάτια του παιδιού, εμποδίστε το από το να τα τρίψει κρατώντας του τα χέρια και ξεπλύνετε αμέσως τα μάτια με φυσιολογικό ορό ή, αν δεν έχετε, με άφθονο καθαρό νερό. Αν έχει τραυματιστεί στο μάτι, σκεπάστε το με αποστειρωμένη γάζα ή –ακόμα καλύτερα– με γάζα ειδική για τα μάτια σε σχήμα οβάλ, την οποία θα στερεώσετε καλά με επιδέσμους ή τσιρότα. Επειδή η κίνηση του γερού ματιού θα παρασύρει το χτυπημένο με αποτέλεσμα ακόμα και οι πιο μικρές κινήσεις να δημιουργούν περισσότερο πόνο, καλύτερα να κλείσετε και τα δυο μάτια. Σε περίπτωση που υπάρχει αραιό και διαυγές οφθαλμικό έκκριμα (τσίμπλα), κάντε κομπρέσες με αποστειρωμένες γάζες και φυσιολογικό ορό. Σε περίπτωση μόλυνσης (πυκνό πυώδες έκκριμα) βάλτε κάποιο κολλύριο ή αλοιφή, κατόπιν συνεννόησης με τον παιδίατρο. Πληγές  Ένα τραύμα δεν σημαίνει απαραίτητα και σοβαρή πληγή. Μπορεί να είναι μια απλή γρατσουνιά ή ένα χτύπημα που έσκισε επιφανειακά την επιδερμίδα και απλά αιμορραγεί. Επειδή τα παιδιά αιμορραγούν εύκολα, σε ένα απλό χτύπημα μπορεί να δούμε το αίμα να ρέει άφθονο. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι χρειάζεται απαραίτητα και ράμματα. Συνήθως αν η πληγή είναι μικρότερη των 2εκ. κλείνει μόνη της. Αν είναι μεγαλύτερη ή το τραύμα είναι σε σημείο όπου η πληγή ανοίγει, π.χ. γόνατο ή αγκώνες, τότε απαιτούνται ράμματα. Η εκτίμηση από τον ειδικό καλό είναι να γίνεται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, καθώς είναι ο μόνος αρμόδιος για να πει αν το παιδί χρειάζεται ράμματα, αλλά και να συστήσει τις κατάλληλες επουλωτικές (κατά προτίμηση στην περίπτωση των παιδιών φυτικές κι όχι χημικές) αλοιφές.  Τι να κάνετε: Καθαρίστε το τραύμα με ένα μαλακό πανί με νερό και στη συνέχεια αξιολογήστε αν το τραύμα θέλει «ράμματα». Πλύνετε ξεκινώντας από τις άκρες του τραύματος με κινήσεις που απομακρύνονται από αυτό. Αν τρέχει πολύ αίμα και η πληγή είναι στο χέρι ή στο πόδι, κρατήστε το πληγωμένο μέλος ψηλότερα από το σώμα. Βάλτε μια αποστειρωμένη γάζα ή ένα καθαρό μαντίλι και πιέστε γερά και σταθερά. Συνήθως πέντε λεπτά αρκούν για να σταματήσει η αιμορραγία. Τέλος, καλύψτε με αποστειρωμένη γάζα ή τραυμαπλάστ. Αν το τραύμα είναι ανοιχτό, αιμορραγεί ή είναι σε σημείο που δεν αφήνει την πληγή να κλείσει, θα πρέπει να πάτε άμεσα στο νοσοκομείο. Τα τραύματα θέλουν παρακολούθηση, γιατί πολλές φορές μολύνονται. Επομένως, αν δείτε σε ένα παλιό τραύμα υγρά ή σημάδια μόλυνσης, θα πρέπει οπωσδήποτε να απευθυνθείτε στο γιατρό. Αν το παιδί πονάει πολύ, έχει έντονο πρήξιμο και υποψιάζεστε ότι έχει σπάσει κάποιο οστό, πρέπει να πάτε στο πλησιέστερο κέντρο υγείας ή σε νοσοκομείο για να βγάλετε ακτινογραφία, ώστε να αποκλειστεί η περίπτωση κατάγματος και να συμβουλευτείτε το γιατρό. Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να ηρεμήσετε το παιδί φροντίζοντας να παραμείνει ακίνητο. Χτύπημα στο κεφάλι  Είναι αρκετά συνηθισμένο να χτυπάνε τα μικρά παιδιά στο κεφαλάκι από πτώση, από σύγκρουση ή από χτύπημα με άλλο παιδί. Αν και τις περισσότερες φορές οι συνέπειες δεν είναι δυσάρεστες, το παιδί χρειάζεται παρακολούθηση μετά το ατύχημα είτε έχει κάνει καρούμπαλο είτε όχι. Θα πρέπει για τις επόμενες δύο μέρες να παρατηρείτε τη «συμπεριφορά» του. Να ανησυχήσετε αν παρατηρήσετε μια αφύσικη υπνηλία, εμετούς, έντονη κεφαλαλγία, σπασμούς, απώλεια μνήμης, προβλήματα όρασης ή πόνο στον αυχένα. Τι να κάνετε: Βάλτε πάγο στο χτύπημα, ταΐστε το παιδί ελαφρά και παρακολουθήστε το για το επόμενο εικοσιτετράωρο (μπορεί να χρειαστεί να το ξυπνάτε στον ύπνο του). Οδηγήστε το στο νοσοκομείο αν δείχνει σαστισμένο, χλομό, κάνει εμετό, δυσκολεύεστε να το ξυπνήσετε. Καλό θα ήταν να το δει ο γιατρός αν έχει κάνει μεγάλο καρούμπαλο, έχει μελανιάσει το ένα ή και τα δύο μάτια του ή έχει ρινορραγία.  «Πρώτες βοήθειες» για τους γονείς Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Το να βλέπει την πληγή είναι ήδη αρκετά τρομακτικό για το παιδί. Εάν νιώσει το άγχος και το φόβο σας, τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα. Εάν μπορείτε, πάρτε το αγκαλιά και κρατήστε το σφιχτά πάνω σας. Έτσι θα το ησυχάσετε και θα το ζεστάνετε, γιατί μια τυπική αντίδραση στο σοκ είναι το κρύο.Στο σταθμό Πρώτων Βοηθειών εξηγήστε τι συνέβη με σαφήνεια και χωρίς πανικό. Όσο περιμένετε, προσπαθήστε να αποσπάτε την προσοχή του παιδιού με ιστορίες ή εξηγώντας του με απλά λόγια όσα γίνονται γύρω σας.Μετά από μια περιπέτεια, του αξίζουν όσα χάδια μπορείτε να του δώσετε. Με τη συνεργασία της Λωρέττας Θωμαΐδου (επίκουρη καθηγήτρια Αναπτυξιακής Παιδιατρικής).