Είναι αλήθεια πως μια δίδυμη κύηση αποτελεί πάντα μια έκπληξη για ένα ζευγάρι. Ένα παιδί, εντάξει… Το είχατε ονειρευτεί, το είχατε προγραμματίσει ή, τελοσπάντων, το είχατε αποφασίσει. Αλλά δύο; Τώρα τα δεδομένα αλλάζουν, τα μεγέθη μεγαλώνουν και η μέλλουσα μαμά αρχίζει να ανησυχεί: «Μήπως τώρα η εγκυμοσύνη είναι διαφορετική απ’ ό,τι είχα υπολογίσει;»
Συμπτώματα επί δύο;
Η εμπειρία μιας δίδυμης εγκυμοσύνης είναι συχνά διαφορετική από μια απλή. Πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερα αυξημένη ένταση τα τυπικά συμπτώματα, όπως ναυτίες, αίσθημα κόπωσης ή πρήξιμο – πιθανότατα εξαιτίας των επιπέδων των ορμονών που αυξάνονται περισσότερο όταν υπάρχουν πολλά έμβρυα. Από την άλλη, οι μέλλουσες μητέρες που περιμένουν δίδυμα έχουν αυξημένο κίνδυνο για κάποιες επιπλοκές, όπως ο πρόωρος τοκετός, η προεκλαμψία, ο διαβήτης κύησης ή η υπέρταση. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να έχουν από την αρχή πολύ στενή σχέση με το γυναικολόγο τους, ο οποίος θα παρακολουθεί τακτικά την πορεία της εγκυμοσύνης.
Να τα περιμένω στην ώρα τους;
Κατά κανόνα, τα δίδυμα γεννιούνται νωρίτερα – στις μισές περίπου περιπτώσεις, πριν συμπληρωθούν οι 36 εβδομάδες κύησης. Ακόμα, όμως, κι όταν δεν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος που να καθιστά τον πρόωρο τοκετό αναγκαία λύση, οι περισσότεροι γυναικολόγοι επιλέγουν να ολοκληρωθεί η εγκυμοσύνη στις 38 ή το πολύ στις 39 εβδομάδες, αφού οι έρευνες δείχνουν ότι τα δίδυμα που συμπληρώνουν 40 εβδομάδες στη μήτρα έχουν συχνά χαμηλότερο Apgar score, ένα δείκτη που αξιολογεί την καρδιακή λειτουργία, την αναπνοή, το μυϊκό τόνο, τα αντανακλαστικά και το χρώμα των νεογνών λίγα λεπτά μετά τη γέννησή τους.
Θα είναι ίδια ή διαφορετικά;
Για να καταλάβει κανείς, πριν γεννηθούν τα παιδιά, εάν θα είναι ολόιδια μεταξύ τους ή απλώς θα μοιάζουν σαν αδέρφια, χρειάζεται να γνωρίζει λίγα πράγματα για το πώς προκύπτουν οι δίδυμες κυήσεις. Μπορεί να ωριμάσουν περισσότερα από ένα ωάρια σε μια ωορρηξία (διπλή ωορρηξία), κι έτσι να γονιμοποιηθούν δύο ωάρια από διαφορετικά σπερματοζωάρια. Ενδέχεται, όμως, κι ένα γονιμοποιημένο ωάριο να χωριστεί στη μέση, κι έτσι να προκύψουν δύο έμβρυα. Στις πρώτες περιπτώσεις, μιλάμε για διωογενή ή διζυγωτικά δίδυμα, που μπορεί να είναι του ίδιου ή διαφορετικού φύλου και να μοιάζουν απλώς όσο όλα τα αδέρφια. Αντίθετα, στην περίπτωση του διχοτομημένου ωαρίου, μιλάμε για μονοωογενή ή μονοζυγωτικά δίδυμα και τα μωρά που προκύπτουν μοιράζονται σε μεγάλο βαθμό το ίδιο DNA, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: Είναι του ίδιου φύλου και έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις με την ενδελεχή υπερηχογραφική παρακολούθηση των κυήσεων είμαστε σε θέση να ξεχωρίσουμε αν μια δίδυμη κύηση προέρχεται από ένα ή δύο ωάρια, εντούτοις δεν είναι λίγες οι φορές που αδυνατούμε να προβλέψουμε εάν τα δίδυμα ανήκουν στη μία ή στην άλλη κατηγορία πριν γεννηθούν, εκτός εάν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης γίνει καρυοτυπικός έλεγχος των εμβρύων με αμνιοπαρακέντηση. Ακόμα και χωρίς αυτήν, όμως, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις, όπως:
– Αν ο υπέρηχος έδειξε πως περιμένετε ένα αγοράκι κι ένα κοριτσάκι, τότε σίγουρα δεν είναι μονοζυγωτικά. Αν είναι του ίδιου φύλου, μπορεί να είναι είτε μονοζυγωτικά είτε διζυγωτικά.
– Υπάρχει ένας ή δύο πλακούντες; Εάν τα μωρά μοιράζονται τον ίδιο πλακούντα, οι πιθανότητες να είναι μονοζυγωτικά αυξάνονται – αν και υπάρχουν κάποιες, πολύ σπάνιες, περιπτώσεις διζυγωτικών διδύμων με έναν πλακούντα.
– Βρίσκονται στον ίδιο αμνιακό σάκο; Τότε τα παιδιά που θα γεννηθούν θα είναι από αυτά που μοιάζουν πολύ μεταξύ τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα έμβρυα έχουν το καθένα το δικό του σάκο. Εάν, όμως, προέρχονται από το ίδιο ωάριο και η διαίρεσή του δεν έγινε αμέσως μετά τη γονιμοποίηση αλλά λίγες εβδομάδες αργότερα, τότε τα έμβρυα καταλήγουν στον ίδιο σάκο. Αυτό συμβαίνει περίπου στο ένα τρίτο των περιπτώσεων.
– Η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα εξωσωματικής γονιμοποίησης; Τότε, κατά πάσα πιθανότητα, τα δίδυμα είναι διζυγωτικά, αφού πολλά διαφορετικά γονιμοποιημένα ωάρια εμφυτεύτηκαν στη μήτρα. Η μόνη περίπτωση να ανήκουν στην άλλη κατηγορία είναι ο αριθμός των εμβρύων να υπερβαίνει αυτόν των ωαρίων που εμφυτεύτηκαν. Αν, δηλαδή, ενώ υπήρχε μόνο ένα γονιμοποιημένο ωάριο, προκύπτουν δύο μωρά.
Η ώρα του τοκετού
Όταν φτάνει η στιγμή να έρθουν στον κόσμο τα δίδυμα, πολλοί γιατροί επιλέγουν την καισαρική τομή. Αυτό δεν σημαίνει ότι –υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις– ο φυσιολογικός τοκετός είναι απαγορευτικός ή ότι ελλοχεύει κινδύνους για μαμά και παιδιά. Όμως, στις δίδυμες κυήσεις, πολύ συχνότερα απ’ ό,τι όσες αφορούν ένα μωρό, υπάρχουν δυσκολίες, όπως η προβολή των εμβρύων να μη διευκολύνει το φυσιολογικό τοκετό ή η κατάστασή τους να δείχνει ότι μια πολύωρη διαδικασία θα τα έκανε να δυσφορήσουν. Εξάλλου, κυρίως εάν και τα δύο μωρά είναι αρκετά «μεγάλα», τότε αδυνατούν να κινηθούν, οπότε η καισαρική είναι επιβεβλημένη. Εάν, όμως, έστω το ένα μωρό είναι σε κανονική θέση (με το κεφάλι προς τα κάτω) και δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι, μπορεί να επιχειρηθεί φυσιολογικός τοκετός.
Πόσα κιλά θα πάρω;
Η αλήθεια είναι ότι, εάν περιμένετε δίδυμα, θα πρέπει να περιμένετε και κάποια κιλά παραπάνω. Αυτό δεν οφείλεται τόσο στο ότι εσείς ίσως τρώτε λίγο περισσότερο, όσο στο βάρος των δύο μωρών, συν τα έξτρα υγρά, τους επιπλέον ιστούς και τον αυξημένο όγκο του αίματος που απαιτείται για να μεγαλώσουν δύο έμβρυα. Έτσι, για εσάς δεν ισχύει ο κανόνας που λέει ότι μια γυναίκα δεν θα πρέπει να πάρει περισσότερα από 12 έως 14 κιλά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, αλλά είναι λογικό να πάρει από 15 έως και 20 κιλά. Οι θερμίδες που θα πρέπει να προσλαμβάνετε καθημερινά είναι γύρω στις 2.500-3.000 καθημερινά. Παράλληλα, μην παραλείπετε να πίνετε πολλά υγρά, αφού, όταν κυοφορούνται δίδυμα, υπάρχει μεγαλύτερη παραγωγή αμνιακού υγρού και το νερό είναι άκρως απαραίτητο.
Ξέρατε ότι…
- ακόμα κι όταν δεν υπάρχει κληρονομική προδιάθεση, οι πιθανότητες να κάνει μια γυναίκα δίδυμα αυξάνεται με την ηλικία της; Ο λόγος είναι ότι μετά τα 35 είναι πιο συχνό το φαινόμενο να απελευθερώνονται περισσότερα από ένα ωάρια σε έναν κύκλο.
- τα μονοζυγωτικά δίδυμα αποτελούν μόλις το 0,2% του πληθυσμού; Η συχνότητα των μονοωγενών διδύμων είναι απόλυτα σταθερή ανά τον κόσμο, σε όλες ανεξαιρέτως τις μητρικές ηλικίες και φυλές, και ανέρχεται σε 3-5 ανά 1.000 γεννήσεις.
- τα τελευταία χρόνια οι γεννήσεις διδύμων έχουν αυξηθεί κατά 50%, κυρίως λόγω των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής;
- η πιθανότητα να κάνει μια γυναίκα δίδυμα (χωρίς να έχει προηγηθεί ορμονοθεραπεία) είναι 1 στις 80 κυήσεις, στη λευκή φυλή, ενώ στη μαύρη φυλή είναι 1 στις 30;
Με τη συνεργασία της Ιωάννας Τσιαούση (μαιευτήρας-γυνασικολόγος).