Τις μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς όλοι απολαμβάνουμε να κατακλύζουμε με δώρα τα μικρά παιδιά, ιδιαίτερα τα δικά μας. Μήπως όμως το παρακάνουμε; Η διάχυτη γιορτινή ατμόσφαιρα, η χαρά και η προσμονή για τα δώρα τα οποία θα δώσουμε και θα πάρουμε, η επιθυμία να κάνουμε τους δικούς μας ευτυχισμένους, ο Αϊ-Βασίλης, οι οικογενειακές συγκεντρώσεις, όλα αυτά δημιουργούν μια ζεστή ατμόσφαιρα που διαφοροποιείται πολύ από την καθημερινότητά μας. Μέσα σε αυτό το εορταστικό κλίμα οι γονείς συνήθως αγωνιούμε για το πώς θα ανταποκριθούμε με τον καλύτερο τρόπο στις απαιτήσεις των παιδιών, αλλά και πώς θα εκδηλώσουμε την αγάπη μας με το σωστό δώρο. Βέβαια, πίσω από αυτή μας τη διάθεση κάνει συχνά την εμφάνισή της και η απορία: «Αρκούν τα χριστουγεννιάτικα δώρα για να νιώσει το παιδί μας την αγάπη μας;»
Θέλω κι αυτό κι αυτό κι αυτό…
Ποιος γονιός δεν έχει ζήσει την πικρή εμπειρία ενός παιδιού που γκρινιάζει συνέχεια για να πάρει ένα συγκεκριμένο παιχνίδι; Ποιος δεν έχει ζήσει μια σκηνή πείσματος στη μέση του δρόμου ή σε ένα κατάστημα για τον ίδιο λόγο; Τα παιδιά πλέον έχουν άποψη σχετικά με το τι επιθυμούν να τους αγοράσουν γονείς και συγγενείς. Το αν ένα παιδί είναι κακομαθημένο έχει άμεση σχέση με την ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα σε αυτό και στους γονείς του, με την επιβολή της θέλησης του ενός πάνω στον άλλο. Το παιδί κακομαθαίνει από τη στιγμή που θα αντιληφθεί ότι μπορεί να επιβάλλει τη θέλησή του στους άλλους. Ο τρόπος μάλιστα με τον οποίο συμπεριφερόμαστε στο παιδί την περίοδο των Χριστουγέννων λέει πολλά για τις αξίες που του προβάλλουμε, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούμε τα πράγματα. Οι περισσότεροι γονείς πέφτουμε στην παγίδα της ανεξέλεγκτης κατανάλωσης χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι όσο πιο πολλά δώρα κάνουμε στο παιδί τόσο περισσότερο ενισχύουμε την κτητικότητά του.
Γιατί δεν μπορούμε να πούμε «όχι»
– Επειδή αυτός είναι ο τρόπος μας να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας προς το παιδί. Πολλές φορές δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας και γι’ αυτό προσπαθούμε να καλύψουμε αυτή μας την ανασφάλεια μέσω ενός δώρου. – Με το να χαρίζουμε απλόχερα παιχνίδια μπορεί να καλύπτουμε ένα κενό της δικής μας παιδικής ηλικίας. Ίσως όταν ήμασταν παιδιά δεν είχαμε πολλά παιχνίδια και τώρα δεν θέλουμε να λείπει τίποτα από τα παιδιά μας. – Η πολύωρη απουσία μας από το σπίτι έχει και αυτή το δικό της μερίδιο ευθύνης. Νιώθουμε τύψεις επειδή λείπουμε καθημερινά πολλές ώρες από κοντά τους και θέλουμε να τα «αποζημιώσουμε» γι’ αυτό. Έχουμε την εντύπωση λοιπόν ότι η μεγάλη χαρά και η έκπληξη που θα σχηματιστεί στο προσωπάκι του παιδιού όταν αποκτήσει αυτό που θέλει θα αναπληρώσει το κενό που αφήνει η καθημερινή απουσία μας. – Τα παιδιά που έχουν αρχίσει να πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο συζητούν μεταξύ τους για τα δώρα που πρόκειται να τους φέρει ο Αϊ-Βασίλης και επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό το ένα από το άλλο. Πολλές φορές βλέπουμε ότι ζηλεύουν το παιδάκι εκείνο που έχει τα ακριβότερα παιχνίδια. Με τη σειρά μας εμείς νιώθουμε συχνά ανησυχία μήπως το παιδί απομονωθεί από τους συνομηλίκους του ή μήπως γίνει αντικείμενο κοροϊδίας. Έτσι αγοράζουμε ό,τι καινούργιο κυκλοφορεί στην αγορά για να ικανοποιούμε κάθε απαίτησή του.
Εκτιμάει πραγματικά τα δώρα του;
Ένας τρόπος για να κρίνετε αν το παιδί σας κακομαθαίνει με τα δώρα είναι να παρατηρήσετε την αντίδρασή του. Απολαμβάνει τα δώρα που του κάνετε; Μήπως δείχνει ανικανοποίητο; Δείχνει το απαιτούμενο ενδιαφέρον στο δώρο που του προσφέρθηκε ή μόλις παίξει λίγο με αυτό το πετάει σε μια γωνιά και ψάχνει για το επόμενο αντικείμενο που θα του κινήσει την προσοχή; Αν το παιδί σάς δώσει δείγματα ότι το μόνο που το ενδιαφέρει είναι να παίρνει διαρκώς και αδιακρίτως δώρα χωρίς να εκτιμάει την κίνηση, το αντικείμενο και τη συναισθηματική αξία, θα πρέπει να ανησυχήσετε. Αν πάλι το παιδί αντιδράσει μ’ ένα αστραφτερό χαμόγελο, μια απέραντη ευδαιμονία στο βλέμμα και αρχίσει να ασχολείται και να περιεργάζεται το δώρο του, να είστε σίγουροι ότι αντιδρά φυσιολογικά δείχνοντας ενθουσιασμό όχι μόνο για το δώρο αλλά και για την αγάπη που του δώσατε.
Αυτά τα Χριστούγεννα θέλω να είναι διαφορετικά
Η περίοδος των γιορτών είναι η ιδανική για να εφαρμόσουμε νέες οικογενειακές παραδόσεις που θα δείξουν στα παιδιά πόση χαρά προσφέρει το να νοιάζονται τους άλλους και να τους βοηθούν. Αυτά τα Χριστούγεννα ας παρακινήσουμε τα παιδιά να κάνουν πράγματα για τους άλλους, να προσφέρουν δώρα, να αφιερώσουν λίγο από το χρόνο τους σε κάτι που αξίζει πραγματικά τον κόπο. Θα δουν ότι τα δώρα που γίνονται με αγάπη προξενούν μεγάλη χαρά, ιδίως σε εκείνον που τα προσφέρει. Δώστε έμφαση στις υπόλοιπες οικογενειακές παραδόσεις, εκτός από τα δώρα, π.χ. διηγηθείτε τους χριστουγεννιάτικες ιστορίες, στολίστε μαζί το σπίτι, ετοιμάστε ένα ξεχωριστό δείπνο. Με το χρόνο θα μάθουν ότι το να παίρνουν δώρα είναι μόνο ένα μέρος της γιορτής, και μάλιστα όχι το πιο σημαντικό. Εξάλλου, τα παιδιά δεν χρειάζονται τίποτα άλλο από το να γιορτάσουν μαζί με όλη την οικογένεια αυτές τις ξεχωριστές μέρες. Η ατμόσφαιρα της οικογενειακής ζεστασιάς και αγάπης είναι αυτή που μαγεύει περισσότερο.
Tips για να αποφύγετε τις παγίδες
- – Μην μπείτε στη διαδικασία αγοράς ενός παιχνιδιού μόνο και μόνο επειδή το παιδί γκρινιάζει και το ζητάει ξανά και ξανά. Ζητήστε του να σας εξηγήσει το λόγο που το θέλει τόσο πολύ και ίσως αντιληφθεί ότι τελικά δεν του είναι και τόσο απαραίτητο.
- – Μην ντραπείτε να πείτε στο παιδί σας πως τα οικονομικά σας δεν σας επιτρέπουν να του αγοράσετε αυτό που θέλει.
- – Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σκεφτεί σε ποιους θα ήθελε να κάνει κάποιο δώρο. Προτείνετέ του να προσπαθήσει να φτιάξει κάτι μόνο του, δίνοντάς έμφαση στο συναισθηματικό κομμάτι του δώρου.
- – Αφήστε το παιδί σας να διαλέξει μόνο του ποια από τα παλιά του παιχνίδια θέλει να δώσετε στον έρανο που οργανώνει η εκκλησία ή κάποια φιλανθρωπική οργάνωση. Αυτή η διαδικασία το βοηθάει να ανακαλύψει παιχνίδια που είχε ξεχάσει και να επιλέξει αυτά που του αρέσουν περισσότερο, αλλά κυρίως να εκτιμήσει το γεγονός ότι μπορεί να δώσει σε εκείνους που έχουν λιγότερα από αυτό.
- – Δώστε μόνο ένα δώρο κάθε φορά. Ο πειρασμός είναι μεγάλος, όμως προσπαθήστε να αντισταθείτε. Κάνοντας από ένα μόνο δώρο σε κάθε παιδί δεν περιορίζετε απλώς τα έξοδα, αλλά δίνετε περισσότερη αξία στο δώρο που θα προσφέρετε.
Με τη συνεργασία της Αναστασίας Φρόντζου-Χρηστίδη (ειδική σύμβουλος σχέσεων παιδιού και οικογένειας).