Είναι αλήθεια πως οι προσωπικές μας ιστορίες έχουν για τα παιδιά μεγαλύτερη επιτυχία από τα best sellers των πιο διάσημων συγγραφέων παιδικών βιβλίων. Μέσα από τις δικές μας εμπειρίες κάποιες φορές καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα πράγματα, απ’ ότι όταν τα μαλώνουμε. Επίσης οι εμπειρίες μας αυτές συχνά εξάπτουν τη φαντασία τους αλλά και τους δίνουν μια ευκαιρία να μας γνωρίσουν καλύτερα και σε…βάθος. Σε μια εποχή που τα παιδιά μας περνούν το μεγαλύτερο μέρος από τον ελεύθερο χρόνο τους μπροστά σε μια οθόνη παρακολουθώντας εξωπραγματικές φιγούρες να επιδεικνύουν τις υπεράνθρωπες δυνάμεις τους, φαίνεται πως στα μάτια τους οι αληθινοί ήρωες της ζωής δεν είναι άλλοι από εμάς τους ίδιους. Κι αυτό είναι για τους γονείς μια μεγάλη ευθύνη, αλλά ταυτόχρονα και μια σημαντική πρόκληση.
Τι διδάσκουν στα παιδιά οι δικές μας αναμνήσεις Τα πράγματα αλλάζουν, κι αυτό είναι φυσιολογικό. «Αλήθεια η τηλεόραση δεν έδειχνε τα χρώματα όταν ήσουν μικρή;», «Και πού καθόσουν εσύ εάν δεν υπήρχαν καθίσματα αυτοκινήτου για παιδιά;». Τα παιδιά πολύ συχνά μας κοιτούν έκπληκτα όταν διαπιστώνουν ότι τα πράγματα στη «δική μας εποχή» ήταν πολύ διαφορετικά από ό,τι εκείνα γνωρίζουν. Όμως αυτό, ακόμα και το απλό γεγονός ότι δεν είχαμε στο σπίτι υπολογιστή ή ότι ακούγαμε μουσική από κασέτες («Τι είναι αυτό;») διδάσκει στα παιδιά ότι οι αλλαγές είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής. Με τον ίδιο τρόπο, οι εμπειρίες μας τους δείχνουν ότι και οι ανθρώπινες σχέσεις μπορεί να αλλάξουν: Η γιαγιά και ο παππούς που κάποτε κρατούσαν αγκαλιά τη μαμά για να καταφέρει να ανέβει στο δέντρο του κήπου, σήμερα χρειάζονται τη βοήθειά της για να κουβαλήσουν τα ψώνια από το σουπερμάρκετ και να μαζέψουν τα χαλιά.
Ο καθένας μας βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Τα παιδιά πιστεύουν αυθόρμητα πως όλοι οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε τα ίδια πράγματα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Μέσα από τις προσωπικές μας ιστορίες, μπορούμε να τους δώσουμε την ευκαιρία να δουν τον κόσμο μέσα από μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία. Ακούγοντας τους τρόπους με τους οποίους οι γονείς του αντιμετώπισαν κάποτε τις προκλήσεις που έχει τώρα μπροστά του (όπως η πρώτη μέρα στο σχολείο ή ο καβγάς με ένα φίλο), το παιδί μπορεί να ανακαλύψει νέους δρόμους στη σκέψη του, διαφορετικούς από αυτούς που μέχρι τώρα περνούσαν από το μυαλό του.
Ανήκουμε στην ίδια ομάδα. Τα παιδιά έχουν την ανάγκη να γνωρίζουν ότι ανήκουν σε κάποια ομάδα και αισθάνονται ασφάλεια όταν διαπιστώνουν ότι έχουν κοινά στοιχεία με τους ανθρώπους που αγαπούν. Γι’ αυτό ενθουσιάζονται όταν τους περιγράφετε ότι κι ο μπαμπάς τους μισούσε τις φακές ή ότι και η αγαπημένη κούκλα της θείας Ματίνας φορούσε ένα ροζ καπέλο όπως της δικής τους κούκλας. Οι ιστορίες που επισημαίνουν τα κοινά στοιχεία που έχετε με τα παιδιά σας μπορεί να σας φέρουν πιο κοντά και να ενισχύσουν τους δεσμούς σας περισσότερο από όσο φαντάζεστε.
Στην οικογένεια υπάρχουν κάποιες σταθερές αξίες. Όσο χρόνο κι αν διαθέτετε, όσο κι αν σας αρέσει να διηγείστε στα παιδιά σας ιστορίες, είναι εντελώς απίθανο να καταφέρετε κάποτε να τους πείτε τα πάντα για τα παιδικά σας χρόνια. Χρειάζεται να κάνετε κάποια επιλογή και, είτε γίνεται συνειδητά είτε όχι, τα περιστατικά που τελικά επιλέγετε να τους περιγράψετε περιέχουν κατά κύριο λόγο τις βασικές αξίες τις οποίες θέλετε να περάσετε και στα παιδιά σας. Λέγοντας, για παράδειγμα, ότι η μητέρα σας ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο εκμυστηρευτήκατε τον πρώτο, «κρυφό» σας έρωτα, επισημαίνετε ότι μπορούν να σας έχουν εμπιστοσύνη.
Αυτό που αντιμετωπίζει το παιδί έχει συμβεί και σε άλλους. Είναι σημαντικό τα παιδιά να ακούνε τις προσωπικές μας ιστορίες για πράγματα που φοβόμασταν, μας δυσκόλευαν ή μας άγχωναν όταν ήμασταν μικροί. Μέσα από τις διηγήσεις μας νιώθουν ότι βρίσκουν κατανόηση και αισθάνονται ανακούφιση διαπιστώνοντας ότι τα συναισθήματά τους είναι φυσιολογικά. Επιπλέον, παίρνουν δύναμη με τη σκέψη ότι μπορούν να τα καταφέρουν, όπως εμείς!
Για να σας ακούν με «κομμένη την ανάσα» -Αποφύγετε τις πολλές λεπτομέρειες και φροντίστε η διήγησή σας να είναι απλή και ξεκάθαρη. Αν τα παιδιά είναι προσχολικής ηλικίας, θα δυσκολευτούν να παρακολουθήσουν πολλές παράλληλες ιστορίες, οπότε είναι σημαντικό να ορίσετε με σαφήνεια τους πρωταγωνιστές και τη βασική πλοκή.-Φροντίστε η ιστορία σας να έχει αρχή, μέση και τέλος. Μπορεί στην πραγματικότητα αυτό που διηγείστε να ξεκίνησε εντελώς αναπάντεχα ή να ολοκληρώθηκε πιο… άδοξα, όμως η αφήγησή σας θα είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα εάν βρείτε μια συγκεκριμένη αφετηρία και αν η πλοκή κορυφώνεται με ένα εντυπωσιακό φινάλε. -Βάλτε το παιδί στην ιστορία σας. Υπάρχουν δύο πολύ εύκολοι τρόποι να το κάνετε αυτό: Είτε να επισημαίνετε τις ομοιότητες των ηρώων σας μαζί του («Ο μπαμπάς ήταν ένα ζωηρό αγοράκι όπως εσύ») είτε τις διαφορές («Η μαμά πήγαινε στο σπίτι της γιαγιάς τα καλοκαίρια, όχι κατασκήνωση όπως εσύ»). Με τη συνεργασία της Κατερίνας Θεοδωρίδου (ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια).