Όταν η γιαγιά μεγαλώνει το παιδί: τα υπέρ και τα κατά

Τα «υπέρ» Σύμφωνα με τους ειδικούς, η συμμετοχή των παππούδων και γιαγιάδων στο μεγάλωμα των εγγονιών είναι σημαντική. Εκτός από πολλά άλλα καλά, τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία να διορθώσουν λάθη που ενδεχομένως έκαναν με την ανατροφή των δικών τους παιδιών. Οι τύψεις και οι ενοχές που μπορεί να τους βασανίζουν από λανθασμένες κινήσεις του παρελθόντος, ενέργειες, συμπεριφορές, βρίσκουν διέξοδο και απαλύνονται μέσα από το μεγάλωμα των εγγονιών τους.  Η προσφορά της γιαγιάς, τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, δεν μπορεί να συγκριθεί με κάποιας νταντάς. Μια baby sitter είναι, εκ των πραγμάτων, ένας ξένος άνθρωπος που αμείβεται για τις υπηρεσίες του και, ως εκ τούτου, είναι αρκετά δύσκολο, έως ακατόρθωτο, να αγαπήσει το παιδί και να νοιαστεί γι’ αυτό όπως ο παππούς και η γιαγιά.  Επιπλέον, έμμεσα τους ανατίθεται ο ρόλος του γονιού. Όσοι από τους παππούδες και τις γιαγιάδες ένιωθαν ότι είχαν χάσει το γονεϊκό τους ρόλο από τη στιγμή που ενηλικιώθηκαν τα παιδιά τους, τώρα έχουν την ευκαιρία να τον ξαναζήσουν. Ωστόσο, αυτή τη φορά ο βαθμός άγχους είναι μικρότερος, αφού την ουσιαστική και τελική ευθύνη των παιδιών έχουν οι ίδιοι οι γονείς. Έτσι, χαίρονται περισσότερο την παιδική παρουσία -κάτι που, ίσως, στα νιάτα τους και σαν γονείς δεν είχαν το χρόνο ή την ψυχική ηρεμία να απολαύσουν- και νιώθουν πιο ολοκληρωμένοι.  Η σχέση του παιδιού με τον παππού και τη γιαγιά χαρακτηρίζεται από ζεστασιά και οικειότητα. Αυτό βοηθά το παιδί, γιατί στη ζωή του υπάρχουν δύο πρόσωπα στα οποία μπορεί να μιλήσει πιο ανοιχτά και να εμπιστευτεί. Η υγιής σχέση που δημιουργείται στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, συνεχίζεται και μετά την ενηλικίωσή του, γεγονός που σημαίνει ότι οι παππούδες και οι γιαγιάδες εξακολουθούν να συμμετέχουν στη ζωή των εγγονιών τους. Τα οφέλη για τα εγγόνια που μεγαλώνουν με έντονη την παρουσία των παππούδων και των γιαγιάδων δεν σταματούν εδώ…. …Ο χρόνος που περνούν μαζί είναι πολύτιμος, αφού αποκομίζουν την επίγνωση του ποιοι είναι και από πού προέρχονται. Μαθαίνουν, δηλαδή, τις ρίζες τους και αυτό μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη μετέπειτα ανάπτυξη και εξέλιξή τους. Είναι σημαντικό για όλους μας να γνωρίζουμε το «οικογενειακό μας δέντρο», καθώς και το προσωπικό μας ιστορικό.  Τα «κατά» Μπορεί να ακούγεται ιδανικό το να μεγαλώνουν οι γονείς μας το παιδί που φέραμε στη ζωή, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι πάντα έτσι. Έρευνες έχουν αναδείξει προβλήματα που προκύπτουν από την παρεμβατικότητα των παππούδων στην ανατροφή των παιδιών. Η «κοινή γραμμή» στην ανατροφή που χρειάζεται να ακολουθούν οι γονείς, οι παππούδες και οι γιαγιάδες, είναι σημαντική, σύμφωνα με τους ειδικούς.  Πολλοί παππούδες και γιαγιάδες διαφωνούν με τον τρόπο που κάποιοι κανόνες εφαρμόζονται από τους γονείς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τους τροποποιούν ή ακόμα και να τους αλλάζουν τελείως. Λογικό επακόλουθο είναι το παιδί να μπερδεύεται, μην ξέροντας ποιον κανόνα να ακολουθήσει ή ποιο είναι τελικά το πρόσωπο αναφοράς στην οικογένειά του, και τελικά να επιλέγει και να ακολουθεί αυτόν που ανταποκρίνεται στις δικές του επιθυμίες. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλα τα μέλη της οικογένειας ότι η συμμετοχή του παππού και της γιαγιάς στο μεγάλωμα των εγγονιών τους είναι εθελοντική. Η υποχρεωτική ανάθεση ενός ρόλου μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα. Οι γονείς πρέπει να εξετάσουν την ικανότητά τους σε όλα τα επίπεδα (την προθυμία του παππού και της γιαγιάς, την κατάσταση της υγείας τους, τη διάθεσή τους να συνεργαστούν με τους γονείς κ.ο.κ.) πριν τους αναθέσουν έναν τόσο σημαντικό ρόλο. Άλλωστε, η συμβολή τους στην ανατροφή των εγγονιών τους μπορεί να γίνει και με άλλον τρόπο, όπως με την εξιστόρηση μιας πραγματικής ιστορίας, ενός παλιού παραμυθιού ή με την εκμάθηση ενός παιχνιδιού που έπαιζαν οι ίδιοι στην παιδική τους ηλικία. Στα παιδιά αρέσει να ακούνε ιστορίες, να «ταξιδεύουν» σε άλλους κόσμους και να μαθαίνουν καινούργια πράγματα. Έτσι, οι παππούδες και οι γιαγιάδες συμμετέχουν ενεργά στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των εγγονιών τους.  Πότε οι παππούδες τα «κακομαθαίνουν»; Ως γονείς, μπορεί να ήταν αυστηροί. Από τη στιγμή, όμως, που θα αποκτήσουν εγγονάκι, μεταμορφώνονται! Ποια λάθη κάνουν ο παππούς και η γιαγιά  Δεν λένε ποτέ «όχι» σε όσα τους ζητούν τα παιδιά (τους αγοράζουν ό,τι ζητήσουν, τους μαγειρεύουν τα φαγητά που επιθυμούν κ.ο.κ.).  Ακυρώνουν τους γονείς (και μάλιστα, μπροστά στο παιδί) με τη γνωστή φράση «Άστο, παιδί είναι!». Πολλές φορές, λόγω της ηλικίας τους, δεν έχουν την αντοχή να παίξουν μαζί τους, με αποτέλεσμα να τα αφήνουν με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση, αρκεί να μην τους ενοχλούν και να είναι ήσυχα.  – Δωροδοκούν τα παιδιά με ακατάλληλα σνακ (τσιπς, παγωτά, γλυκά κτλ.), προκειμένου να πάψουν να διαμαρτύρονται.  Δεν θέτουν όρια οι ίδιοι, αποφεύγοντας να χαλάσουν την καλή εικόνα των αγαπημένων παππούδων προς τα παιδιά, με αποτέλεσμα αυτά να συμπεριφέρονται ανεξέλεγκτα, είτε χτυπώντας τους άλλους είτε καταστρέφοντας αντικείμενα είτε λέγοντας απαγορευμένες λέξεις και κάνοντας πράγματα που δεν επιτρέπουν οι γονείς.  Τι να κάνετε για να καταλάβουν πως είναι οι παππούδες και όχι  γονείς  Οι παππούδες είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της οικογένειας (ιδιαίτερα της ελληνικής) και συμμετέχουν με τον τρόπο τους στην ανατροφή των παιδιών. Ωστόσο, οι ρόλοι μέσα στην οικογένεια πρέπει να είναι ξεκάθαροι. Μια ήρεμη συζήτηση μαζί τους είναι απαραίτητη όταν εκείνοι αρχίζουν να συμπεριφέρονται στο παιδί κτητικά ή διαφορετικά απ’ ό,τι θα θέλατε. Το πιο ασφαλές, βέβαια, είναι ο καθένας να συμβουλεύει και να καθοδηγεί τους δικούς του γονείς. Έτσι, θα αποφευχθούν παρεξηγήσεις όπως: «Μας μάλωσε ο γαμπρός» ή «Μας έκανε παρατήρηση η νύφη»! Εξηγήστε στους παππούδες πως, αν κάποια συμπεριφορά του παιδιού τούς προβληματίζει, είναι προτιμότερο να συμβουλευτούν τους γονείς για το τι πρέπει να κάνουν, παρά να αγχωθούν μέχρι να βρουν μόνοι τους τι είναι καλύτερο για το παιδί.  Μιλήστε με μια φωνή. Ο σύντροφός σας και εσείς θα πρέπει εξαρχής να συμφωνείτε στους κανόνες που θα θέσετε στους δικούς σας ή στους δικούς του γονείς. Και, φυσικά, μη βάλετε ποτέ το παιδί να πάρει θέση ανάμεσα στα «θέλω» τα δικά σας και αυτά των παππούδων του. Τέλος, βάλτε σαφή όρια: Θέστε τους δικούς σας κανόνες και πρόγραμμα, επιτρέποντας ωστόσο, κάποιες φορές, κι αν είναι απαραίτητο, κάποια ελαστικότητα. Με τη συνεργασία της Αναστασίας Φρόντζου-Χρηστίδη (σύμβουλος σχέσεων παιδιού & οικογένειας).