Το καλό γούστο διδάσκεται

Ο όρος «αισθητική» προέρχεται από την «αίσθηση», την εμπειρία που προσλαμβάνουμε μέσω των αισθήσεων. Οι γονείς, όπως είναι φυσικό, κληροδοτούν στα παιδιά τους τη δική τους προσωπική αισθητική, όπως επίσης και τις συνήθειές τους. Συχνά, οι σύγχρονοι ρυθμοί της ζωής, μας εμποδίζουν να δείξουμε στα παιδιά μας νέα πράγματα, να τα συνοδεύσουμε σε ένα θέατρο ή ν΄ακούσουμε παρέα μουσική. Έτσι, καταλήγουμε να αφήνουμε την αισθητική τους εκπαίδευση στα χέρια της τηλεόρασης. Κι όμως, η αισθητική αγωγή βοηθάει το παιδί να πειραματιστεί, να εκφραστεί, να συνεργαστεί με άλλα παιδιά και να μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες. Πώς να ενεργοποιήσουμε την αισθητική τους Ενθαρρύνετέ τα να εκφραστούν Ας μην ξεχνάμε πως το μικρό παιδί ζει σε ένα δικό του κόσμο. Σκέφτεται, αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει όλα όσα συμβαίνουν, με διαφορετικό τρόπο απ’  ό,τι οι μεγάλοι. Για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε δημιουργικά με το παιδί, οφείλουμε να καταλάβουμε (όσο μας είναι δυνατόν) τον τρόπο που σκέφτεται και αισθάνεται τον κόσμο. Για παράδειγμα, αν βλέπει ένα κάστρο που εσείς δεν μπορείτε να δείτε από τη θέση που βρίσκεστε, μην το ειρωνευτείτε. Αφήστε το απλά, να εξωτερικεύσει τις προσωπικές τους εμπειρίες, ιδέες και συναισθήματα. Αν τα παιδιά μάθουν να εκφράζονται, θα αποκτήσουν προοδευτικά την απαραίτητη ευαισθησία απέναντι στα καλλιτεχνικά δημιουργήματα, όπως και σε κάθε εκδήλωση του ωραίου στη φύση και στη ζωή. Ενισχύστε την ευαισθησία τους Μέχρι πριν από κάποια χρόνια, το ευαίσθητο παιδί θεωρείτο δυσλειτουργικό. Κι όμως, η ευαισθησία -στην πραγματικότητα- είναι ένα δώρο. Είναι η ικανότητα μιας πιο ολοκληρωμένης επικοινωνίας με το περιβάλλον, καλύτερης αντίληψης και συχνά υψηλότερης ευφυΐας. Τα ευαίσθητα παιδιά έχουν ιδέες για τον κόσμο και τη ζωή που μπορεί να φαίνονται παράξενες ή αστείες, ενώ κάνουν τις πιο ασυνήθιστες ερωτήσεις, διότι παρατηρούν τις πιο ασυνήθιστες λεπτομέρειες. Να θυμάστε πως η ευαισθησία είναι ένα δυνατό «όπλο» που μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει μεγάλες δεξιότητες και να δημιουργήσει δυνατές προσωπικές σχέσεις. Ενεργοποιήστε τη δημιουργικότητά τους Τα παιδιά λατρεύουν να μουτζουρώνουν χαρτιά, να ανακατεύουν χρώματα, να κάνουν αστείες γκριμάτσες, να μουρμουρίζουν τραγούδια. Τα παιδιά ανακαλύπτουν την τέχνη στην πράξη, και όχι στη θεωρία. Σε όσο μικρότερη ηλικία βρίσκονται, τόσο η απουσία θεωρίας διευκολύνει τα πράγματα. Η πράξη αναστατώνει νου, καρδιά, ψυχή και σώμα. Τα παιδιά δημιουργούν όταν αισθάνονται χαρά και ικανοποίηση. Χαρά και δημιουργία είναι δύο λέξεις-κλειδιά στην ομαλή ανάπτυξή τους. Έργο δικό μας είναι να τα φέρνουμε όσο συχνότερα μπορούμε σε επαφή με την τέχνη, χωρίς όμως να τα επηρεάζουμε ή να τους επιβάλλουμε τις δικές μας απόψεις. Μάθετέ τα να ακούνε  «Όσα μπορώ να δω, ν’ ακούσω και να μάθω, αυτά είναι που προτιμώ», έλεγε ο Ηράκλειτος. Η ανάπτυξη της δυνατότητας να ακούμε τον άλλο είναι μια πράξη συναισθηματική, που παράλληλα σε βοηθά να μάθεις, να νιώσεις και να αφουγκραστείς. Και, βέβαια, ο καλύτερες τρόπος για να μάθουμε στο παιδί μας να ακούει είναι να το ακούμε πρώτα εμείς. Η ευγένεια σε πρώτο πλάνο Η ευγένεια σαφώς και είναι κάτι που διδάσκεται. Και, φυσικά, χρειάζεται πάντα υπενθύμιση. Όταν υπενθυμίζουμε στα παιδιά να λένε «ευχαριστώ» και «παρακαλώ», με τρόπο ευγενικό και όχι επικριτικό, τότε σίγουρα θα το αφομοιώσουν. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν από νωρίς πόσο ωραίο είναι να «ευχαριστεί» κανείς, αλλά και πόσο όμορφο να ανταποκρίνεται στην ευγένειά τους λέγοντας «παρακαλώ». Μετά από ένα πάρτι, προτρέψτε το παιδί σας να γράψει μια ευχαριστήρια κάρτα με το όνομά του ή με ένα μικρό διακοσμητικό, για τα δώρα που του πήραν οι συμμαθητές του. Έτσι, θα μάθει πως ένα δώρο αξίζει πάντα ένα «ευχαριστώ». Ρωτήστε τα τι θεωρούν ωραίο Τα παιδιά ενθουσιάζονται εύκολα, γιατί είναι παρορμητικά και περίεργα. Ενθουσιάζονται αμέσως με ένα καινούργιο παιχνίδι, ένα «ζωντανό» τραγούδι ή μια δική τους ζωγραφιά. Θεωρούν όμορφα πολλά πράγματα. Για να τα βοηθήσετε να διακρίνουν αυτό που τους αρέσει περισσότερο και να μη χαθούν στη «θάλασσα της ομορφιάς», πρέπει να τα βοηθήσετε να εξασκήσουν τη ματιά τους. Ρωτήστε το παιδί σας πιο λουλούδι του αρέσει περισσότερο και γιατί. Επειδή έχει ωραίο χρώμα; Επειδή μυρίζει όμορφα; Επειδή είναι μικρούλι και χαριτωμένο; Αν σας μιλήσει με λεπτομέρειες για κάτι που του αρέσει πολύ, θα μπορεί να αποκτήσει το ταλέντο τού «να διακρίνει». Και, επίσης, θα μάθει από νωρίς τι είναι αυτό που θέλει! Αποφύγετε τη σκληρή κριτική «Δεν είναι ωραία η ζωγραφιά σου, σβήσε την και ξαναφτιάξε την», «Γιατί δεν παίζεις πιάνο, τόσα λεφτά έδωσα». Κάποιες φορές, εμείς οι ενήλικοι ξεχνάμε πως απευθυνόμαστε σε παιδιά και πως τα παιδιά χρειάζονται τη συνεχή μας επιβράβευση. Ένα «μπράβο» τη στιγμή που μας δείχνει μια ζωγραφιά ή ντύνεται μόνο του, συχνά αρκεί για να νιώσει όμορφα. Μην ξεχνάτε πως όλοι θέλουμε να βιώνουμε θετικά συναισθήματα στη ζωή μας. Πόσο μάλλον τα παιδιά! Μάθετέ τα να σέβονται τους άλλους Οι καλοί τρόποι αφορούν το να λαμβάνουμε υπόψη μας τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και να γίνουμε εκείνοι που οι άλλοι θα σέβονται. Ανάμεσα στον καθωσπρεπισμό και την τυπολατρία, υπάρχει ένας «χώρος» που μπορούμε να κινηθούμε και να διδάξουμε τα παιδιά μας. Αυτός ο «χώρος» ονομάζεται σεβασμός. Και βέβαια, μιας που τα παιδιά δεν γνωρίζουν τις λύσεις, εσείς είστε που θα τους δώσετε τους πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των καταστάσεων. Για παράδειγμα, πείτε: «Απόψε θα βγούμε για φαγητό. Ελάτε να μάθουμε τι επιτρέπεται και τι όχι μέσα σε ένα εστιατόριο». Μετατρέψτε σε παιχνίδι ρόλων το «κήρυγμα». Κάντε το σερβιτόρο, ζητήστε από τα παιδιά να σας δείξουν πού νομίζουν ότι πρέπει να τοποθετούνται η πετσέτα και τα μαχαιροπίρουνα. Και θυμηθείτε: η διδαχή των καλών τρόπων γίνεται με στόχο το όφελος του παιδιού και όχι για να ικανοποιήσουμε εμείς τις προσωπικές μας ανάγκες. Αν επιθυμούμε να έχουμε ένα παιδί πάντα ευγενικό, υπάκουο, με στόχο τα θετικά σχόλια των γύρω μας, το πιο πιθανό είναι να  «δημιουργήσουμε» ένα «προσαρμοσμένο» ή ένα «επαναστατημένο» παιδί. Και στις δύο περιπτώσεις, δεν δρούμε υπέρ του παιδιού μας αλλά εναντίον του. Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά Η καθαριότητα, η φροντίδα των ρούχων, η περιποίηση του εαυτού μας και γενικά η προώθηση μιας οργανωμένης εικόνας θα βοηθήσουν το παιδί να οργανώσει και μέσα του την αντίστοιχη εικόνα για τον εαυτό του και το σώμα του. Η ικανοποίηση που προκαλεί σε τρίτους μια φροντισμένη εμφάνιση αντανακλά στο συναίσθημα του παιδιού, που μαθαίνει σταδιακά να αναγνωρίζει και να προσδιορίζει τον εαυτό του. Ένα παιδί καθαρό, χτενισμένο, ξεκούραστο, με ταιριασμένα ρούχα και μια τακτοποιημένη και περιποιημένη σχολική τσάντα είναι ένα παιδί που αποκτά έγκαιρα μια ξεχωριστή θέση στην ομάδα των συνομηλίκων του. Είναι ένα παιδί που αισθάνεται όμορφο, αρεστό, αποδεκτό και εντέλει ξεχωριστό! Με τη συνεργασία της Νέλλυς Θεοδοσίου (παιδοψυχολόγος)