Το χαμόγελο του μωρού σας αποκτά δόντια συνήθως μετά τον έκτο μήνα, ενώ η «ανατολή» όλων των δοντιών έχει ολοκληρωθεί μέχρι τα τρία του χρόνια. Τα νεογιλά αυτά δόντια απαιτούν την προσοχή και φροντίδα σας. Η καλή τους υγεία μπορεί να εξασφαλίσει και την καλή υγεία των μόνιμων δοντιών που θα ακολουθήσουν. Ο δικός σας ρόλος είναι να τα περιποιείστε και να μάθετε από πολύ νωρίς και στο παιδί σας να κάνει το ίδιο.
0 έως 3 ετών
Το πρώτο νεογιλό δόντι προβάλει φυσιολογικά τον έκτο μήνα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει λόγος ανησυχίας στην περίπτωση που εμφανιστούν νωρίτερα ή καθυστερήσουν μερικούς μήνες ακόμη. Η πρώιμη εμφάνιση των δοντιών είναι θέμα που μπορεί να σχετίζεται με την κληρονομικότητα, γι’ αυτό και αν ρωτήσετε τους δικούς σας γονείς ίσως ανακαλύψετε ότι κι εσείς αποκτήσατε τα πρώτα σας δοντάκια στην ίδια ηλικία με το μωρό σας. Λόγος ανησυχίας δεν υπάρχει ούτε στην περίπτωση που το μωρό σας έχει καθυστερήσει να αποκτήσει τo πρώτο του δόντι. Μέχρι τα πρώτα του γενέθλια, ίσως θα ήταν καλή ιδέα να κάνετε την πρώτη σας επίσκεψη στον παιδοδοντίατρο για να διαπιστώσετε ότι όλα είναι εντάξει και να σας δώσει τις πρώτες συμβουλές για πρόληψη.
Βγάζει δοντάκια…τα σημάδια Μία εβδομάδα με δέκα μέρες πριν σκάσει ένα καινούργιο δόντι, το μωρό σας θα είναι ανήσυχο και θα κλαίει θέλοντας να σας δείξει ότι κάτι το ενοχλεί. Τα ερεθισμένα ούλα και η αυξημένη ροή σάλιου θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε ότι ο εκνευρισμός του προκαλείται από κάποιο δόντι που ανατέλλει. Άλλα συμπτώματα που πιθανότατα θα παρουσιάσει είναι ερεθισμός στο πρόσωπο, ήπιος πυρετός και το γνωστό «μασούλημα».
Κάθε δόντι στον καιρό του Τα νεογιλά δόντια εμφανίζονται με την εξής σειρά, ανάλογα με την φάση ανάπτυξης του μωρού: 6 μηνών: Ο κεντρικός τομέας στην κάτω γνάθο 7 μηνών: Ο πλάγιος κεντρικός τομέας στην κάτω γνάθο 8 μηνών: Ο κεντρικός τομέας στην άνω γνάθο 9 μηνών: Ο πλάγιος κεντρικός τομέας στην άνω γνάθο 12 μηνών: Οι πρώτοι νεογιλοί γομφίοι (τραπεζίτες) στην κάτω γνάθο 14 μηνών: Οι πρώτοι νεογιλοί γομφίοι στην άνω γνάθο 16 μηνών: Οι δύο κυνόδοντες στην κάτω γνάθο 20 μηνών: Οι δύο κυνόδοντες στην άνω γνάθο 24 μηνών: Οι δεύτεροι γομφίοι στην κάτω γνάθο 2 ½ ετών: Οι δεύτεροι γομφίοι στην άνω γνάθο
Περιποίηση και φροντίδα Η περιποίηση των παιδικών δοντιών ξεκινά από την στιγμή που το πρώτο νεογιλό δόντι θα κοσμήσει το χαμόγελο του μωρού σας. Για το βούρτσισμα των πρώτων δοντιών μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την βρεφική οδοντόβουρτσα – γάντι. Είναι μία ελαστική θήκη που μπαίνει στον δείκτη σας, η οποία στην άκρη της έχει μαλακές τρίχες. Αν δεν θα βολεύει να την χρησιμοποιείτε, μπορείτε μετά από κάθε γεύμα να σκουπίζετε προσεκτικά τα ούλα και την επιφάνεια των δοντιών του μωρού με μία μικρή γάζα, την οποία θα έχετε πρώτα βρέξει με νερό ή χαμομήλι. Όταν το μωρό σας μεγαλώσει (περίπου στην ηλικία των δύο ετών), είναι πολύ πιθανό να σας ζητήσει ν’ αποκτήσει την δική του οδοντόβουρτσα για να πλένει κι αυτό τα δόντια του σαν μεγάλος. Είναι καιρός, λοιπόν, να του χαρίσετε την πρώτη του παιδική οδοντόβουρτσα, στο μικρότερο μέγεθος για να φτάνει και στα πίσω δόντια. Μέχρι την ηλικία των έξι ετών είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείτε παιδική οδοντόκρεμα που περιέχει τη μισή περιεκτικότητα σε φθόριο για το βούρτσισμα των δοντιών του. Στην περίπτωση που το παιδί σας δεν μπορεί να ελέγξει την κατάποσή του καλό θα ήταν να μην χρησιμοποιήσετε οδοντόκρεμα αλλά μόνο νερό ή βρεφική οδοντόκρεμα με ένζυμα. Απαραίτητο για την υγεία των δοντιών του μωρού είναι το φθόριο, το οποίο ενισχύει την αδαμαντίνη, δηλαδή την εξωτερική επιφάνειά τους.
3 έως 6 ετών
Μετά την ηλικία των τριών ετών, το μωρό σας πρέπει να έχει και τα είκοσι νεογιλά δόντια στο στόμα του. Το θέμα που πρέπει να σας απασχολήσει σε αυτή την φάση ανάπτυξης του παιδιού είναι η περιποίηση και η σωστή φροντίδα των δοντιών του, ώστε ν’ αποφευχθεί η εμφάνιση προβλημάτων όπως η τερηδόνα και η ουλίτιδα. Η ηλικία αυτή (3 ετών) είναι κατάλληλη για να κάνετε την δεύτερη επίσκεψη στον παιδοδοντίατρο για τον πλήρη έλεγχο, αλλά και για να σας δώσει συμβουλές για την φροντίδα της στοματικής υγιεινής αλλά και για τον πρώτο καθαρισμό και φθορίωση.
Η προστασία των νεογιλών Η τερηδόνα και η ουλίτιδα δεν είναι εχθροί μόνο των μόνιμων δοντιών, αλλά και των νεογιλών. Αν το μωρό σας κοιμάται με το μπιμπερό, αναπνέει από το στόμα και εσείς δεν φροντίζετε για την στοματική υγιεινή, τότε η τερηδόνα και η ουλίτιδα δεν θα αργήσουν να κάνουν την εμφάνισή τους. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αφήνετε τα νεογιλά δόντια χωρίς φροντίδα, με την λογική ότι ούτως ή άλλως κάποια στιγμή θα αντικατασταθούν από τα μόνιμα. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο λάθος. Η υγεία των νεογιλών δοντιών πρέπει να σας απασχολεί όσο και των μόνιμων. Χρειάζονται φροντίδα και εφαρμογή προληπτικών μέτρων στο σπίτι αλλά και τακτικές επισκέψεις στον παιδοδοντίατρο για αντιμετώπιση των προβλημάτων. Χαλασμένα παιδικά δοντάκια σημαίνει πιθανότατα κακή μάσηση, κακή άρθρωση, μολυσμένο στοματικό περιβάλλον, ενώ μπορεί να επηρεάσουν την υγεία των μόνιμων δοντιών πριν ακόμα αυτά εμφανιστούν. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα μόνιμα δόντια αρχίζουν να σχηματίζονται από την ηλικία των 0 έως 4 ετών.
Περιποίηση και φροντίδα Τώρα είναι πολύ πιθανό το παιδί σας να θέλει να βουρτσίζει μόνο του τα δόντια του. Μη βιαστείτε να απορρίψετε την ιδέα πιστεύοντας ότι μόνο του αποκλείεται να καταφέρει να τα καθαρίζει σωστά. Η μέση λύση είναι στην περίπτωση αυτή είναι και η καλύτερη. Επιτρέψτε στο παιδί να βουρτσίζει μόνο του τα δόντια του μετά το πρωινό και το μεσημεριανό γεύμα, έχοντας εσάς στο πλάι του για να δίνετε συμβουλές και να το βοηθάτε όταν χρειάζεται. Το βράδυ, όμως, πριν το βάλετε να κοιμηθεί, το βούρτσισμα θα πρέπει να είναι δική σας υπόθεση. Αν γκρινιάζει πολύ, η μοναδική υποχώρηση που μπορείτε να κάνετε είναι να του επιτρέψετε να βουρτσίσει για λίγο κι εκείνο τα δόντια του, αφού έχετε ολοκληρώσει εσείς το έργο σας. Τα παιδικά δόντια πρέπει να είναι καθαρά τη διάρκεια του ύπνου. Όσον αφορά την οδοντόβουρτσα, καλό θα ήταν να μην αλλάξετε μέγεθος και να εξακολουθήσει το παιδί να χρησιμοποιεί τη μικρή. Το καινούργιο «αξεσουάρ» θα είναι η οδοντόκρεμα, στην γεύση που του αρέσει, την οποία θα χρησιμοποιεί σε ποσότητα μπιζελιού κάθε φορά. Οι παιδικές οδοντόκρεμες διαφέρουν από αυτές των ενηλίκων στο ποσοστό περιεκτικότητας σε φθόριο και βέβαια, στη γεύση. Το σημαντικό είναι να πείσετε το παιδί σας να μην την τρώει. Προσοχή, το παιδί σας δεν είναι ακόμα έτοιμο να χρησιμοποιήσει την δική σας οδοντόκρεμα. Αυτό σημαίνει, ότι αν κάποια στιγμή τελειώσει η δική του, προτιμήστε να βουρτσίσετε τα δόντια του μόνο με νερό. Αν τα δόντια του παιδιού είναι κολλημένα ή το ένα πάνω στο άλλο, τότε στα σημεία όπου εφάπτονται είναι απαραίτητη η χρήση οδοντικού νήματος (κερωμένο) ή τα μεσοδόντια βουρτσάκια 0.4mm (φούξια στο χρώμα).
Από 6+
Καλώς ήρθαν τα μόνιμα. Αν μπείτε σε μια σχολική αίθουσα της πρώτης τάξης του δημοτικού, θα διαπιστώσετε πως το κοινό χαρακτηριστικό των περισσότερων παιδιών είναι ότι τους λείπουν τα δόντια τους. Αυτό συμβαίνει γιατί στην ηλικία των έξι ετών τα παιδικά δόντια αρχίζουν να πέφτουν σταδιακά, για να αντικατασταθούν από τα μόνιμα. Τα πρώτα δοντάκια που θα αλλάξουν είναι οι κάτω κεντρικοί τομείς (κοπτήρες) και μετά οι πλάγιοι τομείς. Την ίδια εποχή εμφανίζονται και οι δύο πρώτοι μόνιμοι γομφίοι. Πίσω από το τελευταίο παιδικό δόντι θα ανατείλει ο πρώτος μόνιμος γομφίος (εξαρίτης), ο πρώτος τραπεζίτης που βγαίνει χωρίς ν’ αντικαταστήσει κάποιο νεογιλό δόντι. Οι μόνιμοι κυνόδοντες παίρνουν την θέση τους μετά τα εννέα χρόνια. Σε κάθε αντικατάσταση δοντιού προηγείται η κάτω γνάθος και ακολουθεί η άνω γνάθος.
Περιποίηση και φροντίδα Δεν αλλάζει κάτι στην περιποίηση των δοντιών, εκτός από το μέγεθος της οδοντόβουρτσας, καθώς τώρα πια το παιδί σας μπορεί να χρησιμοποιεί μία μεσαίου μεγέθους. Παρόλα αυτά για την πιο σωστή πρόσβαση στα πίσω δόντια στην άνω γνάθο, προτιμάται η χρήση του μικρού μεγέθους ακόμα. Ειδικά στην άνω γνάθο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για τον καθαρισμό αυτών των δοντιών, αφού έχει διαπιστωθεί ότι είναι τα πρώτα δόντια που χαλάνε. Επίσης, τώρα πια το παιδί σας θα έχει βελτιώσει σημαντικά την τεχνική του στο βούρτσισμα. Η οδοντόβουρτσα πρέπει να τοποθετείται με ελαφριά κλίση στο σημείο που ενώνονται τα ούλα με τα δόντια. Η κίνηση που γίνεται είναι παλινδρομική σε συνδυασμό με κυκλικές για να γίνεται ελαφρύ μασάζ. Μετά τα έξι χρόνια, αυξάνονται οι κυκλικές κινήσεις και μετά τα οκτώ τους χρόνια τα παιδιά μπορούν να μάθουν τις κινήσεις των ενηλίκων. Η παιδική οδοντόβουρτσα πρέπει να έχει μαλακή τρίχα και αποστρογγυλεμένες άκρες για να μην τραυματίζονται τα ούλα.
Ραντεβού με τον παιδοδοντίατρο Μετά τα πρώτα γενέθλια του μωρού είναι η κατάλληλη εποχή να επισκεφτείτε τον παιδοδοντίατρο. Η πρώτη επίσκεψη είναι πολύ σημαντική, καθώς το παιδί πρέπει να νιώσει άνετα και να μην φοβηθεί, για να είναι συνεργάσιμο. Η δεύτερη επίσκεψη θα πρέπει να γίνεται στα 3 χρόνια, μόλις συμπληρωθεί η νεογιλή οδοντοφυΐα. Στη συνέχεια οι επισκέψεις θα επαναλαμβάνονται κάθε έξι μήνες, ενώ μετά τα 12, αν ο παιδοδοντίατρος κρίνει ότι η στοματική υγιεινή του παιδιού είναι καλή, τα ραντεβού μπορούν να γίνουν ετήσια.
Με την συνεργασία του κ. Άκη Μάη (ειδικός παιδοδοντίατρος – Master’s of Dental Science – University of Connecticut USA)