Οι επιστήμονες συμφωνούν: Η ενεργός συμμετοχή των γονιών στη ζωή του παιδιού, και το κοινό τους ταξίδι στην ανακάλυψη του εαυτού του είναι τα καλύτερα που έχετε να κάνετε για να εξασφαλίσετε την προσωπική ευφυΐα του παιδιού σας. Σύμφωνα με έρευνες, τα μωρά που στερούνται την αγκαλιά και το παιχνίδι παρουσιάζουν «αδυναμία» στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ενώ η αγάπη, το αγκάλιασμα και το παιχνίδι έχουν μια ισχυρή επίδραση στην ανάπτυξη της νοημοσύνης τους. Μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να γίνει πιο έξυπνο;Ο αμερικανός γενετιστής Ντέιβιντ Σενκ, στο βιβλίο του «Τhe Genius in all of us» (Η μεγαλοφυΐα μέσα μας), υποστηρίζει πως η ευφυΐα θέλει την εξάσκησή της. Μέχρι τώρα πιστεύαμε ότι οι μεγαλοφυΐες γεννιούνται, δεν γίνονται, και ότι το ταλέντο είναι χάρισμα εκ φύσεως που δεν διδάσκεται, γιατί είναι συνυφασμένο με τα γονίδιά μας. Ο δόκτωρ τα ανατρέπει όλα αυτά, υποστηρίζοντας πως η μετριότητα δεν αποτελεί αμετάκλητη καταδίκη. Ο γνωστός γενετιστής ισχυρίζεται ότι, ελέγχοντας τις επιδράσεις του περιβάλλοντος, μπορούμε να ξεπεράσουμε τα όρια που πιστεύουμε ότι μας έχει θέσει η φύση. Φέρνει, για παράδειγμα, το μουσικό ταλέντο: «Πολλοί πιστεύουν ότι δεν είναι προικισμένοι με μουσικό αυτί, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει κλίση στη μουσική». Συμπέρασμα: Πολλές ικανότητες είναι επίκτητες, και η ευφυΐα σε κάποιο βαθμό μπορεί να διδαχτεί. Βέβαια, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι άλλο είναι η ευφυΐα και άλλο η ιδιοφυΐα!
Η συνταγή της ευφυΐαςΠέρα από τις ειδικές συνθήκες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, υπάρχουν και κάποιοι γενικοί παράγοντες οι οποίοι ενισχύουν τη νοημοσύνη και οξύνουν το νου. Η μουσική. Η επιστήμη έχει αποφανθεί ότι τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν από νωρίς τον κόσμο των ήχων. Τα μαθήματα μουσικής είναι ένας πολύ ευχάριστος τρόπος για να εξασκήσει σωστά ένα παιδί τον εγκέφαλό του και, όπως φαίνεται, τα οργανωμένα μαθήματα όχι μόνο ενισχύουν το δείκτη νοημοσύνης, αλλά συμβάλλουν και στη μετέπειτα ακαδημαϊκή απόδοση τού παιδιού. Πρόσφατη, μάλιστα, έρευνα του Πανεπιστημίου του Τορόντο έδειξε ότι τα παιδιά που διδάσκονται μουσική έχουν πολύ υψηλότερο IQ στην ενήλικη ζωή τους. Ο θηλασμός. Το μητρικό γάλα αποτελεί βασική τροφή του εγκεφάλου, και η σημασία του είναι τεράστια σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής του μωρού. Δανοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο θηλασμός κάνει τα μωρά όχι υγιέστερα, αλλά και πιο έξυπνα: Μωρά που θήλασαν για εννέα μήνες είχαν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης. Η άσκηση. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησαν καθηγητές του Πανεπιστημίου του Ιλινόις σε παιδιά Δημοτικού, οι αθλητικές επιδόσεις σχετίζονται άμεσα με την ακαδημαϊκή απόδοση. Η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα ενισχύει την αυτοπεποίθηση, το ομαδικό πνεύμα και τις ηγετικές ικανότητες.Η περιέργεια. Οι ειδικοί λένε ότι γονείς που δείχνουν την περιέργειά τους για πράγματα, γεγονότα και καταστάσεις, μαθαίνουν στα παιδιά τους να αναζητούν νέες ιδέες, δηλαδή τη γνώση και τη σημασία της. Η σωστή διατροφή. Ως μηχανή, και μάλιστα η τελειότερη της φύσης, ο εγκέφαλος δεν μπορεί να λειτουργήσει σε πλήρη απόδοση χωρίς σωστά καύσιμα. Η σωστή διατροφή μπορεί να επηρεάσει την πνευματική και διανοητική ανάπτυξη, ειδικά στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους. Σε πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από γιατρούς του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, σε 191 παιδιά που τα παρακολούθησαν από τη βρεφική ηλικία μέχρι την εφηβεία, διαπίστωσαν ότι όσα κατά τη βρεφική ηλικία είχαν σοβαρή έλλειψη σιδήρου, είχαν χαμηλότερες επιδόσεις στα τεστ που αξιολογούσαν τις γνωστικές, μαθησιακές και νοητικές ικανότητες στις ηλικίες των 5 ετών, 11-14 ετών και 15-17 ετών. Το παιχνίδι. Κι όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, ακόμη και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορούν να οξύνουν το πνεύμα, όχι βέβαια τα βίαια που κάνουν το παιδί μοναχικό και αφηρημένο, αλλά εκείνα που απαιτούν στρατηγική σκέψη, αναπτύσσουν οργανωτικές ικανότητες και ενισχύουν το ομαδικό πνεύμα και τη δημιουργικότητα. Αντίστοιχα, τα εγκεφαλικά παιχνίδια, όπως το σκάκι, το sudoku ή τα σταυρόλεξα, αποτελούν μια πολύ καλή γυμναστική του εγκεφάλου, αφού ο παίκτης λύνει προβλήματα και παίρνει αποφάσεις.Η «σκληρή δουλειά». Ο Ρόμπερτ Σίγκλερ, καθηγητής Γνωστικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon και ειδικευμένος στην εκπαίδευση των παιδιών, μας λέει πως τα γονίδια με τα οποία γεννιέται κανείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, όμως εξίσου σημαντικό είναι να δουλέψει κανείς σκληρά. Ο καθηγητής λέει χαρακτηριστικά: «Τα παιδιά της μεσαίας τάξης, πριν ξεκινήσουν το Νηπιαγωγείο, προηγούνται σε πολλές, διαφορετικές μορφές γνώσεων από τα παιδιά φτωχών οικογενειών, γιατί οι γονείς τους τους αφιερώνουν περισσότερο χρόνο. Μιλούν περισσότερο στα παιδιά τους, χρησιμοποιούν ευρύτερο λεξιλόγιο, τους διαβάζουν περισσότερα βιβλία πριν πέσουν για ύπνο, συζητούν μαζί τους θέματα που σχετίζονται με αριθμούς συχνότερα, παίζουν επιτραπέζια παιχνίδια που τα βοηθούν να κατανοήσουν τους αριθμούς». Επίσης, ο Σίγκλερ μάς λέει πως οι μαθηματικές γνώσεις είναι δείκτης της εξυπνάδας του παιδιού. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι το πόσο καλά Μαθηματικά ξέρει ένα παιδί, όταν ξεκινά το Νηπιαγωγείο -στα 5 του χρόνια-, αποτελεί πρόβλεψη για τις επιδόσεις του κατά την επόμενη οκταετία. Ακόμη και τα πιο απλά, κλασικά παιχνίδια, όπως το «φιδάκι», που περιλαμβάνουν αριθμούς, είναι πολύ βοηθητικά για τα παιδιά, όπως επίσης κάθε επιτραπέζιο.
Με τη συνεργασία της Λωρέττας Θωμαΐδου (καθηγήτρια Αναπτυξιακής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών).