Γιατί το δέρμα του είναι κόκκινο και ο ρυθμός της αναπνοής του δεν είναι σταθερός; Γιατί το κεφάλι του είναι ασύμμετρο και τα ρουθούνια του τόσο μεγάλα; Τα νεογέννητα σίγουρα δεν είναι τα πιο φωτογενή πλάσματα, ούτε οι αντιδράσεις τους είναι απόλυτα κατανοητές. Είναι, όμως, τελείως φυσιολογικές.
Δέρμα
Το δέρμα του είναι λιπαρό, χνουδωτό και κόκκινο; Στην πραγματικότητα, αυτή η περίεργη όψη οφείλεται σε μερικές πολύ σημαντικές λειτουργίες, με τις οποίες η φύση προσπαθεί να το προστατέψει και να το βοηθήσει να προσαρμοστεί στο καινούργιο περιβάλλον του. Το δέρμα των νεογνών καλύπτεται από ένα λευκό, λιπαρό επίχρισμα, το οποίο εμποδίζει τα μικρόβια να εισέλθουν στην ιδιαίτερα λεπτή και ευαίσθητη επιδερμίδα τους. Όσο για τις αντιαισθητικές κοκκινίλες, φεύγουν μόνες τους μέσα σε 3-4 εβδομάδες. Επιπλέον, τις πρώτες ημέρες της ζωής του, ένα μωρό μπορεί να εμφανίσει μικρά, λευκά σπυράκια στη μύτη και το πρόσωπο, τα οποία οφείλονται στην απόφραξη των σμηγματογόνων αδένων. Δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα για αυτά, και σε καμία περίπτωση μην επιχειρήσετε να τα σπάσετε. Θα εξαφανιστούν μόνα τους μέσα στις επόμενες 3-4 εβδομάδες. Τέλος, μικρά, κόκκινα σημάδια μπορεί, επίσης, να εμφανιστούν στο πρόσωπο του μωρού, αν ζεσταίνεται υπερβολικά.
Κεφάλι
Σας φαίνεται τεράστιο, ασύμμετρο και παράξενο; Μην ανησυχείτε. Η ασυμμετρία του είναι αποτέλεσμα των πιέσεων που δέχεται κατά τον τοκετό ή των πιέσεων από την πιθανή χρήση εργαλείων από το γυναικολόγο κατά τον τοκετό. Όσο για το μέγεθος, να θυμάστε ότι οι αναλογίες των μωρών είναι εντελώς διαφορετικές από αυτές των ενηλίκων. Έτσι, ενώ στους ενηλίκους το κεφάλι καταλαμβάνει περίπου το 1/8 του συνόλου του σώματος, στα μωρά αναλογεί το 1/4. Όσο πιο μικρόσωμο, μάλιστα, γεννηθεί ένα μωρό, τόσο πιο μεγάλο φαίνεται το κεφάλι του. Μερικές φορές το κρανίο του είναι μυτερό και έχει εξογκώματα και μικρές προεξοχές (σαν καρούμπαλα), που οφείλονται στην πίεση που ασκείται στη διάρκεια του τοκετού, είναι ακίνδυνα και υποχωρούν από μόνα τους μέσα σε μερικές εβδομάδες.
Αναπνοή
Η αναπνοή του μωρού τις πρώτες ώρες δεν είναι ρυθμική. Μπορεί να κάνει και παύσεις που διαρκούν μέχρι και 10 δευτερόλεπτα. Μη βιαστείτε να ανησυχήσετε, λοιπόν. Επίσης, τα νεογέννητα έχουν πολύ πιο συχνές αναπνοές από τους ενήλικες. Η συχνότητα των αναπνοών είναι περίπου 60 το λεπτό σε σχέση με 16 αναπνοές το λεπτό για τους ενήλικες.
Πρόσωπο
(Μάτια, αυτιά, μύτη, στόμα)
Το πρόσωπο του μωρού, μόλις γεννηθεί, είναι συνήθως φουσκωμένο. Γι’ αυτό και οι πρώτες φωτογραφίες στο μαιευτήριο διαφέρουν από τις φωτογραφίες που θα βγάλετε λίγες μέρες μετά. Τα μάτια του νεογέννητου είναι επίσης φουσκωμένα και συνήθως κλειστά. Το χρώμα των ματιών που έχουν κατά τη γέννηση δεν είναι οριστικό, μπορεί να αλλάξει στη συνέχεια. Για να είστε απόλυτα σίγουροι για το τελικό χρώμα, το μωρό πρέπει να γίνει 8 τουλάχιστον μηνών. Τα αυτιά του μωρού είναι πολύ μαλακά και έτσι εύκολα μπορεί να «τσαλακωθούν» από το ίδιο το κεφάλι. Τα μωρά αναπνέουν από τη μύτη. Γι’ αυτό και τα ρουθούνια τους είναι μεγάλα σε σχέση με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά τους. Όταν το μωρό ανοίξει το στόμα του, μπορεί να δείτε άσπρες κηλίδες στον ουρανίσκο. Μην πανικοβληθείτε, είναι κι αυτές φυσιολογικές. Επίσης, να ξέρετε ότι ένα μωρό μπορεί να γεννηθεί με δόντι!
Στήθος-Κοιλιά
Συμβαίνει συχνά στα κοριτσάκια να γεννιούνται με το στήθος τους ελαφρώς διογκωμένο, ενώ κάποιες φορές μπορεί να δείτε ότι εκκρίνεται λίγο γάλα από τις θηλές. Το φαινόμενο αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και διαρκεί τέσσερις έως πέντε ημέρες. Οφείλεται στις ορμόνες της μητέρας, που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης περνούν -μέσω του πλακούντα- στο αίμα του μωρού. Επίσης, η κοιλιά του μωρού ίσως σας φανεί μεγάλη και φουσκωμένη. Το φούσκωμα αυτό οφείλεται στο ότι οι μύες της κοιλιάς του είναι ακόμα πολύ αδύνατοι.
Γεννητικά όργανα
Τα γεννητικά όργανα του μωρού (αγόρι ή κορίτσι) θα σας φανούν μεγάλα και φουσκωμένα σε σχέση με το μέγεθος του υπόλοιπου σώματος. Είναι φυσιολογικό και οφείλεται και πάλι στις ορμόνες της μαμάς. Σύντομα το οίδημα θα υποχωρήσει. Τα μεγάλα χείλη στα έξω γεννητικά όργανα των κοριτσιών είναι μεγάλα και φουσκωμένα, ενώ η κεφαλή του πέους στα αγόρια καλύπτεται από δέρμα που λέγεται πόσθη.
Κλάμα
Είναι συνεχές δυνατό και σας ανησυχεί υπερβολικά; Ησυχάστε. Τα μωρά γενικά κλαίνε για πολλούς και διάφορους λόγους. Ένα νεογέννητο μπορεί να κλαίει επειδή: πεινάει, έχει λερώσει την πάνα του, είναι κουρασμένο, κρυώνει ή ζεσταίνεται, ή απλά έχει ανάγκη να νιώσει ασφάλεια. Τους πρώτους μήνες της ζωής τους, το κλάμα τους συχνά οφείλεται και στους κολικούς, ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που απασχολούν τα βρέφη. Οι κολικοί συνήθως εμφανίζονται προς το τέλος της 2ης εβδομάδας και μπορεί να διαρκέσουν έως και την ηλικία των τριών ή και τεσσάρων μηνών. Το μωρό κλαίει και δείχνει να πονάει στην κοιλιά (μαζεύει τα ποδαράκια του προς τα πάνω) για τρεις-τέσσερις συνεχόμενες ώρες, συνήθως απογευματινές. Η αιτία που τους προκαλεί δεν έχει διασαφηνιστεί.
Βάρος
Τους 3 πρώτους μήνες, ένα μωρό κερδίζει 750-900 γραμμάρια το μήνα.
3-6 μηνών, κερδίζει περίπου 500-600 γραμμάρια το μήνα.
6-9 μηνών, κερδίζει περίπου 300-400 γραμμάρια το μήνα.
9-12 μηνών, κερδίζει περίπου 200-300 γραμμάρια το μήνα.
Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι το μωρό διπλασιάζει το βάρος του (από τη στιγμή που γεννήθηκε) σε 4-5 μήνες, και σχεδόν το τριπλασιάζει όταν συμπληρώνει τον πρώτο χρόνο της ζωής του.
Μήκος
Όταν το παιδί γίνεται ενός έτους, έχει αυξηθεί το ύψος του περίπου 25 εκατοστά, ενώ την ίδια περίοδο η περίμετρος του κεφαλιού έχει μεγαλώσει 12 εκατοστά περίπου.
Πότε να ανησυχήσω;
Επειδή αυτό που ονομάζουμε φυσιολογική ανάπτυξη έχει μεγάλο εύρος, δεν υπάρχει μόνο μία τιμή για το φυσιολογικό βάρος, το φυσιολογικό ύψος, τη φυσιολογική περίμετρο του κεφαλιού του μωρού, αλλά ούτε και για τη συγκεκριμένη στιγμή που ένα παιδί αναπτύσσει τις ικανότητές του. Γι’ αυτό, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε χωρίς λόγο, ούτε να τα συγκρίνουμε με τα άλλα παιδιά. Η τιμή που δείχνει μια μέτρηση που κάνουμε μια συγκεκριμένη στιγμή δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία. Εκείνο που είναι πολύ σημαντικό είναι το πόσο σταθερή είναι η καμπύλη ανάπτυξης του παιδιού, η οποία και δείχνει το ρυθμό ανάπτυξής του.
Όταν οι δύο-τρεις τελευταίες μετρήσεις δεν δείχνουν ανοδική πορεία, αλλά αντίθετα πτώση σε σχέση με τις αναμενόμενες τιμές, είναι μάλλον η ώρα να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό. Το ίδιο ισχύει κι όταν το ύψος του είναι πολύ χαμηλό σε σχέση με το ύψος των γονιών του ή οι συντελεστές που μετρούν την ανάπτυξή του απέχουν πολύ από το μέσο όρο, κι όταν το βάρος του αυξάνεται πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι το ύψος ή η εφηβεία ξεκινά πολύ νωρίς ή πολύ αργά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ένας πιο λεπτομερής ιατρικός έλεγχος θα ξεκαθαρίσει το θέμα. Πέρα απ’ αυτό, υπάρχουν κάποιες ηλικίες οι οποίες έχουν οριστεί ως ηλικίες ελέγχου, στις οποίες ερευνάται πόσο έχουν αναπτυχθεί οι ικανότητες του παιδιού σε σχέση με το μέσο όρο. Αυτές είναι στις 6 εβδομάδες από τη γέννησή του, στους 8 και 18 μήνες, και στα 2,5, τα 4 και τα 5 χρόνια του. Όσο πιο νωρίς εντοπιστεί κάποιο πρόβλημα στην ψυχοκινητική εξέλιξη του παιδιού, τόσο πιο εύκολα αντιμετωπίζεται.
Με τη συνεργασία της Ιωάννας Δραμπέλη (παιδίατρος)