Σύμφωνα με τη διάσημη παιδαγωγό Dr Michele Borba τα παιδιά χρειάζονται κάτι περισσότερο από επιτυχία στις σπουδές και την ικανότητα να τα πηγαίνουν καλά με τους άλλους για μια ικανοποιητική ζωή. Χρειάζονται συνείδηση, δηλαδή την ικανότητα να ερμηνεύουν αυτά που νιώθουν και να είναι σίγουρα γι’ αυτά που ξέρουν. Τα παιδιά με αναπτυγμένη την ηθική νοημοσύνη βιώνουν συναισθηματική ασφάλεια επειδή εμπιστεύονται την εσωτερική αίσθηση που διαθέτουν για να διακρίνουν το σωστό και το λάθος. Αυτό είναι που τα βοηθάει να αισθάνονται ισχυρούς δεσμούς με τους άλλους ανθρώπους, όπως με την οικογένεια, τους φίλους ή τους συμμαθητές. Οι επτά βασικές αρετές της ηθικής νοημοσύνης 1. Ενσυναίσθηση Είναι η ικανότητα να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων. Για να την αποκτήσει το παιδί θα πρέπει να το βοηθήσουμε να καλλιεργήσει την ευαισθησία του, να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, αλλά και να του δείξουμε τον τρόπο να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων. 2. Συνείδηση Είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις το σωστό και να μπορείς να το κάνεις. Πρέπει να δημιουργούμε τις συνθήκες για ηθική ανάπτυξη στην οικογένεια, να διδάξουμε στο παιδί να ξεχωρίζει το καλό από το κακό και να ενισχύσουμε την ηθική του ανάπτυξη (να βοηθάει, για παράδειγμα, όσους έχουν ανάγκη). 3. Αυτοέλεγχος Είναι η ικανότητα να ελέγχουμε τις σκέψεις και τις πράξεις μας και να λειτουργούμε με τον τρόπο που ξέρουμε πως είναι ο σωστός. Καλό είναι να διδάξουμε ως προτεραιότητα την αρετή της αυτοπειθαρχίας. Επίσης, να μάθουμε στο παιδί να θέτει στόχους και να προσπαθεί να τους πραγματοποιήσει. 4. Σεβασμός Είναι το να δείχνεις πως εκτιμάς τους άλλους φροντίζοντάς τους, αλλά και μιλώντας τους με πολιτισμένο τρόπο. Για να βοηθήσουμε το παιδί θα πρέπει να του διδάξουμε το σεβασμό αφού πρώτα το… σεβαστούμε. Πρέπει επίσης να τους μάθουμε την αρετή της ευγένειας δίνοντας έμφαση στους καλούς τρόπους. Είναι ένα εφόδιο που θα έχουν για όλη τους τη ζωή. 5. Καλοσύνη Το να νοιάζεσαι για την ευημερία και τα αισθήματα των άλλων. Διδάσκοντας στα παιδιά την αξία της καλοσύνης αλλά και μαθαίνοντάς τα να επαναστατούν με τη φτώχεια και τη μιζέρια τα εισάγουμε στη δύσκολη αξία της καλοσύνης. 6. Ανεκτικότητα Το να σέβεσαι τις αξίες και τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων ακόμη κι αν διαφωνείς με τα πιστεύω τους. Από πολύ νωρίς τα μικρά παιδιά πρέπει να μάθουν και να τους γίνει συνείδηση πως όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, ανεξαρτήτως χρώματος, καταγωγής, θρησκείας ή εμφάνισης. 7. Δικαιοσύνη Το να διαλέγεις την ανοιχτόμυαλη συμπεριφορά και να συμπεριφέρεσαι δίκαια στους άλλους. Μάθετε στο παιδί σας τι είναι δικαιοσύνη, διδάξτε του να συμπεριφέρεται δίκαια καθώς και τους τρόπους να αντιδρά στο άδικο.
Πώς θα τα βοηθήσετε να αποκτήσουν τις παρακάτω δεξιότητες
Εμπιστευτείτε τα
Τα παιδιά ανταποκρίνονται πάντα στις υψηλές ή χαμηλές προσδοκίες των γονιών τους, γι’ αυτό φροντίστε να εμπιστεύεστε τις επιλογές του παιδιού σας. Προτιμήστε να πιστεύετε ότι θα κάνει το σωστό και όχι το λάθος. Πάνω απ’ όλα, όμως, να πιστεύετε ότι θα έχει μια ευτυχισμένη ζωή. Αποφεύγετε να διαβάζετε δυσάρεστες έρευνες και να φοβάστε διαρκώς για το μέλλον του. Στην εποχή του υλισμού και της «τοξικής παιδικής ηλικίας» είναι εύκολο να μας κατακλύσει ο φόβος ότι οι ζωές των παιδιών μας πήγαν στραβά με κάποιον τρόπο. Κι όμως, η παιδική ηλικία μπορεί να είναι ακόμα μια φανταστική περίοδος διασκέδασης και αθωότητας και να έχει πολλά ηλιόλουστα απογεύματα με παιχνίδια στην πλατεία.
Μάθετε να ζείτε τη στιγμή
Τα παιδιά το καταλαβαίνουν όταν δεν είμαστε πραγματικά δίπλα τους. Πολύ συχνά, πολύτιμες στιγμές μας προσπερνούν γιατί είμαστε πολύ απασχολημένοι να κρίνουμε τη στιγμή ή ανησυχούμε για μια στιγμή που έχει ήδη περάσει ή μας απασχολεί κάποια μελλοντική στιγμή που μπορεί να συμβεί ή να μη συμβεί. Αντί γι’ αυτό, δοκιμάστε να αφιερώσετε όλη σας την προσοχή στο παρόν.
Χαμηλώστε ταχύτητα
Αυτό είναι πολύ σημαντικό αν θέλετε να απολαύσετε τη στιγμή με τα παιδιά σας. Αναπτύξτε δομές στη ζωή σας που δίνουν και σε σας και στο παιδί χώρο να αναπνεύσετε. Για παράδειγμα, πηγαίνετε 10 λεπτά νωρίτερα στο ραντεβού με το γιατρό, για να μπορέσετε να περπατήσετε με το παιδί στο πάρκο που βρίσκεται στο δρόμο για το ιατρείο και να σταματήσετε για να μυρίσετε τα λουλούδια. Αυτά τα μικρά πράγματα, όμως, είναι που βοηθούν τα παιδιά να καλλιεργούν τον εσωτερικό τους κόσμο και τα κάνει να αισθάνονται ότι ζουν σε έναν θαυμαστό κόσμο.
Μην επιβραβεύετε μόνο την προσωπική του προσπάθεια αλλά και τη συλλογική.
Όλοι μπαίνουμε στον πειρασμό να υιοθετήσουμε την πρώτη επιλογή επειδή τα παιδιά λατρεύουν τους επαίνους και διψούν για την αποδοχή των γονιών τους. Καλύτερα όμως να επιμείνετε στη δεύτερη. Υπενθυμίζοντας στο παιδί ότι είναι μέρος ενός συνόλου –σε αυτή την περίπτωση μιας ομάδας–αποκτά την αίσθηση ότι συνυπάρχει δημιουργικά και σε σχέσεις εξάρτησης με τους άλλους ανθρώπους.
Γίνετε χαρούμενοι
Πριν αρχίσετε να ανησυχείτε για την ευτυχία του παιδιού σας, χρειάζεται πρώτα να αναζητήσετε τη δική σας. Τα παιδιά μπορούν να δουν πέρα από τα ψεύτικα χαμόγελα και γέλια. Όταν είστε χαρούμενοι και χαλαροί, αντανακλάτε θετική ενέργεια. Και η θετική ενέργεια είναι μεταδοτική. Μην προσποιείστε, λοιπόν ότι είστε οι τέλειοι γονείς, απλώς να είστε χαρούμενοι.
Ζητήστε συγγνώμη
Όλοι οι γονείς τα θαλασσώνουν μερικές φορές. Μάθετε να λέτε συγγνώμη και να προχωράτε. Είναι πάντα χρήσιμη μια δεύτερη ευκαιρία τόσο για τον εαυτό σας όσο και για τα παιδιά. Με αυτό τον τρόπο τους δείχνετε και πώς να αντιμετωπίζουν τα δικά τους λάθη.