Από τη στιγμή που ένα ζευγάρι αποκτά παιδιά, ένα βασικό θέμα προβληματισμού αποτελεί το μοντέλο διαπαιδαγώγησης που θα εφαρμόσει. Πως πρέπει να συμπεριφέρονται στο παιδί, να του βάζουν όρια, να είναι χαλαροί, αυστηροί, να το τιμωρούν…; Οι προβληματισμοί τους είναι δεκάδες και προσπαθούν να βρουν απαντήσεις μέσα από διάφορα βιβλία ψυχολογίας ή ιστότοπους ή συζητήσεις με φίλους, ακόμα και με τους γονείς τους κά. Αυτή η αναζήτηση συχνά τους προκαλεί σύγχυση με αποτέλεσμα ενώ έχουν τις καλύτερες προθέσεις, να μην μπορούν να εφαρμόσουν ένα σταθερό άξονα για το μεγάλωμα του παιδιού τους και να εμφανίζουν αντιφατική συμπεριφορά.
Υπάρχουν γονείς που επιθυμούν να εφαρμόσουν ένα χαλαρό μοντέλο διαπαιδαγώγησης, όπως λένε, χωρίς ωστόσο να γνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνει αυτό, με αποτέλεσμα να χάνουν το μέτρο…
Ποιο είναι το προφίλ των “χαλαρών”γονιών;
– Οι γονείς που έχουν πολύ φορτωμένα προγράμματα, ίσως να έχουν την τάση να υιοθετούν αυτό το στυλ και να μην έχουν ένα σταθερό μοντέλο στην διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους. Έχοντας λιγοστό διαθέσιμο χρόνο για το παιδί τους, του επιτρέπουν μια ελεύθερη συμπεριφορά, με λίγους ή και καθόλου περιορισμούς. Τα παιδιά μπορεί να έχουν αυτά που θέλουν ή όποτε τα θέλουν. Με αυτή τη στάση επιθυμούν να διασφαλίζουν την ηρεμία στο σπίτι.
– Οι γονείς που μεγάλωσαν σε αυστηρό, αυταρχικό και απαιτητικό περιβάλλον επιθυμούν να παρέχουν το ακριβώς αντίθετο στα παιδιά τους. Καλό είναι να γνωρίζουν ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ ανεκτικότητας και χαλαρότητας.
– Οι γονείς που δεν είχαν και φυσικά δεν έχουν μάθει να λειτουργούν με πρόγραμμα και κανόνες. Κατά συνέπεια τους είναι εξαιρετικά δύσκολο να μάθουν τα παιδιά τους να το ακολουθήσουν. Ωστόσο, κάποια στιγμή αυτή η έλλειψη πειθαρχίας μπορεί να κάνει τα παιδιά κακομαθημένα, ανίκανα να αναλάβουν ευθύνες και να ακολουθήσουν οποιοδήποτε πρόγραμμα στην μετέπειτα ζωή τους.
– Οι γονείς που λόγω της κακής συζυγικής τους σχέσης ή της υπερβολικής τους ανασφάλειας ή επειδή πιστεύουν ότι πρέπει να είναι φίλοι με τα παιδιά τους ενδίδουν στις απαιτήσεις τους αποφεύγοντας, να μπουν στην οποιαδήποτε διαδικασία διαλόγου ή και αντιπαράθεσης με αυτά. Έτσι, γίνονται περισσότερο επιεικείς από όσο θα ήθελαν. Ωστόσο είναι σημαντικό να διατηρήσετε την αξιοπιστία σας ως γονείς και να αποφασίσετε κάποια θέματα που θεωρείτε σημαντικά, στα οποία θα είστε σταθεροί. Εξάλλου είναι κάτι που θα αντιμετωπίσετε και θα σας φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο την περίοδο της εφηβείας. Η χαλαρή διαπαιδαγώγηση είναι μια «μέθοδος» κατά την οποία υπάρχουν συνήθως «μινιμαλιστικές» προσδοκίες συμπεριφοράς για το παιδί. Δεν υπάρχουν επίσης συγκεκριμένοι κανόνες. Μερικοί υποστηρίζουν ότι η χαλαρότητα μπορεί να βοηθήσει το παιδί στο να αναπτύξει τον πειραματισμό και την εξερεύνηση. Οι χαλαροί γονείς είναι πολύ πιθανό να έρθουν αντιμέτωποι κάποια στιγμή, με το αποτέλεσμα της υπερβολικά επιεικούς και ενδοτικής αντιμετώπισής τους στην συμπεριφορά του παιδιού τους. Συνήθως υποκύπτουν στα ξεσπάσματα των παιδιών τους, μόνο και μόνο για να σταματήσουν. Άλλοι, διαισθάνονται το επερχόμενο ξέσπασμα και υποκύπτουν αμέσως. Με αυτή την αντίδραση όμως το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί τα ξεσπάσματα θυμού, για να χειραγωγεί τις αντιδράσεις των γονιών τους και με αυτό τον τρόπο πετυχαίνει αυτό που θέλει . Μερικά από τα χαρακτηριστικά των παιδιών που έχουν μεγαλώσει με υπερβολικά χαλαρούς γονείς, είναι η ανωριμότητα, η αδυναμία να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους, η έλλειψη συγκέντρωσης και η δυσκολία να αναλάβουν ευθύνες. Σαν ενήλικες, αυτά τα παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να είναι αυτάρκεις ή ανεξάρτητοι.
Ο ρόλος του γονιού όμως είναι πολυδιάστατος, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τη τρυφερότητα και τη στοργή προς το παιδί, την επικοινωνία που θα αναπτύξει μαζί του, τις στρατηγικές πειθαρχίας που καλείται να εφαρμόσει, καθώς και τις προσδοκίες για ωριμότητα και έλεγχο. Τα παιδιά στις μικρές ηλικίες νιώθουν πολύ περισσότερο ασφαλή όταν υπάρχουν όρια και κανόνες. Και αυτό γιατί, σε ένα ασφαλές περιβάλλον, λαμβάνουν την προσοχή, την αγάπη και την καθοδήγηση που απαιτείται κατά την περίοδο της διαμόρφωσης του χαρακτήρα τους.
Οι μελέτες της σύγχρονης ψυχολογίας μας έχουν δείξει ότι όταν τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα αιτήματα των γονέων τους ως δίκαια και λογικά, είναι πιο πιθανό να τα δεχθούν και να υπακούσουν. Επίσης, σταδιακά, εσωτερικεύουν τα όρια και τους κανόνες και συμπεριφέρονται αυθόρμητα με ανάλογο τρόπο χωρίς να χρειάζεται να τους υποδεικνύετε . Έτσι μεγαλώνοντας έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες όπως η κατανόηση, η αυτοπειθαρχία και η εργατικότητα.Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με όρια έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες όπως η κατανόηση, η αυτοπειθαρχία και η εργατικότητα Από αυτή την άποψη, λιγότερα ευνοημένα είναι τα παιδιά που μεγαλώνουν από γονείς χαλαρούς χωρίς σταθερές όπως και τα παιδιά που ανατρέφονται από αυταρχικούς γονείς.
Τελικά η διαπαιδαγώγηση του παιδιού μας είναι το πιο δύσκολο και απαιτητικό μας έργο, που διαρκεί πολλά χρόνια. Όταν όμως υπάρχει αγάπη από τους γονείς, αποδοχή του παιδιού, του παρέχεται χώρος να ανιχνεύσει το περιβάλλον, απρόσκοπτη υποστήριξη και ενθάρρυνση, διάλογος μαζί με μια σαφή οριοθέτηση και σταθερότητα είστε στο σωστό δρόμο. Είναι σημαντικό οι γονείς να σκέφτονται, να προβληματίζονται και να είναι πρόθυμοι να αλλάξουν αν αντιληφθούν ότι κάνουν κάποια λάθη στο παιδί τους. Για να μπορέσουν τα παιδιά να είναι ολοκληρωμένα μέλη της κοινωνίας, από μικρά μαθαίνουν να αποκτούν αξίες, να αναγνωρίζουν τις ικανότητες τους και να δέχονται τις θετικές ή τις αρνητικές συνέπειες των πράξεων τους. Η οικογενειακή ζωή είναι γεμάτη προκλήσεις και η διαπαιδαγώγηση είναι η μεγαλύτερη από όλες.
Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου, ψυχολόγου , παιδοψυχολόγου , συγγραφέως www.akappatou.gr