1. Μπράβο, έκανες καλή δουλειά!
Εννοείται πως είναι πολύ καλό να επιβραβεύουμε τα παιδιά μας. Ωστόσο το πρόβλημα είναι ότι κάποιες φορές το κάνουμε μηχανικά, και χωρίς το παιδί μας να έχει καταβάλει κάποια προσπάθεια. Το μπράβο έκανες καλή δουλειά, (ειδικά όταν επαναλαμβάνεται συνεχώς και χωρίς λόγο) μαθαίνει στο παιδί ότι «τα πάντα αξίζουν μπράβο», αφού το λένε ο μπαμπάς και η μαμά!
Αντί αυτού θα μπορούσατε να πούμε: Πραγματικά, προσπάθησες σκληρά! Επικεντρώνοντας στην προσπάθεια, το παιδί μαθαίνει πως η προσπάθεια αξίζει περισσότερο από το αποτέλεσμα
2. Μπράβο είσαι καλό παιδί!
«…που παίζεις ήσυχα με τους φίλους σου», «…που μοιράζεσαι τα παιχνίδια σου», «…που τρως όλο σου το φαγητό». Η δήλωση αυτή, ενώ πάντα έχει καλές προθέσεις, στην πραγματικότητα δεν έχει πάντα καλό αποτέλεσμα. Εννοείται πως όλοι οι γονείς χαρακτηρίζουν το παιδί τους «καλό» για να νιώσει «καλά» και για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή του. Ωστόσο αν ο γονιός ενθουσιάζεται μόνο όταν το παιδί κατορθώνει κάτι ή δουλεύει σκληρά για κάτι, και απογοητεύεται ή το επιπλήττει όταν δεν πετυχαίνει, τότε η συμπεριφορά αυτή εκλαμβάνεται ως κριτική για τα λάθη του. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν από πολύ νωρίς πως οφείλουν να έχουν υψηλά προσωπικά στάνταρς και ότι δεν υπάρχει νόημα στο να έρθεις δεύτερος.
Αντί αυτού θα μπορούσατε να πούμε: «Εκτιμώ τόσο πολύ όταν συνεργάζεσαι με τους φίλους σου» Αυτό δίνει στα παιδιά πραγματική πληροφορία για το τι θέλετε. Μπορείτε επίσης να αποστασιοποιηθείτε συναισθηματικά και να πείτε: «πρόσεξα ότι μοιράζεσαι τα παιχνίδι σου με το φίλο σου.» Αυτό θα επιτρέψει στο παιδί σας να αποφασίσει αν το μοίρασμα είναι καλό και να τον αφήσει να επιλέξει τι θα κάνει την επόμενη φορά!
3. «Α, τι ωραία ζωγραφιά!»
Όταν αξιολογούμε ή κριτικάρουμε ένα έργο ή μια παιδική δημιουργία, στην ουσία του στερούμε τη δυνατότητα να κρίνει και να αξιολογήσει από μόνο του τη δουλειά του.
Αντί αυτού θα μπορούσατε να πούμε: «Βλέπω κόκκινο, μπλε και κίτρινο! Για πες μου για τη ζωγραφιά σου! Κάνοντας απλώς μια παρατήρηση, επιτρέπετε ουσιαστικά στο παιδί να αποφασίσει μόνο του αν η εικόνα είναι όμορφη, άσχημη, τρομακτική ή οτιδήποτε άλλο. Και, ζητώντας του να σας μιλήσει γι’ αυτήν, ουσιαστικά το κινητοποιείτε να αξιολογήσει, να κρίνει το έργο του και να μοιραστεί με κάποιον αυτήν την εμπειρία.
4. «Σταμάτα αμέσως, αλλιώς…!»
Η απειλές προς ένα παιδί δεν είναι έτσι κι αλλιώς καλή ιδέα, γιατί του δημιουργούν παιδί λάθος εντυπώσεις για τη ζωή, την πραγματικότητα και την αγάπη σας ενώ ταυτόχρονα αποτελούν εμπόδιο στο να δημιουργήσετε μια υγιή σχέση μαζί του. Αν απειλείτε και μένετε μόνο στα λόγια, το παιδί δε θα σας πάρει στα σοβαρά και θα συνεχίσει να κάνει αυτό για το οποίο του φωνάζετε. Αν απειλείτε και δεν μένετε στα λόγια, το παιδί θα κάνει τελικά αυτό που θέλετε επειδή φοβάται τις αντιδράσεις και όχι επειδή καταλαβαίνει το λόγο για τον οποίο η συμπεριφορά του δεν είναι σωστή ώστε να μη την επαναλάβει. Αντί αυτού θα μπορούσατε να πούμε:«Δεν είναι σωστό να χτυπάς τον αδελφό σου. Φοβάμαι ότι θα πληγωθεί, ή ότι θα σε χτυπήσει κι εκείνος: Αν θέλεις κάτι για να χτυπήσεις, χτύπησε ένα μαξιλάρι, τον καναπέ ή το κρεβάτι. “, Προσφέροντας μια εναλλακτική λύση που είναι πιο ασφαλής, επιτρέπετε στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του, αλλά ταυτόχρονα, ορίζετε σαφή όρια για τη συμπεριφορά του. Αυτό τελικά θα οδηγήσει σε καλύτερο αυτοέλεγχο και συναισθηματική ανακούφιση για το παιδί.
5. «Αν κάνεις αυτό τότε θα σου δώσω…»
Σε ένα σύστημα αμοιβαίου σεβασμού ανάμεσα σε ίσους, μια εργασία γίνεται γιατί χρειάζεται να γίνει και η ικανοποίηση έρχεται από την αρμονία δυο ανθρώπων που συνεργάζονται. Στις περιπτώσεις αυτές δεν υπάρχει θέμα αμοιβής. Πόσο μάλλον εάν κάποιος ενεργεί καλύπτοντας ανάγκες ή υποχρεώσεις προς τον εαυτό του. Η απόδοση του παιδιού στο σχολείο ή η διατροφή του, ή η καθαριότητα του εαυτού του και του χώρου του και άλλα πολλά που είναι καθημερινές αιτίες αμοιβών σε κάποιες οικογένειες είναι υποχρεώσεις του παιδιού προς τον εαυτό του δεν είναι υποχρεώσεις προς τους γονείς. Η αμοιβή κάνει το παιδί να λειτουργεί με σκοπό το κέρδος και όχι τη δράση. Επίσης εξουδετερώνει το αίσθημα της ευθύνης και οδηγεί στην εγγραφή μιας λανθασμένης πεποίθησης: «Πρέπει να περιμένω αμοιβή σε κάθε συνεργατική συμπεριφορά μου ή σε κάθε ολοκλήρωση ενός έργου». Αντί αυτού θα μπορούσατε να πούμε: «Σας ευχαριστώ πολύ για τη βοήθειά σας στις δουλειές!» Όταν προσφέρουμε γνήσια ευγνωμοσύνη μας, τα παιδιά θα συνεχίσει να βοηθά.
Από την Shelly Birger Phillips, συγγραφέα σύμβουλο σχέσεων και δημιουργό του site www.awakeparent.com.