Μάτια όλο υγεία!

Η πρώτη οφθαλμολογική εξέταση του παιδιού γίνεται από τον παιδοοφθαλμίατρο όταν γίνει ενός έτους περίπου. Ελέγχεται, για παράδειγμα, εάν υπάρχει φυσιολογική κινητικότητα (δηλαδή, εάν το μάτι του παιδιού ακολουθεί τις κινήσεις), εάν εμφανίζονται στραβισμοί, εάν τα μάτια αντιδρούν σωστά στα ερεθίσματα που τους παρουσιάζονται. Εάν έχετε κάποια αμφιβολία, πόσο μάλλον εάν στην οικογένειά σας υπάρχουν περιπτώσεις σοβαρών κληρονομικών ασθενειών, π.χ. γλαύκωμα ή καταρράχτης, η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο επιβάλλεται.   Τα παιδιά πρέπει να υποβάλλονται σε πλήρη οφθαλμολογική εξέταση γύρω στα τρία τους χρόνια. Γιατί σε αυτή την ηλικία; Γιατί όταν γίνει τριών ετών, το παιδί είναι πια σε θέση να συνεργαστεί με το γιατρό, ο οποίος έτσι μπορεί να κάνει ορθοπτική μελέτη και στερεοσκοπική εξέταση, εξέταση της οπτικής ικανότητας, έλεγχο του βυθού. Σε αυτή την ηλικία, λόγου χάρη, μπορούν να διαγνωστούν και να διορθωθούν μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, ορισμένοι μικροστραβισμοί, τους οποίους οι γονείς και ο παιδίατρος δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αντιληφθούν. Σ’ αυτή την ηλικία μπορεί να διαγνωστεί από τον παιδοοφθαλμίατρο αν το παιδί παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα με την όρασή του, δηλαδή αν έχει μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμό. Τα παιδιά που παρουσιάζουν κάποιο οφθαλμολογικό πρόβλημα μπορεί να μην εμφανίζουν συμπτώματα που να μας βάλουν σε υποψίες, γι’ αυτό και η οφθαλμολογική εξέταση είναι απαραίτητη να γίνεται προληπτικά. Ο παιδοοφθαλμίατρος έχει την δυνατότητα, ακόμα και χωρίς την συνεργασία του παιδιού, να διαγνώσει αν υπάρχει πρόβλημα. Κρίνοντας από τον αριθμό των παιδιών που φορούν γυαλάκια, να υποθέσουμε ότι τα προβλήματα της όρασης αυξάνονται; Αντιθέτως, βεβαιώνουν οι ειδικοί, εκείνο που αυξάνεται είναι η πρόληψη. Σήμερα, σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, γίνεται έγκαιρη διάγνωση των προβλημάτων της όρασης, σε πολύ μικρή ηλικία, η οποία συνήθως επιτρέπει και τη σωστή θεραπεία τους. Κάποτε βλέπαμε λιγότερα παιδάκια με γυαλιά απλώς και μόνο γιατί γίνονταν λιγότεροι έλεγχοι και έτσι πολλοί μικροί μύωπες ή υπερμέτρωπες ανακάλυπταν το πρόβλημα όταν ήταν πια έφηβοι. Οι βασικές εξετάσεις Ορθοπτική εξέταση. Ελέγχεται η ορθότητα των οφθαλμικών κινήσεων, η σωστή λειτουργία των μυών του ματιού και η παρουσία της διοφθάλμιας όρασης. Στερεοσκοπική εξέταση. Ελέγχεται εάν το παιδί έχει σωστή αίσθηση του βάθους, δηλαδή εάν μπορεί να εκτιμήσει σωστά την απόσταση ανάμεσα στο ίδιο και στα αντικείμενα, καθώς και εάν υπάρχει καλή συνεργασία ανάμεσα στα δύο μάτια. Εξέταση της οπτικής ικανότητας από κοντινή και από μακρινή απόσταση μέσω απλών τεστ και με μια ειδική εξέταση την σκιασκοπία, η οποία με απόλυτη βεβαιότητα και χωρίς την συνεργασία του παιδιού, επιβεβαιώνεται η διάγνωση. Έλεγχος του βυθού του ματιού μέσω διαστολής της κόρης.   Σήματα κινδύνου Υπάρχουν, αν και πρέπει να πούμε ότι στο θέμα που συζητάμε, πολύ εύκολα μπορεί να κάνετε γκάφα παίζοντας τους αυτοσχέδιους «οφθαλμίατρους». Έχοντας υπόψη, λοιπόν, ότι το καθένα από τα παρακάτω «σήματα κινδύνου» μπορεί να σημαίνει οτιδήποτε άλλο εκτός από πρόβλημα στην όραση, καλό είναι να έχετε «τα μάτια σας δεκατέσσερα» εάν το παιδί: –  τρίβει συνεχώς τα μάτια του –  παραπονιέται συχνά για πονοκεφάλους πλησιάζει πολύ σε ό,τι του τραβά το ενδιαφέρον, π.χ. πλησιάζει πολύ στην τηλεόραση ή κολλάει το πρόσωπο στο χαρτί που ζωγραφίζει –  «αλληθωρίζει τα μάτια» ή ρίχνει «παράξενες ματιές» παίρνει παράξενες, μη φυσιολογικές, στάσεις του κεφαλιού όταν διαβάζει. –  διάφορα «τικ» με ανοιγόκλειμα  των ματιών (μπορεί να έχουν πρόβλημα στην όρασή τους ή κάποια επιπεφυκίτιδα. Στην περίπτωση που αλληθωρίζει μπορεί να παρουσιάζει υπερμετρωπία, κάτι που πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως για να μην γίνει ο στραβισμός μόνιμος, που θα έχει σαν αποτέλεσμα την μειωμένη όραση από το μάτι που «στραβίζει» και να προκύψει αυτό που ονομάζουμε «τεμπέλικο» μάτι. Εάν ένα ή περισσότερα από αυτά τα «συμπτώματα» δεν εμφανίζονται απλώς περιστασιακά, συμβουλευτείτε οπωσδήποτε τον οφθαλμίατρο. Τα ειδικά τεστ Η λήψη οπτικής οξύτητας στα μικρά παιδιά γίνεται με ειδικά τεστ, κατάλληλα για την ηλικία των μικρών παιδιών. –  Μπορούμε να δείξουμε στο παιδί εικόνες με ζώα ή αντικείμενα που ήδη ξέρει για να μας τα αναγνωρίσει. –  Επίσης μπορούμε με ειδικές καρτέλες να του δείξουμε διάφορα γράμματα και εκείνο να μας λέει με ποιο γράμμα μοιάζουν, χωρίς απαραίτητα να γνωρίζει πως λέγεται το κάθε γράμμα. – Υπάρχει και το τεστ του «Ε», όπου το παιδί στην αγκαλιά της μαμάς του κρατάει ένα γράμμα Ε που έχει δώσει ο γιατρός.  Ο γιατρός δείχνει από μακριά «Ε» διαφόρων μεγεθών και ζητάει από το παιδί να βάλει τα ποδαράκια του Ε που κρατάει, στην ίδια κατεύθυνση με τα ποδαράκια του Ε που κρατάει ο γιατρός. Έτσι μειώνοντας σιγά σιγά ο γιατρός το μέγεθος του Ε, μπορεί να βρει την οπτική οξύτητα του παιδιού.   Ο κατάλληλος σκελετός Ο οφθαλμίατρος γράφει τους φακούς και κανείς δεν μπορεί να φέρει αντίρρηση. Με το σκελετό, όμως, τι γίνεται; Ποιος θα τον διαλέξει; Οι γονείς ή ο άμεσα ενδιαφερόμενος; Κανείς από τους δύο, τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Γιατί και σε αυτή την περίπτωση καλό είναι να ακολουθήσετε τη συμβουλή του ειδικευμένου οπτικού, που θα σας υποδείξει ποιος είναι ο καταλληλότερος τύπος σκελετού και για το πρόβλημα της όρασης και για το προσωπάκι του μικρού. Αφού καταλήξετε στον τύπο του σκελετού, αφήστε στο παιδί την τελευταία λέξη, π.χ. αφήστε το να διαλέξει το χρώμα. Ένας χρωματιστός, διασκεδαστικός σκελετός, θα το διευκολύνει πολύ να δεχτεί τα γυαλιά. Με την συνεργασία του κ. Ιωάννη Νικολόπουλου (Παιδοοφθαλμίατρος, τέως δ/ντης Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Παίδων Αγ. Σοφίας)