Είναι μια εμπειρία που μοιράζονται οι περισσότεροι γονείς, αλλά όλοι νομίζουν ότι συμβαίνει μόνο σε αυτούς. Μετά από μήνες, αν όχι χρόνια, ύπνου σε δόσεις, είχαν καταφέρει να δώσουν έναν τακτικό ρυθμό στον ύπνο του μικρού. Και ξαφνικά το πιτσιρίκι αρχίζει πάλι να ξυπνάει και να φωνάζει μέσα στη νύχτα. Η ιστορία μπορεί να τραβήξει μέρες και να «λυθεί» μόνη της μια μέρα ξαφνικά. Ή να μη λυθεί καθόλου. Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά όλοι συνδέονται με κάποια γεγονότα της ημέρας που αναστάτωσαν το μικρό. Εκδηλώνονται στη διάρκεια της νύχτας και προκαλούν διάφορα αρνητικά συναισθήματα, που είναι οι αληθινές αιτίες που το κάνουν να ξυπνήσει. Πριν δούμε πώς μπορούμε να επέμβουμε, πρέπει να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα σε δύο είδη ξυπνήματος μέσα στη νύχτα, τα επαναλαμβανόμενα, που εμφανίζονται τακτικά επί πολλές νύχτες και τα περιστασιακά, τα οποία συνδέονται με συγκεκριμένα γεγονότα.
Επαναλαμβανόμενα ξυπνήματα
Οφείλονται σε εύκολα αναγνωρίσιμες αιτίες, συχνά σε εσφαλμένες συμπεριφορές ρουτίνας που ακολουθούνται στη διάρκεια της ημέρας και επηρεάζουν με αρνητικό τρόπο τον ύπνο του μωρού. Για να του εξασφαλίσετε ύπνο μακρύ και ήρεμο αρκεί να εντοπίσετε αυτά τα μικρά λάθη και να τα διορθώσετε. Εάν ξυπνάει νευρικό, μπορεί να έπαιξε «υπερβολικά» στον παιδικό σταθμό ή στην παιδική χαρά και να αποκοιμήθηκε μόλις γύρισε σπίτι. Εάν το ξυπνήσετε για να φάει και μετά το ξαναβάλετε στο κρεβάτι, θα έχει εξαντλήσει τις ώρες ύπνου του και θα ξυπνάει συνεχώς κακοδιάθετο στη διάρκεια της νύχτας. Για να το αποφύγετε, όσο κουρασμένο κι αν είναι, προσπαθήστε να διατηρείτε κατά το δυνατόν τα ωράριά του. Σε καμία περίπτωση μην το αφήνετε να λαγοκοιμάται πριν την κανονική ώρα του ύπνου. Εάν ξυπνάει αγχωμένο, το πιο πιθανό είναι ότι φοβάται την ημέρα που το περιμένει. Με άλλα λόγια, δεν ξέρει τι θα κάνει ή αυτό που θα συναντήσει του προκαλεί αναστάτωση. Το άγχος του συνδέεται με το φόβο του αύριο που ξετυλίγεται μπροστά του σαν ένα μεγάλο μυστήριο. Για να το αποφύγετε, κάνετε μαζί σχέδια για την επόμενη ημέρα. Πείτε του, για παράδειγμα, «Αύριο θα πάμε μαζί στον παιδικό σταθμό, θα έρθω μετά να σε πάρω και θα πάμε να φάμε ένα ωραίο παγωτό σοκολάτα. Μετά θα συναντήσουμε τη γιαγιά και θα πάμε όλοι μαζί στην παιδική χαρά». Έτσι θα ηρεμήσει και θα κοιμηθεί. Εάν ξυπνάει ιδρωμένο, απότομα, με το πρόσωπο κάτασπρο και δεν θυμάται απολύτως τίποτα, ίσως το απασχολεί κάτι τόσο πολύ που δεν μπορεί να το ανασύρει στη συνείδησή του. Για να το αποφύγετε, δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να διακρίνει τον ύπνο από την πραγματικότητα, περάστε λίγη ώρα μαζί του πριν το πάρει ο ύπνος. Αφήστε στο κρεβατάκι του κάτι δικό σας. Έτσι θα αποκοιμηθεί με το άρωμά σας και θα νιώθει ότι η μαμά είναι εκεί και όταν κοιμάται. Εάν ξυπνάει τρομαγμένο, μπορεί ο φόβος του να συνδέεται με κακές μάγισσες, άγριους δράκους ή ακόμη και με την αίσθηση ότι κάποιος το ακολουθεί ή ότι θα πέσει. Για να το αποφύγετε, μείνετε κοντά του μέχρι να ηρεμήσει και εξηγήστε του ότι οι άσχημες εικόνες ήταν ένα όνειρο και όχι αλήθεια. Εάν ξυπνάει επειδή φοβάται το σκοτάδι, σημαίνει ότι δεν νιώθει ήρεμο και ασφαλές. Φοβάται ότι, μόλις σβήσει το φως, κάτι παράξενο και άσχημο θα του συμβεί. Για να το αποφύγετε, την επόμενη μέρα, πριν το βάλετε για ύπνο, κλείστε μαζί τα ρολά του παραθύρου του, καληνυχτίστε τα αστεράκια, τη σελήνη, το απέναντι σπίτι, τα δέντρα, έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται όλα όσα το περιτριγυρίζουν ως «φίλους» και αφήστε ένα μικρό φωτάκι νυκτός αναμμένο.
Τα περιστασιακά ξυπνήματα
Συμβαίνουν μετά από κάποια «ξεχωριστή» ημέρα, στη διάρκεια της οποίας κάτι διατάραξε τη συνηθισμένη ισορροπία του μικρού. Γενικά πρόκειται για γεγονότα που για τους μεγάλους δεν έχουν ιδιαίτερη αξία, αλλά μπορεί να επηρεάσουν τη ρουτίνα του παιδιού και να απειλήσουν τις βεβαιότητές του. Εάν ξυπνάει νευρικό, ο λόγος μπορεί να είναι απλός και να οφείλεται σε φυσιολογικά αίτια, π.χ. ένα δοντάκι που πονάει ή ένας ελαφρύς στομαχόπονος. Για να το αποφύγετε, εάν, παρόλο που ο πόνος μπορεί να έχει περάσει, το μικρό δεν μπορεί να κοιμηθεί, προσπαθήστε να του δώσετε λίγο χαμομήλι για να το ηρεμήσετε. Εάν ξυπνάει αγχωμένο, η αιτία μπορεί να είναι πολλά καινούργια πράγματα μαζί, όπως η αλλαγή κρεβατιού, το κλείσιμο του παιδικού σταθμού και η άφιξη ενός νέου μωρού. Οι υπερβολικές αλλαγές μπορεί να διαταράξουν τον ύπνο του μικρού. Για να το αποφύγετε, προσπαθήστε να κατανέμετε σωστά τις αλλαγές μέσα στο χρόνο και κυρίως να προετοιμάζετε το μικρό. Για παράδειγμα, προειδοποιήστε το ότι ο παιδικός σταθμός θα κλείσει, αλλά θα μπορεί να φέρνει στο σπίτι τα φιλαράκια του και να παίζει, ώστε οι συνήθειές του να μην ανατραπούν εντελώς. Εάν ξυπνάει ιδρωμένο, σημαίνει ότι στον ύπνο του επεξεργάστηκε κάτι που είχε μείνει καιρό στο ασυνείδητο, όπως η αρρώστια του παππού ή κάποια άλλη κατάσταση – κυρίως οικογενειακή – που του προκάλεσε μεγάλη ανησυχία. Για να το αποφύγετε, προσπαθήστε μέσα από σαφείς ερωτήσεις να καταλάβετε τι ονειρεύτηκε και καθησυχάστε το. Μετά πείτε του να πάει για ύπνο και να σκεφτεί όλα όσα θα κάνει μαζί του μόλις εκείνος γίνει καλά. Εάν ξυπνάει τρομαγμένο μέσα στη νύχτα όταν έχετε αποφασίσει να επωφεληθείτε από τις ζεστές και ωραίες μέρες και φεύγετε για το Σαββατοκύριακο, μπορεί να σημαίνει ότι το μικρό δεν νιώθει ασφάλεια. Για να το αποφύγετε, φροντίστε να νιώθει σαν στο σπίτι του. Φέρτε μαζί σας κάποιο αντικείμενο με το οποίο έχει συνηθίσει να κοιμάται, π.χ. την κουβερτούλα του, το αγαπημένο του ζωάκι ή ακόμη και το φωτάκι που στο σπίτι αφήνετε πάντα αναμμένο. Εάν ξυπνάει επειδή φοβάται το σκοτάδι: μέσα στη νύχτα τα αντικείμενα αποκτούν παράξενα σχήματα και δημιουργούν απειλητικές σκιές που τρομάζουν το μικρό. Για να το αποφύγετε, ελέγξτε τα παιγνίδια που κάνει το φως μέσα στο δωμάτιό του και χαρίστε του «ειδικά ζωάκια που κυνηγάνε τα τέρατα», τα οποία θα κρατήσουν μακριά όλες τις παράξενες σκιές.
Καθησυχάστε το!
Για να έχει το μικρό σας «όνειρα γλυκά» ακολουθήστε μερικά τελετουργικά που το βοηθούν να ηρεμήσει και κάνουν λιγότερο τραυματικό το πέρασμα από το ξύπνιο στον ύπνο. Παραδείγματος χάριν: – βάλτε κάτω από τα σεντόνια του το αγαπημένο του κουκλάκι – μιλήστε για τα παιγνίδια που θα παίξετε μαζί αύριο – πείτε του ένα παραμύθι ή τραγουδήστε του ένα τραγουδάκι αφήνοντας το ίδιο να διαλέξει. – Αποφύγετε την τηλεόραση μία ώρα πριν κοιμηθεί. Με την συνεργασία της Νέλλης Θεοδοσίου (παιδοψυχολόγος)