Τώρα το χειμώνα ο βήχας είναι πολύ συνηθισμένος στα παιδιά. Και αυτό γιατί σχεδόν πάντα συνοδεύει όλες τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, που είναι πολύ συχνές αυτή την εποχή. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία περίπτωση ένα παιδί που θα κρυολογήσει ή θα έχει ιγμορίτιδα, ρινίτιδα ή βρογχίτιδα, να μην παρουσιάσει και βήχα και μάλιστα παρατεταμένο. Ο βήχας σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως εμφανίζεται τη δεύτερη ή την τρίτη μέρας της λοίμωξης. Η κύρια αιτία είναι οι βλέννες και οι ρινικές εκκρίσεις, τις οποίες το παιδί δεν καταφέρνει να αποβάλλει με επιτυχία αφού όλοι ξέρουμε ότι ένα παιδάκι δύσκολα μαθαίνει να φυσάει σωστά τη μύτη του. Οι εκκρίσεις αυτές, λοιπόν, κινούνται από τη μύτη προς τα κάτω, ερεθίζουν τον φάρυγγα και τον λάρυγγα και προκαλούν το βήχα. Στην συνέχεια, επειδή ούτε με τον βήχα το παιδί καταφέρνει να τις αποβάλλει, οι εκκρίσεις αυτές φτάνουν μέχρι τους βρόγχους συνδυάζονται με αυτές που παράγονται από το αναπνευστικό δέντρο και τότε παρουσιάζεται αυτό που λέμε «βράσιμο» στο στήθος. Μην προσπαθήσετε να τον σταματήσετε. Ο βήχας που παρουσιάζεται σε ένα παιδί είναι χρήσιμο και αναπόφευκτο σύμπτωμα. Στους ενήλικες χρειάζεται γιατί βοηθά στην αποβολή των φλεγμάτων. Παρόλο που στα παιδιά αυτό δεν είναι εύκολο, χρειάζονται το βήχα γιατί με τις δυνατές αντανακλαστικές κινήσεις που προκαλεί, μετακινεί τα εκκρίματα. Αν δεν υπάρχει βήχας, όλες οι εκκρίσεις που συσσωρεύονται στους βρόγχους, επικάθονται στην επιφάνειά τους και δημιουργούν τις προϋπόθεσης για μικροβιακή επιμόλυνση (βρογχοπνευμονία). Δύο οι βασικοί τύποι βήχα Γενικά, ο βήχας χωρίζεται σε δύο τύπους, που μπορεί εύκολα να διακρίνει ο γονιός ή όποιος άλλος βρίσκεται κοντά στο παιδί πολλές ώρες της ημέρας. Υπάρχει ο λεγόμενος ξηρός βήχας, δηλαδή αυτός που δεν συνοδεύεται από αποβολή βλέννας και ο βήχας που χαρακτηρίζεται από τους γιατρούς σαν παραγωγικός, στον οποίο παράγεται βλέννα. Είναι εύκολο να τους ξεχωρίσετε και σημαντικό να το κάνετε, ιδιαίτερα όταν ζητάτε την γνώμη του γιατρού σας σχετικά με την θεραπεία του. Εκείνος με την σειρά του θα κρίνει ποιο σιρόπι ή άλλο φάρμακο πρέπει να σας συστήσει. Ακόμη και στην περίπτωση που χρειάζεται θεραπεία, υπάρχουν δύο τύποι φαρμάκων: τα καταπραϋντικά, που χρησιμοποιούνται για τον ξηρό βήχα και τα αποχρεμπτικά, που είναι ειδικά για τον παραγωγικό βήχα. Θα πρέπει όμως τα θυμάστε ότι ο βήχας δεν μένει πάντα ο ίδιος. Μπορεί να εμφανιστεί αρχικά με την πρώτη μορφή και να εξελιχτεί σε βήχα της δεύτερης. Ακόμη, μπορεί να έχει κάποια άλλα χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν σημάδια κάποια ασθένειας διαφορετικής από το κοινό κρυολόγημα. Τι μας φανερώνει Ο βήχας δεν καταπολεμάται αμέσως. Πρώτα τον «ακούμε» και προσπαθούμε να καταλάβουμε τι είδους είναι και κατόπιν να τον θεραπεύσουμε ανάλογα με την περίπτωση. Η πρώτη υποψία πρέπει να γεννηθεί αν ο τόνος του βήχα αλλάξει. Ύποπτα χαρακτηριστικά: – Ο βήχας που επιμένει για περισσότερο από μια εβδομάδα, χωρίς να μειώνεται η έντασή του ή όταν επιδεινώνεται – Ο βήχας που διαφοροποιείται και γίνεται «κοντός». Το παιδί αρχικά δυσκολεύεται να βήξει και στην συνέχεια δυσχεραίνεται η αναπνοή του. – Ο βήχας που θυμίζει γαύγισμα σκύλου. Συνήθως τα παιδιά ξαπλώνουν για ύπνο στο κρεβάτι χωρίς κανένα πρόβλημα και ξαφνικά στα μέσα της νύκτας ξυπνούν με αυτόν το βήχα. Αυτός ο χαρακτηριστικός διαπεραστικός βήχας με τον υψηλό τόνο μας κάνει να υποψιαζόμαστε την εμφάνιση οξείας λαρυγγίτιδας. Αν τώρα, μαζί με τον βήχα παρουσιάζεται και καταρροή από την μύτη ή έντονο δάκρυσμα, τότε στο νου μας έρχεται η αρχή ιλαράς. – Ο πιο συνηθισμένος είναι ο βήχας με παροξυσμούς, δηλαδή με έντονες κρίσεις, κυρίως την νύχτα. Το παιδί παίρνει μια εισπνοή και στην προσπάθεια του να βγάλει τον αέρα έξω από τα πνευμόνια αρχίζει να βήχει απανωτά ( 5-10 φορές). Ιδιαίτερα δε, αν συνοδεύεται από πυρετό υψηλότερο των 38 βαθμών, μας φέρνει στον νου την αρχή του κοκίτη. Συνήθως διαρκεί 3-4 μέρες χωρίς να υποχωρεί. Όπως και να έχουν τα πράματα θα πρέπει αμέσως να συμβουλευτείτε το γιατρό σας. – Ο επίμονος βήχας ενός κοινού κρυολογήματος, μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 3 βδομάδες. Χρειάζεται λίγη προσοχή γιατί μπορεί να κρύβει και άλλες ασθένειες όπως άσθμα, ιγμορίτιδα και αλλεργίες. – Ο βήχας που συνοδεύεται από αναπνοή που «σφυρίζει», είναι χαρακτηριστικό του άσθματος. Ο αέρας δυσκολεύεται να βγει από τα πνευμόνια και δημιουργείται ο θόρυβος αυτός. Αν λοιπόν το παιδί σας αναπνέει σαν γατάκι και παράλληλα παρουσιάζει βήχα, τότε ίσως πρόκειται για μια ασθματική κρίση. Εκτός από το άσθμα μπορεί να παρουσιαστεί στα παιδιά με βρογχιολίτιδα καθώς επίσης και με πνευμονία. – Ο βήχας που δεν έχει αιτία, δεν οφείλεται δηλαδή ούτε σε κάποια λοίμωξη, ούτε σε κρυολόγημα. Τότε, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το παιδί να έχει καταπιεί ένα ξένο σώμα. Πως μπορώ να το προστατεύσω; Εάν ωστόσο θέλετε το παιδί σας να ταλαιπωρηθεί όσο το δυνατόν λιγότερο από τον βήχα, το βασικότερο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι να φροντίσετε να διατηρείτε όσο το δυνατόν πιο καθαρή τη μύτη του παιδιού σας. Έτσι οι ρινικές εκκρίσεις δεν θα παραμένουν εκεί για να μπορούν στην συνέχεια να κατέβουν προς το λαιμό και τους βρόγχους. Μπορείτε λοιπόν, να μάθετε στο παιδί σας να φυσάει την μύτη του ή βάλτε του φυσιολογικό ορό αρκετές φορές την ημέρα και απαραίτητα το βράδυ πριν πάει το παιδί για ύπνο. Επίσης, μπορείτε να μείνετε για λίγο με το παιδί στο μπάνιο, όπου θα ανοίξετε τη βρύση με το ζεστό νερό. Η εισπνοή των υδρατμών είναι εξαιρετικά ευεργετική για το μικρό σας. Τέλος, φροντίστε να είναι σχετικά υγρή η ατμόσφαιρα στο σπίτι. Η υγρασία εξασφαλίζεται εύκολα αν τοποθετήσετε πάνω στα καλοριφέρ μικρά μπολάκια με νερό. Θεραπεία Όπως διαπιστώσατε είναι πολλές οι πιθανές αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν στο παιδί βήχα. Γι’ αυτό τον λόγο ποτέ, μην πάρετε την πρωτοβουλία να δώσετε οποιοδήποτε φάρμακο στο παιδί σας χωρίς να συμβουλευτείτε πρώτα το γιατρό σας. Ο γιατρός πολλές φορές μπορεί να βάλει τη διάγνωση ακούγοντας μόνο το βήχα. Ανάλογα με την αιτία του βήχα, θα προτείνει και την ανάλογη θεραπεία. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα είναι σοβαρά, θα χορηγηθεί κάποιο σιρόπι. Αν ο βήχας του παιδιού προκαλείται από άσθμα, θα χρειαστεί θεραπευτική αγωγή με φάρμακα σε μορφή σπρέϋ και τέλος στην περίπτωση που η αιτία παραμένει άγνωστη, μπορεί να χρειαστεί κάποια εξέταση όπως ακτινογραφία. Στην περίπτωση όμως που αποφασίσει ότι δε χρειάζεται τίποτα το παιδί σας, μην τον κοιτάξετε με δυσπιστία. Ο βήχας του κοινού κρυολογήματος, που είναι και ο πιο συχνός, δεν ανταποκρίνεται σε κανένα φάρμακο. Η καλύτερη θεραπεία είναι ο χρόνος. Καλέστε τον παιδίατρο αν… – Αφού περάσουν δύο μέρες μετά την πρώτη εμφάνιση, ο βήχας εξακολουθεί να είναι κουραστικός και έντονος. – Το παιδί κουράζεται πολύ ν’ αναπνεύσει, κυρίως να εισπνεύσει και η αναπνοή του «σφυρίζει». – Το παιδί που δεν έχει συμπληρώσει τα 2 χρόνια, έχει ένα επίμονο βηχάκι, κυρίως την νύχτα, το οποίο συνοδεύεται από αναπνευστική δυσκολία. – Εμφανιστεί βήχας σε νεογέννητο. Σ’ αυτή την περίπτωση αντιμετωπίζεται με περισσότερες υποψίες. Ενώ περιμένετε την διάγνωση του γιατρού, πρέπει να δίνετε στο βρέφος υγρά, τοποθετώντας το με την κοιλίτσα του προς τα κάτω, για να μην αυξάνεται ο βήχας από την βλέννα που πηγαίνει στην τραχεία. – Ο βήχας συνοδεύεται με εμετό, πόνο στο στήθος ή υψηλό πυρετό. – Με το βήχα αποβάλλει αίμα. Ύποπτος και ο ψυχολογικός παράγοντας; Μήπως, όμως το παιδί βήχει για να τραβήξει το ενδιαφέρον σας; Η δική σας ανησυχία στον έντονο βήχα δεν είναι κάτι που περνά απαρατήρητο στα παιδιά. Ξέρουν ότι όταν βήχουν, τα περιποιείστε ακόμη περισσότερο και κάνετε τα πάντα για να τα ικανοποιήσετε και να ξεχάσουν την ταλαιπωρία τους. Επιδιώκοντας αυτή ακριβώς την συμπεριφορά σας, το παιδί μπορεί να προσποιηθεί ότι έχει βήχα. Ο ψεύτικος βήχας μπορεί να μην είναι ανησυχητικός στην ουσία, αλλά θα σας βάλει σε μπελάδες μέχρι να μάθετε να τον αναγνωρίζετε. Γιατί, βέβαια, δεν μπορείτε να ξέρετε με σιγουριά πότε το παιδί σας βήχει για να σας «εκβιάσει» ή αν ο βήχας προέρχεται από κάτι που κατάπιέ ή από κάποια λοίμωξη. Επιπλέον, ο νευρικός βήχας μπορεί να είναι σημάδι κάποιου ψυχολογικού προβλήματος. Καλύτερα με την βοήθεια του γιατρού να ψάξετε να βρείτε τις πιθανές αιτίες. Συνήθως είναι απλές, όπως για παράδειγμα η αρχή του νηπιαγωγείου, μια μετακόμιση που έγινε η αιτία να μην βλέπει τους παλιούς φίλους του, μια αρρώστια του μπαμπά ή της μαμάς, μια απώλεια αγαπημένου προσώπου, ακόμα και η γέννηση του μικρού αδελφού. Σ’ αυτή την περίπτωση, πρέπει να το κάνετε να νιώθει ασφάλεια, τρυφερότητα και να του δείξετε ότι , όποια και αν είναι η αιτία που το απασχολεί, πάντα θα έχει δίπλα του ανθρώπους που τα το αγαπούν πολύ. Με την συνεργασία του κ. Παναγιώτη Χρηστίδη (παιδίατρος)