Τα παιδιά από τη φύση τους αγαπούν τα παιχνίδια ρόλων και τη δυνατότητα που αυτά τους δίνουν να μιμηθούν, να εκφραστούν και να φανταστούν χωρίς όρια. Τα παιχνίδια ρόλων αναπαριστούν αληθινές συνθήκες της καθημερινής ζωής. Σ’ αυτά κάθε παιδί μπορεί να προβάλει τις δικές του προσωπικές απόψεις και να μας αποκαλύψει λιγότερο γνωστές πλευρές του χαρακτήρα του. Είναι ένας τρόπος για τα παιδιά να εξερευνήσουν -από τη δική τους οπτική- τον κόσμο και να πειραματιστούν, να μιμηθούν τον κόσμο των ενηλίκων, να εξερευνήσουν σημαντικά θέματα και συναισθήματα όπως η αγάπη και η φροντίδα, η σχέση του ισχυρού και του αδύναμου, η απώλεια και η μοναξιά. Ο τρόπος που, μέσα από τον ρόλο τους θα σχετιστούν με τους άλλους ρόλους, τα βοηθά να γίνουν «μεγάλοι», να αναλάβουν και να κατανοήσουν ευθύνες, να επικοινωνήσουν τη γνώμη τους, να δουν την εξέλιξη του παιχνιδιού από τις αποφάσεις που θα πάρουν κατά τη διάρκεια του. Η διάδραση αυτή, βοηθά και ενισχύει τις κοινωνικές και λεκτικές δεξιότητες, ενισχύει την εμπειρία με διάφορα γεγονότα και το παιδί αποκτά μεγαλύτερη ανεξαρτησία, καθώς καλείται να συμπεριφερθεί και να επικοινωνήσει έξω από το στενό πλαίσιο του εαυτού του. Πριγκίπισσα και ιππότης Τα παιδιά λατρεύουν τους ισχυρούς ρόλους, οι οποίοι μάλιστα είναι απαραίτητοι στους φανταστικούς κόσμους. Οι ήρωες δεν πρέπει να ανήκουν απαραίτητα στους καλούς, μπορεί να είναι και μια μάγισσα ή ένας δράκος. Τα ντροπαλά παιδιά ωφελούνται ιδιαίτερα από αυτό το παιχνίδι. Εκείνος που ως ιππότης σώζει την πριγκίπισσα από το δράκο, μαθαίνει τι θαυμάσιο που είναι να είσαι ισχυρός, θαρραλέος και περήφανος. Η πριγκίπισσα από την άλλη είναι αντικείμενο γενικού θαυμασμού, την φροντίζουν και θέλουν να τη σώσουν. * Συχνά λειτουργούν ως πρότυπο και ήρωες βιβλίων ή ταινιών. Τους θαυμάζουν γιατί είναι θαρραλέοι ή αστείοι ή και λίγο επαναστατικοί. Πωλητής και πελάτης Όταν βρίσκονται τα παιδιά στο φανταστικό μαγαζί τους, συμπεριφέρονται όπως οι μεγάλοι. Ποια φρούτα είναι τα πιο ζουμερά; Έχετε και φρέσκο σπανάκι; Πόσο κοστίζει το κιλό; Αυτή η μορφή του παιχνιδιού των ρόλων είναι ήδη αρκετά περίπλοκη και απαιτεί κανόνες: Ποιος είναι ο μανάβης; Ποιος παίζει τη μαμά, που τώρα ψωνίζει για την οικογένεια; Ποια προσφορά κάνει το κατάστημα; Τι θα χρησιμοποιήσουμε ως υποκατάστατο των χρημάτων; Εξασκούνται έτσι μια σειρά από ανθρώπινες ικανότητες: δημιουργικότητα, ευελιξία, ανεκτικότητα, ξεκάθαρες συμφωνίες, ικανότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου. * Τα παιδιά είναι μάστορες του αυτοσχεδιασμού. Για να παίξουν το μανάβικο δεν χρειάζονται ούτε φρούτα ούτε καφάσια ούτε ταμειακή μηχανή. Βουτάνε τα αντικείμενα που βρίσκουν εύκαιρα – και το μαγαζί είναι ήδη εξοπλισμένο με τον καλύτερο τρόπο! Μπαμπάς, μαμά, παιδί Μαγειρεύουν σούπα, πάνε με το αυτοκίνητο στη γιαγιά, αλλάζουν την πάνα του μωρού. Η «οικογένεια» είναι το κλασικό παιχνίδι, όταν μοιράζονται ρόλοι. Ήδη από την ηλικία των τριών ετών περίπου, τα παιδιά φτιάχνουν την καθημερινότητά τους σύμφωνα με καταστάσεις που τα γοητεύουν και μπορούν να τις μιμηθούν καλά. Έτσι παίρνουν μια καλή πρόγευση του πώς είναι να είσαι ενήλικας και επίσης να συμπεριφέρεσαι ως ενήλικας. Και μην ξεχνάμε ότι για ένα παιδί, δεν υπάρχει τίποτα πιο συναρπαστικό από το να είσαι «μεγάλος». * Στο παιχνίδι μπαμπάς- μαμά- παιδί, εμείς οι γονείς, μπορούμε να παρατηρήσουμε με την ησυχία μας πώς μας βλέπουν τα παιδιά μας. Η μαμά είναι συνέχεια με το ξεσκονόπανο στο χέρι…Ο μπαμπάς ρουφάει δυνατά τον καφέ του…Η μαμά μιλάει έντονα στον μπαμπά…. Μήπως όμως δεν θα θέλατε να ξέρετε τόσες λεπτομέρειες; Γιατρός και ασθενής Ο ρόλος του γιατρού είναι πολύ ελκυστικός για τα παιδιά, γιατί τα γοητεύει πολύ το σώμα τους (φυσικά και το σώμα άλλων παιδιών). Γιατί μακραίνουν τα μαλλιά; Γιατί «πονάει» η κοιλίτσα μου όταν τρώω πολλές καραμέλες; Γιατί τρέχει αίμα στο γόνατο όταν πέφτω με το ποδήλατο; Τα παιδιά ξέρουν ενστικτωδώς ότι το σώμα τους είναι ευαίσθητο και τραυματίζεται εύκολα. Και καταλαβαίνουν ότι μερικές φορές ο γιατρός μπορεί να κάνει κάτι για τις πληγές. Συναρπαστική σκέψη, το να μπορείς να θεραπεύσεις! Σε όλα τα παιδιά αρέσει να υιοθετούν αυτόν τον ισχυρό ρόλο. * Στα παιδιά δεν αρέσει να ανακατεύονται οι γονείς τους στα παιχνίδια των ρόλων. Πόσο μάλλον, όταν πρόκειται για δύσκολα παιχνίδια, όπως η εξερεύνηση του γυμνού σώματος. Συνεπώς: δεν βλάπτει να χτυπάμε την πόρτα, όταν ο «γιατρός» έχει εξαφανιστεί με τον ασθενή αθόρυβα στο μέσα δωμάτιο. Νύφη και γαμπρός Το αγαπημένο παιχνίδι πολλών μικρών κοριτσιών: ένα βέλο από παλιές κουρτίνες, τεράστιο πλαστικό δαχτυλίδι – ο γάμος μπορεί ήδη να γίνει. Τα αγόρια δέχονται συνήθως -παρά τη θέλησή τους- να συμμετάσχουν. Γιατί αρέσει τόσο πολύ στα κορίτσια αυτό το παιχνίδι; Γιατί απλά στην προσχολική ηλικία καταλαβαίνουν ότι «θα γίνω μια γυναίκα, σαν τη μαμά και εκείνη στο κάτω – κάτω είναι παντρεμένη με τον μπαμπά….» Πάνω από όλα είναι συναρπαστικές οι ιεροτελεστίες: το ζευγάρι προχωρά τελετουργικά προς το ιερό, αλλάζει τα δαχτυλίδια, φιλιέται. * Στα παιδιά αρέσει να υπηρετούν κλισέ με τα παιχνίδια τους. Η μαμά καθαρίζει, μαγειρεύει, ταΐζει το μωρό. Ο μπαμπάς πηγαίνει στο γραφείο, διαβάζει εφημερίδα, επισκευάζει τη λάμπα του γραφείου. Τα μικρά δεν έχουν ακούσει ακόμα τίποτα για τη χειραφέτηση – και δεν το βρίσκουν καθόλου κακό. Με την συνεργασία της κας Χαρίκλειας Μανουσάκη (Επαγγελματίας Ψυχικής Υγείας & Επικοινωνίας Ανθρώπινων Σχέσεων – Επιστημονική Συνεργάτης σε Θέματα Ψυχικής Υγείας)