Γύρω στα τρίτα με τέταρτα γενέθλιά τους εκδηλώνεται ο τύπος του χαρακτήρα τους. Αν δεν είστε σίγουροι για τον τύπο του παιδιού σας, τότε διαβάστε το άρθρο που ακολουθεί.
Συνήθως καταλύτης είναι ο παιδικός σταθμός. Είναι η πιο χαρακτηριστική τομή στη ζωή των τρίχρονων. Χωρίς τη μαμά και την καθοδήγησή της, σε ξένο περιβάλλον, για πρώτη φορά χρειάζεται να σταθούν μόνα τους. Αυτό είναι πιεστικό – και προωθεί την προ πολλού γενετικά καθορισμένη εξέλιξη της προσωπικότητας: οι ήσυχοι και αμίλητοι εξελίσσονται τώρα σε τολμηρούς λάτρες της περιπέτειας, τα ντροπαλά ποντικάκια ανακαλύπτουν το ρόλο τους ως χρήσιμοι βοηθοί στο καθάρισμα ή στο στρώσιμο του τραπεζιού.
Δείτε παρακάτω, τις διαφορετικές προσωπικότητες των παιδιών. Μια τυπολογία, που βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα το παιδί μας και να αναγνωρίσουμε καλύτερα τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες του.
Το παιδί – ψυχούλα
Κατασκευάζει δώρα με αφοσίωση. Κάνει συνέχεια δώρα – έκπληξη στα αγαπημένα της πρόσωπα, αλυσιδίτσες με χάντρες ή σοκολάτα που κρατάει στο στόμα της χωρίς να την τρώει. Αν χαίρεται ο άλλος, είναι ευτυχισμένη.
Τα παιδιά «ψυχούλες» σιγάζουν την δίψα τους για αγάπη και αναγνώριση με προσωπικά δώρα. Αφοσιώνονται πολύ και αναπτύσσουν πολύ ευαίσθητες κεραίες για τους συνανθρώπους τους. Η ικανότητά τους να συναισθάνονται τον άλλον είναι τόσο, μα τόσο μεγάλη, που μερικές φορές ξεχνούν τις δικές τους ανάγκες.
Χαρίσματα: μαθαίνουν να μιλούν νωρίς και προτιμούν τα παραμύθια και τις ιστορίες. Η φαντασία τους δεν έχει όρια. Τα πάντα έχουν «ζωή» και κάθε αντικείμενο έχει τη δική του ιστορία. Πολλά παιδάκια – ψυχούλες εφευρίσκουν έναν φανταστικό φίλο, έναν αόρατο σύντροφο, με τον οποίο μοιράζονται τις εμπειρίες και τις αγωνίες τους.
Η ψυχούλα σε κρίση: Σε καταστάσεις άγχους αντιδρούν με ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για επαφή. Είναι ευπαθή σε ψυχοσωματικές ενοχλήσεις όπως πονόκοιλους, βρέχουν το κρεβάτι τους ή τρώνε τα νύχια τους.
Τι χρειάζονται αυτά τα παιδιά: Στενές σχέσεις, πολλή αγάπη και φροντίδα. Στο συχνό αίσθημα ανασφάλειας που τα διακρίνει, έχουν τρομερή ανάγκη να νιώθουν αποδεκτά. Αν περιφρονηθούν τα δώρα τους ή αν σχολιάσουν τις προσπάθειές τους με ειρωνικές παρατηρήσεις, πληγώνονται βαθιά.
Το παιδί του χρέους
«Η μικρή Αννούλα έχει έρθει επίσκεψη. Αντί να χοροπηδάει μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά πάνω στο κρεβάτι, με βοηθάει στο στρώσιμο του τραπεζιού. Όταν της λέω ευχαριστώ και την παινεύω, η Αννούλα λάμπει». Τα παιδιά του χρέους θέλουν την αναγνώριση. Ο έπαινος τους δίνει φτερά και για να τον κερδίσουν, λάμπουν από προθυμία για βοήθεια. Και με τους συνομηλίκους τους προσπαθούν να γίνουν αγαπητά, όντας πάντοτε έτοιμα να βοηθήσουν.
Χαρίσματα: Τα παιδιά του χρέους προσαρμόζονται εύκολα και εντάσσονται χωρίς πρόβλημα μέσα στην ομάδα. Εκτιμούν τις ξεκάθαρες εντολές, τις οποίες εκτελούν με μεγάλο ζήλο και επιμέλεια. Από πολύ νωρίς ήδη αναπτύσσουν ένα σίγουρο, αλλά πολλές φορές και αυστηρό αίσθημα για το τι «επιτρέπεται» και τι «όχι».
Το παιδί του χρέους σε κρίση: η ψυχική του ισορροπία εξαρτάται από την ευμένεια που τους δείχνουν οι άλλοι. Αν λείπει αυτή, ή αν ο κόσμος του παιδιού αναστατωθεί από μια οικογενειακή κρίση για παράδειγμα, προσπαθεί να κάνει τα πάντα για να ξαναφτιάξει την ιδανική κατάσταση. Η λύση για τα παιδιά του χρέους είναι το να είναι φρόνιμα, ώστε η μαμά και ο μπαμπάς να μην χωρίσουν, να τακτοποιούν και να τρώνε όλο το φαγητό τους, ώστε η γιαγιά να ξαναγίνει καλά.
Τι χρειάζονται αυτά τα παιδιά: Τα παιδιά του χρέους θέλουν πολύ τις ξεκάθαρες δομές και τις διαδικασίες ρουτίνας. Χρησιμοποιείστε την προθυμία τους και αφήστε τους μικρούς συνεργάτες σας να συμμετάσχουν σε καθημερινές εργασίες στην κουζίνα, στο νοικοκυριό ή τον κήπο. Αυτό ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους και δημιουργεί μια κοινή ζωή. Πρέπει ωστόσο να μην επαινείτε το παιδί του χρέους μόνο για τις διάφορες εργασίες που έχει εκτελέσει σωστά, αλλά πάνω απ’ όλα για τα σημάδια της φιλίας, της συμπόνιας και της ανεξαρτησίας τους. Οι ιδιότητες αυτές είναι λιγότερο διαμορφωμένες στα παιδιά του χρέους, γι’ αυτό είναι καλό να τις ενισχύετε περισσότερο.
Το παιδί της περιπέτειας
«Είμαι θαρραλέος και δραστήριος», αυτό δείχνει αδιάκοπα το παιδί της «περιπέτειας». Με το αυτοκινητάκι του κατεβαίνει μουγκρίζοντας τις πιο απότομες βουνοκορφές. Κανένα δέντρο δεν είναι υπερβολικά ψηλό, καμιά περιπέτεια πολύ επικίνδυνη. Στις τσέπες του παντελονιού του βρίσκει κανείς μια συλλογή από τους πιο θαυμάσιους θησαυρούς: άδεια κελύφη σαλιγκαριών, πέτρες, σκουριασμένα καρφιά και μικρούς γλόμπους.
Οι περιπετειώδεις τύποι απολαμβάνουν τις προκλήσεις της ζωής. Ο κόσμος είναι γι’ αυτούς ένα μεγάλο κουτί με θησαυρούς, που τους ανακαλύπτουν με χαρά. Αγαπούν τα ζώα και είναι πολύ δεμένοι με τη φύση. Η έντονη παρόρμησή τους για κίνηση τους καθιστά καλλιτέχνες της αναρρίχησης, η περιέργειά τους συλλέκτες περίεργων αντικειμένων.
Χαρίσματα: Πάντα στην αναζήτηση της περιπέτειας, τα παιδιά αυτά αναπτύσσουν πολύ την πρωτοβουλία. Τρελαίνονται να είναι στο κέντρο των γεγονότων, είναι συχνά λόγω των ρίσκων που παίρνουν αρχηγοί της ομάδας και διαχειριστές κρίσεων με γερά νεύρα. Τα παιδιά της περιπέτειας αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσω των αισθήσεων. Οσφραίνονται, γεύονται, αγγίζουν και ακούνε καλά. Συχνά είναι πραγματικοί καλλιτέχνες της ζωής, με πολύπλευρα ενδιαφέροντα, ανοιχτοί, σπάνια βαριούνται. Πιάνουν εύκολα φιλίες. Η όρεξη για δραστηριότητες που τους διακρίνει είναι μεταδοτική, οι συμπαίκτες είναι πάντα ευπρόσδεκτοι. Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν άλλοι θέλουν να ακυρώσουν τα σχέδιά τους – τότε υπάρχει ο κίνδυνος έκρηξης!
Το παιδί της περιπέτειας σε κρίση: Στο στρες αντιδρούν τα – ούτως ή άλλως ζωηρά παιδιά – ανήσυχα. Γίνονται υπερκινητικά και προσπαθούν να εκτονώσουν έτσι την έντασή τους. Ακούραστα και χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε δοκιμάζουν τη μία μανούβρα αποπροσανατολισμού μετά την άλλη. Κυρίως τα αγόρια εμπλέκονται εύκολα σε συμπλοκές. Άλλα προσπαθούν να τραβήξουν τη προσοχή, που τους είναι τόσο πολύτιμη, αναλαμβάνοντας το ρόλο του «κλόουν».
Τι χρειάζονται αυτά τα παιδιά: Οι υποχρεώσεις και η τάξη δεν είναι ο τομέας τους, γι’ αυτό πρέπει να προσέχουν οι γονείς να παραμένει μέσα σε ελεγχόμενα πλαίσια το γεμάτο φαντασία χάος στις τσέπες και τη ζωή των παιδιών τους. Τα παιδιά της περιπέτειας συμπεριφέρονται σύμφωνα με την αρχή των ορέξεών τους – πρέπει να μάθουν από νωρίς ότι υπάρχουν και δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνουν διασκέδαση και ότι πρέπει να ολοκληρώνονται και αυτές. Είναι πολύ ιδιότροποι, θέλουν όσο το δυνατόν να κάνουν πολλά πράγματα «μόνοι τους» και κυρίως να αυτοκαθορίζονται. Επιπλέον, ακόμα και οι «μικροί ήρωες» χρειάζονται πολλή θαλπωρή και συχνά ξεκάθαρα σημάδια ότι τους αγαπούν και είναι αποδεκτοί.
Το παιδί – ατσίδας
«Άστο σε μένα, εγώ μπορώ να το κάνω αυτό!» Μόλις έγινε τεσσάρων χρονών και συμπεριφέρεται ήδη σαν καθηγητής Πανεπιστημίου. Σε κάθε γεγονός προσθέτει το «έξυπνο» σχόλιό του. Πιο πολύ του αρέσει να μιλάει με μεγάλους και κάνει αναλυτικές διαλέξεις για το αγαπημένο του θέμα: τη ζωή των δεινοσαύρων. Τα παιδιά – ατσίδες καθοδηγούνται από το μυαλό τους. Προσανατολίζονται στον κόσμο με τη βοήθεια της αναζήτησης κανόνων και νόμων. Ό,τι δεν βλέπουν και δεν μπορούν να κατανοήσουν, τους είναι δύσκολο να το πιστέψουν.
Χαρίσματα: «Θέλω να καταλάβω» είναι το μότο της ζωής τους. Αν καταλάβουν έναν κανόνα, εκτελούν αξιόπιστα αυτό που έχουν αντιληφθεί. Θέτουν 100 ερωτήσεις την ημέρα, από τις οποίες ούτε μία δεν είναι χαζή. Αποζητούν διαρκώς την πνευματική συζήτηση και θέλουν πάνω απ’ όλα ένα πράγμα: να τους πάρουν στα σοβαρά. Η κρίση των άλλων όμως δεν μετράει τόσο πολύ γι’ αυτούς, όσο το να είναι συνεπείς με τις προσωπικές τους – φιλόδοξες – απαιτήσεις.
Το παιδί – ατσίδας σε κρίση: τα συναισθήματα του προκαλούν σύγχυση – αυτήν προσπαθεί να υπερβεί, ψάχνοντας λογικές εξηγήσεις. Αν δεν το κατορθώσει, διαφεύγει σε ουδέτερους γνωστικούς κόσμους, για παράδειγμα στον κόσμο των δεινοσαύρων.
Τι χρειάζονται αυτά τα παιδιά: Τα παιδιά – ατσίδες απαιτούν εξηγήσεις. Αυταρχικές διαταγές όπως «Θα το κάνεις τώρα, γιατί έτσι θέλω!» μπορούν να οδηγήσουν σε απόλυτη άρνηση. Είναι σοβαρά παιδιά που μέσω της δίψας τους για γνώση και τον τρόπο τους να λύνουν προβλήματα με το νου, δίνουν συχνά την εντύπωση ότι είναι μεγαλύτερα σε ηλικία. Ακριβώς γι’ αυτό χρειάζονται καμιά φορά οι ατσίδες μια επιπλέον αγκαλιά και το μήνυμα «Δε χρειάζεται να ξέρεις τα πάντα, να μπορείς τα πάντα – εγώ σε αγαπάω, όπως είσαι!»
Ανακαλύψατε το παιδί σας; Ή μήπως ανήκει στα παιδιά της περιπέτειας με μια δόση ψυχούλας; Και αυτό ακόμα συμβαίνει, σε κάθε τυπολογία υπάρχουν και μεικτοί τύποι. Τότε ψάξτε από τις περιγραφές εκείνο το κομματάκι του παζλ που μπορείτε να προσθέσετε στην εικόνα του παιδιού σας. Ε, αυτό ακριβώς που θα βγει, είναι το απολύτως σωστό!
Με την συνεργασία της κας Βάσως Μακαρώνη (ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος)