Το άγχος του αποχωρισμού είναι μια πολύ συνηθισμένη αντίδραση για τα παιδιά αλλά και μια ένδειξη ότι μεγαλώνουν. Είναι η ξαφνική επίγνωση του παιδιού ότι εκεί έξω υπάρχει ένας κόσμος από άγνωστα άτομα, πέρα από τους γονείς του. Παρά την ενοχή που μπορεί να νιώσει η κάθε μαμά με την αντίδραση του παιδιού της, το άγχος του αποχωρισμού είναι ένα ουσιώδες μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης κάθε μωρού. Το πώς το χειριζόμαστε παίζει σημαντικό ρόλο στο αν αυτή η μετάβαση στη ζωή του παιδιού θα γίνει ομαλά ή πιο δύσκολα. Πότε εμφανίζεται; Γύρω στην ηλικία των 10 μηνών μπορεί να προσέξετε πως το παιδί σας γίνεται πιο ανήσυχο όταν βρίσκεται μακριά σας. Κάθε φορά που απομακρύνεστε και εξαφανίζεστε από το οπτικό του πεδίο ή αναθέτετε σε κάποιο άλλο πρόσωπο να το προσέχει, έστω και αν βρίσκεστε στο διπλανό δωμάτιο, αναστατώνεται και κλαίει. Όταν το βάζετε για ύπνο αρνείται να σας αφήσει να φύγετε από κοντά του και μπορεί να ξυπνήσει κατά τη διάρκεια της νύκτας και να σας ψάχνει. Αυτό το αναπτυξιακό στάδιο είναι γνωστό ως Άγχος Αποχωρισμού. Το παιδί σας δεν έχει μάθει ακόμα πως οι γονείς συνεχίζουν να υπάρχουν και θα επιστρέψουν, έστω κι αν βρίσκονται στο διπλανό δωμάτιο. Το στάδιο αυτό φτάνει στο αποκορύφωμα του μεταξύ των 10 με 18 μηνών και συνεχίζει να υφίσταται μέχρι τα 2 με 4 χρόνια. Το άγχος του αποχωρισμού παρουσιάζεται στα μωρά που αρχίζουν να αναπτύσσουν μια καλύτερη αίσθηση του κόσμου. «Κάποια μωρά αρχίζουν από αρκετά νωρίς να κατανοούν τις διαφορές μεταξύ των ανθρώπων,» δηλώνει ο Richard Gallagher, Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής Παιδιού και Εφήβου, του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Αυτό που πρέπει να καταλάβουν οι γονείς είναι πως το άγχος αυτό είναι φυσιολογικό. Οι γονείς μπορούν να παρέχουν κάποια υποστήριξη αλλά στη συνέχεια θα πρέπει να κάνουν τον αποχωρισμό πράξη όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Μέχρι πότε κρατάει; Ο αποχωρισμός συνήθως παγιώνεται κατά το τελευταίο μισό του δεύτερου έτους του μωρού. Μέχρι τότε μπορεί να υπάρχει ένα ανεβοκατέβασμα συναισθημάτων των γονέων που κυμαίνονται από την ενοχή για την αναστάτωση που μπορεί να φέρει ο αποχωρισμός στο μωρό, μέχρι σε ανησυχίες σχετικά με το δέσιμο που μπορεί να έχει το παιδί σε αυτούς. Ο στόχος είναι να ελαχιστοποιήσετε το στρες από αυτές τις καταστάσεις ενώ καθησυχάζετε το παιδί σας ότι το αγαπάτε. Πώς να κάνετε πιο εύκολους τους αποχωρισμούς Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να βοηθήσετε το παιδί σας (και τον εαυτό σας) σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο. Δοκιμάστε μικρούς αποχωρισμούς Το μωρό σας μπορεί να αντιμετωπίσει άγχος και αγωνία αποχωρισμού ακόμα και για ένα λεπτό που μπορεί να μην σας βλέπει. Όταν βρεθεί σε διαφορετικό χώρο από εσάς, περιμένετε ένα δυο λεπτά πριν πάτε να το πιάσετε. Αν αλλάξετε δωμάτιο, ενημερώστε το ότι θα γυρίσετε πίσω. Αν το μωρό σας κλάψει, μιλήστε του ενώ είστε ακόμα στο άλλο δωμάτιο και μην τρέξετε βιαστικά κοντά του. Βοηθήστε το μωρό σας να κοινωνικοποιηθεί Τα παιδιά είναι απαραίτητο να συναναστρέφονται με διάφορα πρόσωπα καθώς μεγαλώνουν, λέει ο καθηγητής Richard Gallagher. Αν το μωρό δείξει δυσφορία για κάποιο πρόσωπο (τη γιαγιά του ή μια baby sitter) μην βιαστείτε να δραματοποιήσετε την κατάσταση και μην βιαστείτε να το πάρετε πάλι πίσω στην δική αγκαλιά σας. Προετοιμαστείτε για τον βραδινό ύπνο Η ανησυχία του μωρού είναι συχνή σε αυτόν τον κοινό αποχωρισμό, γι’ αυτό να είστε πολύ τρυφεροί όταν βάζετε το μωρό σας για ύπνο. Απομακρυνθείτε αφού έχει πάρει έναν υπνάκο και το έχετε ταΐσει. Τα μωρά είναι πιθανότερο να αντιδράσουν περισσότερο όταν είναι κουρασμένα, πεινάνε ή είναι άρρωστα. Αν είναι δυνατό, προσπαθήστε να αποφύγετε περιόδους αποχωρισμού, όταν αυτά δεν αισθάνονται καλά. Προσέξτε τον τρόπο που αντιδράτε Αν πανικοβάλλεστε κάθε φορά που ετοιμάζεστε να το αφήσετε, το μωρό θα πανικοβάλλεται επίσης. Δώστε του λίγο επιπλέον χρόνο Πριν αποχωριστείτε το παιδί σας και το αφήσετε στον παιδικό σταθμό ή στη baby sitter, δαπανήσετε λίγο χρόνο και παίξτε μαζί του. Στη συνέχεια διαβεβαιώστε το ότι θα επιστρέψετε σύντομα. Να είστε ήρεμοι και συνεπείς. Δημιουργείστε ένα «τελετουργικό» για να αποχαιρετίσετε το παιδί σας, στο οποίο να λέτε ένα ευχάριστο, τρυφερό και σταθερό αντίο. Παραμείνετε ήρεμοι και δείξτε εμπιστοσύνη στο παιδί σας. Καθησυχάστε το λέγοντας πως θα επιστρέψετε να το πάρετε. Εξηγείστε του σε πόσο χρόνο θα έρθετε να το πάρετε χρησιμοποιώντας έννοιες που θα καταλάβει (όπως μετά το γεύμα ή μετά που θα ξυπνήσει). Δώστε του ένα αγαπημένο αντικείμενο Βοηθήστε το παιδί σας να διαλέξει ένα αγαπημένο αντικείμενο. Αυτό το αντικείμενο (μεταβατικό, όπως λέγεται στην ψυχολογία) μπορεί να είναι μια μικρή κουβερτούλα, ένα σεντονάκι ή κάποιο αρκουδάκι. Αυτός είναι ένας υγιής τρόπος για να ελαχιστοποιήσετε το άγχος του αποχωρισμού, αφού η επαφή μαζί του θα καθησυχάζει το παιδί. Παρηγορείστε τον εαυτό σας με τη σκέψη ότι τα δάκρυα του παιδιού είναι μόνο για να τα δείτε εσείς και θα σταματήσουν σύντομα αφού εσείς έχετε φύγει. Όσο γοερά και να κλαίει, αποχωρήστε γρήγορα και να είστε σίγουροι πως πολύ σύντομα το παιδί σας θα ηρεμήσει. Τέλος το σημαντικότερο είναι να κατανοήσετε ότι ο αποχωρισμός είναι ένα φυσιολογικό στάδιο, που βοηθάει το παιδί να ωριμάσει και να ανεξαρτητοποιηθεί, και ότι παίζει σημαντικό ρόλο η εμπιστοσύνη που θα του δείξετε, αλλά και η αναγνώριση και διαχείριση των δικών σας συναισθημάτων. Ισχύει άλλωστε ότι, «πίσω από ένα παιδί με άγχος αποχωρισμού κρύβεται ένας γονιός με άγχος αποχωρισμού», ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει τα δικά του συναισθήματα, που εγείρονται στη φάση αυτή, τα οποία πιθανόν να συνδέονται με δικές του οικογενειακές εμπειρίες.