«2018… Τη νέα χρονιά θα…» και είναι ευκαιρία να παίξετε με τα παιδιά το παιχνίδι των μεγάλων αποφάσεων! Πώς παίζεται αυτό; Εύκολα. Πολύ απλά τα βοηθάτε να φτιάξουν μια λίστα με ό,τι θα ήθελαν ν’ αλλάξουν στο καθημερινό τους πρόγραμμα (προς το καλύτερο εννοείται) αλλά και να το τηρήσουν.
Θα πρέπει κατ’ αρχάς να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Όταν λέμε για αποφάσεις της καινούργιας χρονιάς, μη φανταστείτε βαρύγδουπες ανακοινώσεις του στυλ «Το 2018 θα γίνω το καλύτερο παιδί του κόσμου». Εννοούμε απλές καθημερινές συνήθειες της ζωής των παιδιών. Το τσιμπολόγημα π. χ ανάμεσα στα γεύματα με αποτέλεσμα το φαγητό να καταλήγει στο σκουπιδοτενεκέ, η ακαταστασία και το χάος που επικρατεί στο παιδικό δωμάτιο και η κακή σχέση των πιτσιρικάδων με κάθε μορφής καθαριότητα είναι σίγουρα μερικοί λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν τους πιο υπομονετικούς από εμάς στα όριά μας. Και, όμως, με τη μοναδική εφευρετικότητα που μας προικίζει η συμβίωση με τα παιδιά, βρίσκουμε τρόπους ώστε να κάνουν τα παιδιά αυτό που πρέπει, χωρίς να πρέπει να προσπαθούμε συνεχώς να τους το επιβάλουμε. Κι όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, ο καλύτερος τρόπος για να πείσουμε τα παιδιά μας να αλλάξουν ή να αποκτήσουν μια καλή συνήθεια, είναι να πάρουν μόνα τους την απόφαση να το κάνουν.
Με το κατάλληλο, λοιπόν σκηνικό, το χριστουγεννιάτικο δέντρο, τα αναμμένα φωτάκια και τη φιγούρα του Άι-Βασίλη να κυριαρχεί, μπορείτε να καθίσετε μαζί με το πιτσιρίκι μας και να φτιάξετε μια μικρή λίστα με τις αποφάσεις του για την καινούργια χρονιά. Θυμηθείτε μόνο πως όσο περισσότερες αποφάσεις πάρει μόνο του, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχετε να τις τηρήσει. Για να το βοηθήσετε και να το προτρέψετε μπορείτε να ξεκινήσετε φτιάχνοντας τη δική σας λίστα, δίνοντάς του το παράδειγμα και συζητώντας ταυτόχρονα μαζί του γιατί παίρνετε αυτές τις αποφάσεις, για το αν πιστεύετε ότι θα δυσκολευτείτε να τις τηρήσετε και για το πόσο θα χρειαστεί να προσπαθήσετε. Έτσι, μπορεί να κατανοήσει ευκολότερα τον τρόπο που λειτουργεί αυτό που του προτείνετε, ενώ ταυτόχρονα καθοδηγείτε τη σκέψη του σε ανάλογα ερωτήματα ώστε να του είναι ευκολότερο να φτιάξει τη δική του λίστα.
Σίγουρα θα αναρωτιέστε μήπως, όμως, με όλες αυτές τις αποφάσεις και τις πρωτοχρονιάτικες λίστες πιέζουμε τα παιδιά περισσότερο από όσο το επιτρέπει η ηλικία τους. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι σημαντικό τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν από νωρίς όχι μόνο την υποχρέωση που συνεπάγεται μια απόφαση, δική τους ή δική μας, αλλά και κυρίως τη χαρά και την ηθική απόλαυση που θα τους προσφέρει η εκπλήρωσή της. Επιπλέον πρέπει να γνωρίζουμε ότι η δέσμευση του παιδιού σε μια απόφαση, το να βάζει ένα πρόγραμμα και να καλείται να το τηρήσει, είναι μια δεξιότητα που του είναι απαραίτητη για όλη του τη ζωή γι’ αυτό και είναι σημαντικό να το παροτρύνουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Απλώς πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη ανοχή στη μη τήρηση και να επιβραβεύουμε την προσπάθεια περισσότερο.
Το να καθαρίζει το δωμάτιό του, να διαλέξει σε ποια θέση θα βάζει τη τσάντα και το μπουφάν του γυρίζοντας από το σχολείο, αλλά και το να φροντίσει μόνο του να υπάρχει χρόνος για το παιχνίδι του είναι αποφάσεις που το παιδί μπορεί να πάρει μόνο του και που έχει τη δυνατότητα να τις τηρήσει ή έστω να προσπαθήσει να είναι συνεπές. Η λίστα με τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει το παιδί μπορεί να επεκταθεί, ανάλογα με τα καθημερινά σας μικροπροβλήματα. Π.χ. να μη χτυπάει τη αδερφή του, να μοιράζεται τα παιχνίδια του με τους φίλους του, να διαβάζει μόνο του τα μαθήματά του, να μελετάει το πιάνο του, να μη λέει ψέματα, να πλένει τα δόντια του κάθε βράδυ… και η λίστα δεν έχει τέλος.
Βοηθήστε το να είναι συνεπές
Ας έχετε, όμως, στο νου σας ότι δεν φτάνει να πάρει το παιδί κάποιες αποφάσεις. Η δική σας βοήθεια είναι απαραίτητη, είτε σαν ψυχολογική υποστήριξη και ενθάρρυνση είτε διευκολύνοντάς το παιδί πρακτικά ώστε να είναι ευκολότερο να φανεί συνεπές.
Αν νιώθετε τσιμπήματα ενοχής κι ότι πιέζουμε τα παιδιά σας να αναλάβουν από τόσο μικρά ευθύνες, θυμηθείτε ότι οι αποφάσεις που θα πάρουν και η δέσμευσή τους να τις τηρήσουν είναι σημαντικά στοιχεία για την προσωπικότητά τους. Το να νιώσει το παιδί ότι του έχετε εμπιστοσύνη και πως είναι ικανό να πάρει αποφάσεις για τον εαυτό του, είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησής του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αφήνετε το παιδί να κολυμπήσει μόνο του στα βαθιά νερά. Ο ρόλος σας είναι να στέκεστε δίπλα στο παιδί, να είστε στο πλευρό του για να το βοηθήσετε σε κάθε δυσκολία που θα αντιμετωπίσει. Το να πάρει το παιδί μια απόφαση είναι ήδη ένα σημαντικό βήμα. Εμείς ως γονείς μπορούμε να περάσουμε στο παιδί μας το μήνυμα ότι είμαστε περήφανοι που πήρε κάποιες αποφάσεις κι είμαστε δίπλα του για να το βοηθήσουμε να τις τηρήσει. Είμαστε στο πλευρό του για να το συγχαρούμε και να του πούμε πόσο καλά τα κατάφερε κι όχι για να το μαλώσουμε για ό,τι έκανε λάθος. Τέλος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι εμείς οι γονείς λειτουργούμε ως πρότυπο για τα παιδιά μας, που σημαίνει ότι κι εμείς θα πρέπει να είμαστε εντάξει στα δικά μας καθήκοντα προτού ζητήσουμε από το παιδί να είναι συνεπές στα δικά του».
Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση το παιδί να πάρει πολύ… ζεστά το θέμα των αποφάσεων και να γεμίζει τη λίστα του με πράγματα που θα είναι δύσκολο να καταφέρει. Κατ’ αρχάς μέρος του ρόλου μας είναι το να θέτουμε όρια στο παιδί στην περίπτωση που οι επιθυμίες του έχουν να κάνουν με την υγεία και την ασφάλειά του. Πέρα από αυτό μπορούμε να του πούμε τη γνώμη μας για τις αποφάσεις που έχει πάρει και αν επιμένει, να το αφήσουμε να δοκιμάσει τις δυνάμεις του χωρίς να το αποθαρρύνουμε.
Μικρές… παρασπονδίες (πλαίσιο)
Κι επειδή τα παιδιά έχουν πολλούς τρόπους να παρακάμπτουν τις υποχρεώσεις τους, καλό είναι να έχετε τα μάτια και τα αφτιά μας ανοιχτά για να εντοπίσετε τις μικρές τους ζαβολιές απέναντι σ’ αυτά που έχουν υποσχεθεί και να τα προτρέψετε να μην τις ξανακάνουν. Ας δούμε ποιες είναι αυτές:
Ένα παιδί που υποσχέθηκε να μην παραβαίνει τους κανόνες καθημερινής υγιεινής, και βαριέται να πλύνει τα δόντια ή τα χέρια του, μπορεί να κλείσει την πόρτα του μπάνιου και να σας πει ότι έκανε όλα όσα έπρεπε!
Ένα μικρό χρηματικό ποσόν μπορεί να βάλει σε πειρασμό το παιδί να τρώει στο σχολείο όλα αυτά που έχει υποσχεθεί πως θα αποφεύγει και να γυρίζει στο σπίτι με ήδη γεμάτο στομάχι.
Στο σπίτι της γιαγιάς ή στη θείας το παιδί νιώθει πως δεν ισχύουν οι ίδιοι κανόνες. Αν και αυτό σε γενικές γραμμές είναι πραγματικά έτσι και καλώς γίνεται, ας συζητήσετε με τους ανθρώπους που φιλοξενούν το παιδί για τις πιο ουσιώδης και σημαντικές αποφάσεις που έχει πάρει, ώστε να μην του επιτρέπουν τις συγκεκριμένες.. παρασπονδίες.
Όταν εσείς λείπετε από το σπίτι, οι… υποσχέσεις ξεχνιούνται. Ακόμη, όμως, κι όταν δεν βρίσκεστε δίπλα του, θα πρέπει το μικρό σας να τηρεί αυτά που έχει υποσχεθεί. Κι αν οι μικρές ζαβολιές είναι στο πρόγραμμα, το να μη μαλώνει με το αδερφάκι του ή το να διαβάζει τα μαθήματά του είναι υποχρεώσεις που πρέπει να τηρεί ανεξάρτητα από το ποιος είναι μαζί του στο σπίτι κατά την απουσία σας.
Καλό θα ήταν να βάλετε ένα χρονολογικό πλαίσιο. Από 5 ετών και πάνω έχει νόημα να χρησιμοποιηθεί η λίστα, καθώς από αυτή την ηλικία αρχίζει το παιδί να έχει μεγαλύτερη συνείδηση της δέσμευσης.
Με την συναργασία της κας Νέλλης Θεοδοσίου (ψυχολόγου – παιδοψυχολόγου)