Ονομάζεται «δημιουργία προγεννητικού δεσμού» και είναι ένας υπέροχος τρόπος για να έρθετε σε επαφή με το μωρό και να χτίσετε μια βαθιά και δυνατή σχέση μαζί του. Πώς; Με τη φωνή σας, με τα χάδια σας, με όλες σας τις αισθήσεις.
«Τοκ-τοκ. Καλημέρα, μωράκι μου, ξύπνησες; Τι θα έλεγες για λίγη μουσική; Τοκ-τοκ». Αυτό είναι το σύνθημα: δύο χτυπηματάκια στην κοιλιά. Και η απάντηση δεν αργεί να έρθει. Το μικρό μετακινείται, πλησιάζει στο σημείο στο οποίο άκουσε το χτύπημα, εκεί όπου το «φώναξαν» τα χάδια της μαμάς του. Όχι, δεν πρόκειται για… διήγημα επιστημονική φαντασίας, αλλά για έναν πραγματικό διάλογο, τον οποίο μπορείτε κι εσείς να προσπαθήσετε να ανοίξετε με το παιδί που περιμένετε. Παρότι δεν το βλέπετε ακόμη, ίσως δεν το ακούτε καν, αυτό είναι ήδη δραστήριο, εξερευνά τα τοιχώματα της μήτρας, κινείται αδιάκοπα, σας «γεύεται» και σας «μυρίζει» μέσα από τις γεύσεις και τις μυρωδιές του αμνιακού υγρού. Και μαθαίνει να σας γνωρίζει. Γι’ αυτό, εάν καταφέρετε να επικοινωνήσετε μαζί του από τώρα, η εμπειρία θα είναι υπέροχη και για τους δυο σας. Πώς θα τα καταφέρετε; Με τη δημιουργία του προγεννητικού δεσμού -ο αγγλικός όρος «bonding» είναι ίσως πιο γνωστός. Πρόκειται για μια διαδικασία προσέγγισης της μαμάς και του παιδιού, μέσω της ακοής, αλλά και της ζεστής υποδοχής του παιδιού, από τη στιγμή που η γυναίκα ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος μέχρι τη γέννηση. Ο δεσμός αυτός πρέπει να καλλιεργείται κάθε μέρα σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εμείς θα σας δείξουμε τον τρόπο για να ξεκινήσετε να στέλνετε από τώρα αυτά τα μηνύματα αγάπης προς το παιδί σας. Ζητήστε από το σύντροφό σας να λάβει κι εκείνος μέρος στην εμπειρία.
Το μωρό σάς «νιώθει»
Ο εγκέφαλος, το αυτόνομο νευρικό σύστημα και το ενδοκρινικό σύστημα είναι τα τρία βασικά συστατικά του οργανισμού μας που επεξεργάζονται τις ψυχικές διαθέσεις μας, τα συναισθήματά μας. Ασφαλώς, η μητέρα και το παιδί δεν μοιράζονται τα ίδια συναισθήματα, αλλά μεταξύ τους πραγματοποιείται μια χημική αλληλεπίδραση. Έτσι, τα συναισθήματα της μαμάς μεταδίδονται στο έμβρυο μέσω ορμονικών εκκρίσεων, οι οποίες συνδέονται τόσο με το στρες (όταν εκκρίνει ο οργανισμός αδρεναλίνη ή κορτιζόλη) όσο και με την ευεξία (όταν εκκρίνει ενδορφίνες). Η αύξηση και η μείωση των κινήσεων ή η αλλαγή του καρδιακού παλμού δείχνουν ότι το παιδί αντιδρά συναισθηματικά σε κάποιες καταστάσεις σε απόλυτο «συντονισμό» με τη μαμά του.
Πώς αναπτύσσονται οι αισθήσεις στην κοιλιά
– Η αφή εμφανίζεται γύρω στην 7η εβδομάδα της κύησης. Εάν την 9η εβδομάδα ακουμπήσουμε την πατούσα του εμβρύου, θα σφίξει τα δαχτυλάκια και θα τραβήξει το πόδι του, για να μην το ξαναγγίξετε.
– Το οσφρητικό νεύρο αναπτύσσεται από την 7η εβδομάδα και μετά. Οι οσμές και οι μυρωδιές που προέρχονται από το φαγητό και το περιβάλλον φτάνουν στο μωρό μέσω του αμνιακού υγρού και συμβάλλουν στη δημιουργία οσφρητικής μνήμης. Έτσι, όταν γεννηθεί το μωρό, αυτές τις μυρωδιές θα τις αναγνωρίζει.
– Οι υποδοχείς της γεύσης είναι αρκετά καλά σχηματισμένοι γύρω στη 13η εβδομάδα. Το έμβρυο αρχίζει να καταπίνει το αμνιακό υγρό και δείχνει να εκτιμά τις γλυκές γεύσεις.
– Το οπτικό νεύρο σχηματίζεται γύρω στην 7η εβδομάδα, ενώ η λειτουργία της όρασης τελειοποιείται γύρω στον 6ο μήνα της κύησης. Στο πλαίσιο πειραμάτων έχει παρατηρηθεί ότι, όταν μια φωτεινή πηγή στρέφεται προς την κοιλιά, αυξάνονται οι καρδιακοί παλμοί του παιδιού.
– Η ανάπτυξη των οργάνων της ακοής ολοκληρώνεται κατά την 25η εβδομάδα. Πολλές μελέτες έδειξαν πως το μικρό αντιδρά διαφορετικά στις ανδρικές και στις γυναικείες φωνές και ότι προτιμά σαφώς τη φωνή της μαμάς του.
Πότε μπορείτε να ξεκινήσετε
Κατά τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης, μπορείτε να «συντονιστείτε» με το μωρό σας με το να έχετε καλή διάθεση, να είστε χαρούμενη και να αντιμετωπίζετε θετικά την εγκυμοσύνη και το μωρό σας. Έτσι, όπως οι θρεπτικές ουσίες περνούν μέσω του ομφάλιου λώρου και του πλακούντα και φτάνουν στο μωρό, ενεργοποιούνται και οι μηχανισμοί μέσω των οποίων γίνονται οι συναισθηματικές ανταλλαγές μαμάς και μωρού.
Μπορείτε να ξεκινήσετε τις ασκήσεις που σας προτείνουμε εδώ την 18η εβδομάδα, εάν αυτή είναι η πρώτη σας εγκυμοσύνη και από την 16η, εάν έχετε και άλλη εγκυμοσύνη στο παρελθόν.
Συνδεθείτε με το μωρό σας μέσω…
…της αναπνοής
Διαλέξτε μια άνετη θέση, π.χ. ανάσκελα, λυγίστε τα γόνατα κι ακουμπήστε τα πόδια καλά στο πάτωμα. Έτσι, θα προκαλέσετε μια μικρή μετατόπιση των σπλάγχνων σας προς το θώρακα, η οποία έχει χαλαρωτικό αποτέλεσμα για εσάς και το παιδί. Πάρτε λίγες βαθιές ανάσες, ώστε να αποκτήσετε επαφή με τον εαυτό σας και το σώμα σας.
Συγκεντρωθείτε στο παιδί σας, το οποίο βρίσκεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς και προσπαθήστε να το φανταστείτε μέσα σε μία μεγάλη φυσαλίδα νερού, διαυγή και διαφανή. Μόλις το καταφέρετε, ζητήστε νοερά από το παιδί να συμμετάσχει στο παιχνίδι.
Στη διάρκεια της φάσης της εισπνοής, πιέστε απαλά τη φυσαλίδα, μέσα στην οποία βρίσκεται το μικρό, για να το κάνετε να νιώσει ότι είστε κοντά του. Στη φάση της εκπνοής μειώστε την πίεση, σαν να απομακρυνόσασταν από αυτό.
Συνεχίστε την άσκηση για δέκα λεπτά περίπου. Τέλος, απομακρύνετε τη σκέψη σας από αυτές τις εικόνες και αρχίστε πάλι να αναπνέετε κανονικά.
…της αφής
Καθίστε, με τα μάτια κλειστά, σε ένα μισοσκότεινο δωμάτιο, με χαμηλή μουσική κι αρχίστε να αναπνέετε βαθιά. Ακουμπήστε το χέρι επάνω στην κοιλιά και χαϊδέψετε τη, στέλνοντας μια σκέψη αγάπης στο μικρό σας. Εάν κινηθεί, δώστε δύο χτυπηματάκια για να το χαιρετίσετε και περιμένετε. Εάν σας στείλει ένα δικό του «σήμα», απαντήστε με άλλα δύο χτυπηματάκια και συνεχίστε.
Να θυμάστε ότι την πρώτη «κίνηση» πρέπει να την κάνει εκείνο. Αργότερα, θα μπορείτε να το φωνάζετε πρώτη εσείς. Μην απογοητευτείτε εάν αυτή η επαφή δεν γίνει αμέσως. Μάθετε να σέβεστε τους ρυθμούς του παιδιού. Οι ιδανικότερες στιγμές για την επικοινωνία είναι μία – δύο ώρες μετά το γεύμα, όταν το επίπεδο των σακχάρων στο αίμα αυξάνεται και το παιδί, το οποίο λαμβάνει περισσότερες θρεπτικές ουσίες, είναι πιο δραστήριο.
Το λίκνισμα βοηθά στη δημιουργία στενής σχέσης με το μικρό. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται και από το ότι, μετά τη γέννησή του, το μικρό αναγνωρίζει στην αγκαλιά της μαμάς του το γλυκό νανούρισμα που το καθησύχαζε όσο βρισκόταν στην κοιλιά. Και ηρεμεί πιο εύκολα. Ξαπλώστε στο αριστερό πλευρό, περιβάλλετε το κάτω μέρος της κοιλιάς με το δεξί χέρι, έχοντας ανοιχτά τα δάχτυλα. Προσπαθήστε να αντιληφθείτε τις κινήσεις του μωρού και χαϊδέψτε την κοιλιά σας, μιλώντας του γλυκά. Αρχίστε σιγά-σιγά να λικνίζεστε, τραγουδώντας ένα τραγουδάκι, σαν να το νανουρίζατε. Θα νιώσετε το παιδί να κινείται μαζί σας.
Σε αυτό το απαλό λίκνισμα μπορεί να συμμετέχει και ο μπαμπάς, ο οποίος θα ξαπλώσει πίσω σας και θα κλείσει στα χέρια του την κοιλιά σας. Μόλις νιώσετε κάποια κίνηση του μωρού, αρχίστε να λικνίζεστε, δώστε το ρυθμό και ζητήστε από το σύντροφό σας να συντονιστεί μαζί σας. Μείνετε έτσι, αγκαλιασμένοι και οι τρεις, στέλνοντας σκέψεις αγάπης στο παιδί σας.
…του ήχου
Τις πρώτες ηχητικές εμπειρίες τις αποκτά το μωρό πρώτα μέσω της αφής και μετά μέσω των αφτιών. Αυτό συμβαίνει γιατί οι δονήσεις γίνονται αντιληπτές από ολόκληρο τον οργανισμό του, όχι μόνο από τα αυτάκια του. Ο κάθε ήχος, είτε πρόκειται για τη φωνή σας είτε προέρχεται από κάποια άλλη πηγή, μεταδίδεται μέσα στο αμνιακό υγρό και απορροφάται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό από τον οργανισμό του μωρού σας.
Η δική σας φωνή είναι ένα αισθητηριακό ερέθισμα, το οποίο το παιδί θυμάται μετά τη γέννηση και αντιλαμβάνεται το ισχυρό συναισθηματικό φορτίο του. Όταν εσείς μιλάτε στο έμβρυο, του δείχνετε ότι αναγνωρίζετε την παρουσία του, παρότι δεν έχει γεννηθεί ακόμη. Αυτό συμβάλλει στη δημιουργία ενός σταθερού και βαθιού δεσμού.
Μιλήστε του για πράγματα που σας αρέσουν, γι’ αυτό που κάνετε, για τα συναισθήματά σας.
Μιλήστε του με ήρεμη, γλυκιά, χαμηλή και αργή φωνή, ακουμπώντας τα χέρια στην κοιλιά σας.
Εάν το κρίνετε σκόπιμο, προγραμματίστε αυτή τη συνομιλία κάποια συγκεκριμένη στιγμή της ημέρας, καθιερώνοντας έτσι ένα είδος ραντεβού με το μικρό σας.
Ζητήστε από το σύντροφό σας να μοιραστεί μαζί σας αυτή την εμπειρία. Αρχικά, θα αντιλαμβάνεστε λιγότερες κινήσεις όταν το μικρό ακούει τη φωνή του μπαμπά, η οποία δεν του είναι οικεία όσο η δική σας. Ίσως το μικρό σταθεί ακίνητο, για να ακούσει με μεγαλύτερη προσοχή τις νέες δονήσεις που φτάνουν μέχρι εκεί. Σιγά-σιγά και η φωνή του μπαμπά θα του γίνει μια ευχάριστη συνήθεια.
Με την συνεργασία της κας Μαρίας Παπαδοπούλου (γυναικολόγος – μαιευτήρας)