Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) αποτελεί μια συχνή ενδοκρινοπάθεια, που χαρακτηρίζεται από αραιούς εμμηνορρυσιακούς κύκλους, ακμή, τριχοφυΐα και χαρακτηριστική εμφάνιση των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα. Η αιτιολογία του παραμένει ακόμα σκοτεινή, φαίνεται όμως ότι τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν το Σύνδρομο συνδέονται με την αυξημένη παρουσία των ανδρικών ορμονών που λέγονται ανδρογόνα. Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με τον αποκλεισμό άλλων γνωστών αιτιών που μπορούν να προκαλέσουν αύξηση των ανδρογόνων σε μια γυναίκα.
Η εφηβεία είναι μια κατάσταση κατά την οποία το ορμονικό σύστημα δεν έχει ωριμάσει πλήρως. Αυτή η ανωριμότητα του ορμονικού συστήματος προκαλεί συχνά μια εικόνα που μοιάζει με αυτή του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών. Έτσι, οι κύκλοι της περιόδου είναι μεγάλοι και ακανόνιστοι, ενώ συχνά εμφανίζεται ακμή και τριχοφυΐα. Επιπλέον, σε αυτή τη μεταβατική φάση της ζωής μιας γυναίκας, οι ωοθήκες έχουν μια εμφάνιση με αυξημένο μέγεθος και πολλά ωοθυλάκια. Για το λόγο αυτό, η πολυκυστική εμφάνιση των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα δεν αποτελεί κριτήριο κατάταξης στο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί πριν καταλήξουμε στη διάγνωση του Συνδρόμου σε μια έφηβη κοπέλα, καθώς η ωρίμανση του ορμονικού συστήματος (που μπορεί να γίνει ακόμα και στην ηλικία των 19 ή των 21) θα προκαλέσει την εξαφάνιση των συμπτωμάτων που μοιάζουν με αυτά του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών.
Πότε, όμως, θα διερευνήσουμε μια έφηβη που παρουσιάζει πιθανή εικόνα του Συνδρόμου; Αυτό θα γίνει όταν η έφηβη συνεχίζει να έχει τα συμπτώματα για διάστημα μεγαλύτερο από 2-3 χρόνια από την πρώτη της περίοδο ή όταν συνυπάρχει παχυσαρκία. Ο έλεγχος γίνεται όπως και στις ενήλικες γυναίκες, με ορμονικό έλεγχο στο αίμα, αφού πρώτα αποκλειστούν άλλες πιθανές αιτίες. Η διενέργεια υπερηχογραφήματος προτιμάται να γίνεται ενδοκολπικά, μπορεί όμως να διενεργηθεί μόνο στα κορίτσια που έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική τους ζωή.
Συχνά το Σύνδρομο αντιμετωπίζεται με τη χρήση αντισυλληπτικών, κάτι που όμως δεν αποτελεί θεραπεία, μιας και τα αντισυλληπτικά απλώς προκαλούν τεχνητές τακτικές αιμορραγίες και ουσιαστικά «καμουφλάρουν» το πρόβλημα, αφού η διακοπή τους επαναφέρει την προηγούμενη κατάσταση. Όμως, η χρήση τους στην εφηβεία είναι απαραίτητη σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην έντονη ακμή ή την τριχοφυΐα. Αυτά τα συμπτώματα προκαλούν ψυχολογική επιβάρυνση σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία, οπότε έστω η προσωρινή τους ύφεση -που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της χρήσης αντισυλληπτικών- είναι επιτακτική. Είναι, όμως, εξίσου σημαντικό να αποφεύγεται η ταυτόχρονη συνήθεια του καπνίσματος και να γίνεται προσπάθεια διακοπής τους μετά από κάποιους μήνες. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου κάποια κορίτσια ξεκινούν τη χρήση αντισυλληπτικών στην εφηβεία και συνεχίζουν μέχρι την ηλικία των 30-35 στην κυριολεξία από συνήθεια. Άρα, όπως πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί στη διάγνωση του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών σε μια έφηβη, άλλο τόσο πρέπει να είμαστε «συγκρατημένοι» στη μακροπρόθεσμη χρήση των αντισυλληπτικών για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων υπερανδρογονισμού, καθώς συχνά το μόνο που χρειάζεται είναι υπομονή μέχρι την πλήρη ωρίμανση του ορμονικού συστήματος του κοριτσιού.
Με τη συνεργασία της Βασιλικής Τριάντη (Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος, MD, MSc, PhDc, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Συνεργάτης Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ, www.endokrinologos-diavitologos.gr)
