Να λοιπόν που έφτασε η μεγάλη ώρα! Η κόρη σας, το παιδάκι που μέχρι πριν από λίγο καιρό έπαιζε με τις κούκλες, τώρα μεγάλωσε! Αυτό δεν το μαρτυρά μόνο η ηλικία της, το μπόι της ή η αλλαγή στη διάθεσή της αλλά κυρίως ο ίδιος της ο οργανισμός και οι ορμόνες της που «φωνάζουν» ότι – ακόμα κι αν είναι μικρότερη από 11 ετών, επέρχεται η ολοκλήρωσή της σαν γυναίκα.
Η έμμηνος ρύση – κοινώς ονομάζεται «περίοδος» – έρχεται στα κορίτσια περίπου στην ηλικία της ήβης, κατά μέσο όρο στα δώδεκα δηλαδή, ωστόσο πολλές φορές μπορεί να εμφανιστεί και σε μικρότερη ηλικία. Η «εμμηναρχή», η πρώτη περίοδος, είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός στη ζωή μιας γυναίκας και πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένη γι’ αυτό, πριν ακόμα της συμβεί. Το καθήκον της ενημέρωσης πρέπει να το αναλαμβάνει η μητέρα – ή αν δεν υπάρχει αυτή, οπωσδήποτε μία γυναίκα από το περιβάλλον που είναι συναισθηματικά κοντά στο παιδί. Ο τρόπος που θα μάθει τι είναι η περίοδος και πώς αντιμετωπίζεται είναι καθοριστικός για την υπόλοιπη ζωή της.
Πώς θα το εξηγήσουμε;
– Πρέπει λοιπόν να εξηγήσουμε στην κόρη μας ότι η περίοδος είναι κάτι που, από τη στιγμή που θα κάνει την πρώτη της εμφάνιση, θα έρχεται στη ζωή της μία φορά το μήνα για τα επόμενα περίπου 35 χρόνια.
– Καλό να αρχίσουμε να ενημερώνουμε το κορίτσι μας με όσο το δυνατό πιο απλά λόγια πριν εμφανιστεί η περίοδος, για να είναι προετοιμασμένη και να μην τρομάξει.
– Συζητάμε μαζί πολλές φορές και όχι μία μόνο! Η συζήτηση μάλιστα αυτή δεν πρέπει να γίνει μία φορά και να κρατήσει πολύ, αλλά πολλές φορές από λίγο έτσι ώστε το παιδί να συγκρατήσει αυτά που θα του πείτε και να τα καταλάβει καλά.
– Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι να μην κάνουμε το παιδί να νιώσει ότι αυτό που συμβαίνει είναι κάτι πολύ σοβαρό ή περίεργο, γι’ αυτό αποφεύγουμε φράσεις όπως: «πρέπει οπωσδήποτε να μιλήσουμε για κάτι πολύ σημαντικό που θα σου συμβεί (ή που σου συμβαίνει)» ή «μην τρομάξεις, αλλά πρέπει να μάθεις κάτι που θα σου αλλάξει ολόκληρη τη ζωή» κτλ.
– Ξεπερνάμε τις δικές μας αναστολές και αρνητικά βιώματα. Δεδομένου ότι κάθε γυναίκα έχει τη δική της εμπειρία σχετικά με το θέμα της περιόδου της και τις δικές της αναμνήσεις από την εποχή που ως έφηβη κι εκείνη το βίωσε, γι’ αυτό η μητέρα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική στο πώς θα προσεγγίσει το θέμα αυτό, ειδικά στη σημερινή εποχή που είναι απαιτητική και δύσκολη, γιατί τα παιδιά παίρνουν πληροφορίες από παντού και εκτίθενται περισσότερο από ποτέ στον κίνδυνο της παραπληροφόρησης. Ειδικά σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα η μητέρα οφείλει να έχει διαβάσει, να έχει συμβουλευτεί παιδοψυχολόγο και τον παιδίατρο του παιδιού της. Οφείλει, αν χρειαστεί, να ξεπεράσει τον εαυτό της, να ξεπεράσει τις δικές της αναστολές και ντροπές για το θέμα και να το συζητήσει με την κόρη της ανοιχτά, φιλικά και γλυκά, χωρίς στόμφο και βαρύγδουπες εκφράσεις. – Όχι σε τρομακτικές και αρνητικές περιγραφές! Η μητέρα είναι υποχρεωμένη να πει με ηρεμία και χαμόγελο στην κόρη της ότι αυτό που της συμβαίνει είναι υπέροχο, να την καθησυχάσει, να της εξηγήσει ότι μπήκε θριαμβευτικά στη φάση της γονιμότητας! Πρέπει να της κάνει σαφές ότι οι γυναίκες πρέπει να νιώθουν όμορφα με αυτό που συμβαίνει στο σώμα τους (κι ας έχει καμιά φορά λίγο πόνο), πως το αίμα δεν είναι βρόμικο και ότι η έμμηνος ρύση δεν είναι κάτι που την κάνει αηδιαστική ή ανεπιθύμητη.
Η σωστή ενημέρωση δεν προκαλεί άγχος αλλά υπερηφάνεια και αποδοχή της εμμηνορρησίας ως σημάδι ωριμότητας. Η γνώση ότι η περίοδος καμιά φορά συνοδεύεται από δυσάρεστα ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα, όπως πόνους στη κοιλιά και στη μέση, ναυτία, νευρικότητα, ακόμα και μελαγχολία είναι πολύτιμη και αναγκαία, καθώς επίσης το ότι, όσο περνάει ο καιρός και ο περιοδικός κύκλος γίνεται ομαλότερος, τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν.
Τι κάνουμε όταν έρχεται νωρίς;
Η έμμηνος ρύση, η ροή αίματος από τον κόλπο, παλιότερα ξεκινούσε γύρω στα δώδεκα με δεκατέσσερα χρόνια της ζωής ενός κοριτσιού. Η ανάπτυξη των παιδιών σήμερα όμως έχει σημειώσει αλλαγές, η ήβη ξεκινά πιο νωρίς, τα παιδιά μεγαλώνουν γρηγορότερα, ψηλώνουν κι εμφανίζουν σημάδια ωριμότητας νωρίτερα. Άλλωστε οι διατροφικές συνήθειες έχουν μετατραπεί και αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός λόγος γι αυτή τη ραγδαία ανάπτυξη που «ξυπνά» τις λειτουργίες του οργανισμού γρηγορότερα. Στην εποχή μας λοιπόν υπάρχουν παιδιά που έχουν περίοδο από τα οκτώ κι εννέα τους χρόνια, κάτι που συνήθως οι παιδίατροι με τη συνεργασία των παιδοενδοκρινολόγων αναστέλλουν με τη χορήγηση ορμονών. Αυτό γίνεται γιατί, με τον πρόωρο ερχομό της περιόδου, οι ρυθμοί ανάπτυξης αρχίζουν να φθίνουν, με συνέπεια το τελικό ύψος του παιδιού να είναι τελικά χαμηλότερο. Ένας άλλος παράγοντας που οδηγεί τους γιατρούς στην απόφαση της αναστολής της περιόδου είναι ότι δε θέλουνε η δράση των οιστρογόνων στον οργανισμό μιας γυναίκας να είναι πολύ μακρύτερη από τον αναμενόμενο χρόνο. Αυτό, δηλαδή η μακροχρόνια δράση των οιστρογόνων, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο απώτερο μέλλον.
Η πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο
Μπορεί να ακούγεται σε κάποιους τραβηγμένο, όμως η πρώτη επίσκεψη στον γυναικολόγο πρέπει να γίνεται γύρω στα έντεκα. Η μητέρα θα συνοδεύσει την κόρη σε ένα γιατρό της εμπιστοσύνης της. Ο γιατρός θα πρέπει να εξηγήσει με το δικό του τρόπο τι είναι η περίοδος, τι αλλαγές συμβαίνουν και τι μέλλουν να συμβούν στο σώμα της προέφηβης. Εκείνος θα κρίνει αν τα όργανα και το στήθος αναπτύσσονται κανονικά, είναι ο γιατρός που πρέπει να του εξηγήσει για παράδειγμα ότι οι πρώτοι έξι μήνες της περιόδου δεν είναι κύκλοι γονιμότητας, ότι δεν έχουν ωάρια και ότι μετά από αυτούς τους έξι μήνες θα έχει ωορρηξία. Θα μιλήσει στο νέο κορίτσι για το πρήξιμο στο στήθος και στην κοιλιά, θα την απενοχοποιήσει για την αλλαγή στη διάθεσή της που ίσως ενίοτε να συμβαίνει χωρίς λόγο. Τέλος, θα την ενημερώσει με απλά λόγια για τη μελλοντική σεξουαλική επαφή, τους κινδύνους και την προστασία της. Είναι πολύ σπουδαίο να νιώσει το κορίτσι ότι έχει, εκτός από τους γονείς του και ιδιαίτερα τη μητέρα του, κι έναν άλλον άνθρωπο, που είναι μάλιστα ειδικός και μπορεί να τον εμπιστεύεται γνωρίζοντας ότι είναι εχέμυθος και πάντα διαθέσιμος όταν χρειάζεται.
Πρακτικά θέματα
– Οι νέες κοπέλες πρέπει να ενημερωθούν και για τα πρακτικά ζητήματα της περιόδου. Τώρα καλούνται να εξοικειωθούν με διαφορετικά θέματα υγιεινής, χρειάζεται να μάθουν να χρησιμοποιούν σερβιέτες, να μη σιχαίνονται, να μάθουν ότι η καθαριότητα είναι απαραίτητη και το καθημερινό πλύσιμο της περιοχής είναι αναγκαίο, παρά τις πεποιθήσεις των γιαγιάδων που πίστευαν ότι το νερό κατά τη διάρκεια της περιόδου κάνει κακό γιατί «κόβει» το αίμα ή γιατί κρυολογείς και μετά πονάς ή δεν μπορείς να κάνει παιδιά. Το τοπικό πλύσιμο μπορεί μάλιστα να γίνεται με ειδικά σαπούνια που κυκλοφορούν στην αγορά, τα οποία δεν ερεθίζουν το δέρμα και κάνουν επιπλέον ήπια αντισηψία.
– Ένας άλλος μύθος που πρέπει να καταρριφθεί επίσης είναι ότι όταν έχουμε περίοδο δεν μπορούμε να αθλούμαστε, να είμαστε δραστήριες και παραγωγικές. Δυστυχώς πολλοί γονείς περνούν το μήνυμα στο παιδί τους ότι όταν έχει περίοδο είναι περίπου άρρωστο και δεν μπορεί να συμμετέχει φυσιολογικά στην καθημερινότητα.
– Το κορίτσι πρέπει επίσης να ξέρει ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου, καθώς επίσης και κατά την ωορρηξία, την παραγωγή ενός ωαρίου δηλαδή στη μέση του κύκλου, η θερμοκρασία του σώματός του ενδέχεται να ανέβει. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και συμβαίνει λόγω της δράσης μιας ορμόνης που ονομάζεται προγεστερόνη. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται πυρετός και να κρατάει το παιδί μακριά από τις σχολικές και τις εξωσχολικές ασχολίες του.
Ενδείξεις που μαρτυρούν ότι η έμμηνος ρύση είναι προ των πυλών:
– το στήθος αρχίζει να μεγαλώνει,
– ξεκινά η τρίχωση στην περιγεννητική περιοχή και στις μασχάλες
– αρχίζει να σχηματίζεται ένα πιο καμπυλόγραμμο σώμα.
– αυξημένη έκκριση διαυγών υγρών από τον κόλπο
– πιθανά εμφάνιση μιας ήπιας ακμής
– το δέρμα του προσώπου, μπορεί να γίνει πιο λιπαρό
Με την συνεργασία της κας Μαρίας Παπαδοπούλου (μαιευτήρας – γυναικολόγος)