Είστε σίγουροι πως ακούτε προσεχτικά το παιδί σας;

Για να ενισχύσετε την ανάπτυξη του μωρού σας και την αυτοπεποίθηση του παιδιού σας, αρκεί απλώς να το ακούτε προσεχτικά.

Το κλάμα είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος που έχει το μωρό σας για να εξασφαλίσει ότι θα ικανοποιηθούν οι βασικές του ανάγκες. Όταν γίνεται δυο μηνών, οι φωνές του αποκτούν ελαφρώς διαφορετική χροιά ανάλογα με το τι νιώθει – πείνα, πόνο, δυσφορία, κούραση και ασφάλεια – και μάλλον έχετε μάθει να τις αναγνωρίζετε. Στον τέταρτο μήνα προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή σας κουνώντας τα χεράκια και τα ποδαράκια του και επιχειρεί να μιμηθεί τη φωνή σας με μουρμουρητά και τσιρίγματα. Όταν γίνεται έξι μηνών, απλώνει τα χεράκια του για να το σηκώσετε και στον όγδοο μήνα δείχνει τα πράγματα που θέλει. Από το δέκατο μήνα κάνει πολλές γνώριμες χειρονομίες και ήχους που μπορείτε να τους ερμηνεύσετε αμέσως.

 – Να ανταποκρίνεστε στις φωνές του το συντομότερο δυνατόν. Δε θα το κακομάθετε θα το βοηθήσετε να νιώσει ασφάλεια και σιγουριά.

–   Να του μιλάτε πολύ για να μάθει γρήγορα να αναγνωρίζει τον ήχο της φωνής σας.

–  Να το κοιτάτε πάντα στα μάτια και τις πρώτες εβδομάδες να φροντίζετε το πρόσωπό σας να είναι σε απόσταση που μπορεί να εστιάσει το βλέμμα του – γύρω στα 20 με 25 εκατοστά.

–   Να του κάνετε ερωτήσεις που δείχνουν ότι ξέρετε πώς νιώθει «πεινάς, ε;» ή “να αλλάξουμε πάνα» Φυσικά, για αρκετό καιρό δε θα καταλαβαίνει τι λέτε, αν και θα καταλαβαίνει λίγο από τον τόνο της φωνής σας.

–  Δείξτε του ότι καταλαβαίνετε τι σας λέει – όταν σας φωνάζει, απλώστε τα χέρια σας και πείτε «η μαμά έρχεται» όταν ξεκινάει μια συζήτηση μαζί σας, να του απαντάτε και να ονομάζετε τα αντικείμενα που σας δείχνει.

Ανάμεσα στο 12ο με 18ο μήνα το παιδάκι σας ίσως να μη μιλάει ακόμη καθαρά, αλλά θα καταλαβαίνει πολλά απ’ αυτά που του λέτε. Είναι σε θέση να ζητάει απλά πράγματα και να εκφράζει καθαρά τα συναισθήματά του – μια από τις πρώτες λέξεις που λένε πολλά παιδάκια είναι Όχι! Στα δυο του χρόνια, έχει περισσότερη ευχέρεια στην ομιλία και στις κινήσεις κι αυτό του δίνει μια νέα αίσθηση ελευθερίας, αλλά απογοητεύεται όλο και περισσότερο για τα πράγματα που δεν μπορεί να κάνει ακόμη, με αποτέλεσμα να αλλάζει εύκολα η διάθεσή του και να έχουμε τα αναπόφευκτα ξεσπάσματα.

–  Μπορείτε να του δείξετε πως το προσέχετε με ένα «αλήθεια;» την κατάλληλη στιγμή ή μ’ ένα κούνημα του κεφαλιού. Αν επαναλαμβάνετε αυτό που σας λέει – «ώστε θα χτίσεις ένα μεγάλο πύργο μ’ αυτούς τους κύβους»- θα βεβαιωθεί ότι το ακούσατε και το καταλάβατε.

–  Αγνοείστε τα ξεσπάσματά του αν μπορείτε, αλλά φροντίστε να βρίσκεστε δίπλα του στη συνέχεια για να το καθησυχάσετε με μια αγκαλιά αν το έχει ανάγκη. Το καλύτερο ακόμη είναι να προσπαθήσετε να του αποσπάσετε την προσοχή για να μη φτάσουν τα πράγματα σε εκρηκτικό σημείο. Αν είναι δυνατόν, αποφύγετε τα απευθείας «όχι» και προτείνετε μια εναλλακτική λύση.

–  Προσπαθήστε να καταλάβετε τι νιώθει από τις κινήσεις του και από τον τόνο της φωνής του.

Τα τρίχρονα και τα τετράχρονα γίνονται πολλές φορές απίστευτα φλύαρα, μια που η ικανότητά τους να χειρίζονται τη γλώσσα αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Καθώς συνειδητοποιούν ότι τώρα πια μπορούν να εκφράζονται με λόγια, τα ξεσπάσματά τους γίνονται πιο σπάνια. Είναι πολύ πιθανό να αρχίσει να σας βομβαρδίζει το παιδί σας με ατέλειωτα «Γιατί;» Μ’ αυτό τον τρόπο ανακαλύπτει τον κόσμο που το περιβάλλει, αλλά εξασκείται επίσης και στο νέο του λεξιλόγιο.  Αν το ακούτε προσεχτικά, θα μπορέσετε να εναρμονιστείτε με τα συναισθήματά του και να κατανοήσετε τη διάθεσή του, ακόμα κι όταν δεν την εκφράζει με λόγια. Μόλις καταλάβετε ποιο είναι το μήνυμα που σας στέλνει και αν είναι χαρούμενο, λυπημένο, βαριεστημένο ή ανήσυχο, θα μπορέσετε να αντιδράσετε αναλόγως και να γλιτώσετε το παιδί σας από άσκοπες απογοητεύσεις.

–  Να κάθεστε μαζί του όταν παίζει για να νιώθει πως το προσέχετε. Δείξτε του ότι το παρατηρείτε, κάνοντας πού και πού κανένα σχόλιο. Αντισταθείτε όμως στον πειρασμό να του κάνετε πολλές ερωτήσεις ή να κατευθύνετε το παιχνίδι του, γιατί μπορεί να το αποθαρρύνετε. Του αρκεί να ξέρει πως είστε δίπλα του και ενδιαφέρεστε γι’ αυτό που κάνει.

–  Να το ενθαρρύνετε πάντα με θετικά σχόλια και επαίνους.

–  Να αποφεύγετε να το επικρίνετε ή να το κοροϊδεύετε – είναι πολύ εύκολο να χάσει την αυτοεκτίμησή του.

–  Να μην παίρνετε ποτέ στα ελαφρά τους φόβους του και μην τους αγνοείτε χωρίς να τους συζητήσετε μαζί του.

–  Να του ζητάτε να παίρνει μέρος στις οικογενειακές αποφάσεις. Το παιδί σας θα νιώσει περήφανο που υπολογίζετε τη γνώμη του (παρόλα αυτά δεν είστε υποχρεωμένοι να την ακολουθήσετε)

Δεν υπάρχει καλύτερη ανταμοιβή από το να ακούτε το παιδί σας να φλυαρεί χαρούμενο για μια ζωγραφιά που έφτιαξε ή για κάτι που κατάφερε. Είναι πολύ φυσικό να του πείτε «μπράβο!» ή «είσαι πολύ έξυπνος».

Θα υπάρχουν όμως φορές που δε θα είναι όλα ρόδινα και το παιδί σας θα έχει ανάγκη να του συμπαρασταθείτε. Όταν καταλάβετε τι νιώθει, περιγράψτε του το συναίσθημά του – «Φαντάζομαι πως έχεις θυμώσει επειδή ο Μανόλης σου άρπαξε το παιχνίδι σου». Αυτός είναι ένας πολύτιμος τρόπος να του δείχνετε ότι κατανοείτε τα συναισθήματά του και ότι δεν πειράζει που νιώθει έτσι. Αν βγάζετε στην επιφάνεια τα συναισθήματα του παιδιού σας, θα είναι πιο εύκολο και για τους δυο σας να τα κουβεντιάσετε και να τα κατανοήσετε.

–  Να διαβάζετε το μήνυμα που κρύβεται πίσω από τις λέξεις Τι προσπαθεί να σας πει στην πραγματικότητα το παιδί σας; Θέλει όντως να σας πει κάτι ή προσπαθεί απλώς να τραβήξει την προσοχή σας;

–  Να είστε υπομονετική Πολλές φορές το παιδί σας θα δυσκολεύεται να σας πει κάτι, όμως μην μπείτε στον πειρασμό να αποτελειώσετε την πρότασή του ή να το διακόψετε. Ξέρει τι θέλει να πει.

–  Μπείτε στη θέση του παιδιού σας Κι εσείς η ίδια γνωρίζετε πόσο εκνευριστικό είναι όταν κάποιος σας αγνοεί!

–  Να το κοιτάτε στα μάτια Δεν αρκεί να πείτε “Σε ακούω”. Η οπτική επαφή διαβεβαιώνει το παιδί σας ότι το προσέχετε και του δίνει την αυτοπεποίθηση να συνεχίσει.

–  Να είστε κοντά του και να το αγγίζετε  Αν βάλετε το παιδί σας να καθίσει στα γόνατά σας ή το αγγίξετε καθησυχαστικά στον ώμο, θα νιώσει σιγουριά και θα μπορέσει να μιλήσει πιο ελεύθερα.

–  Επιλέξτε τις προσωπικές σας στιγμές Για να ακούσετε το παιδί σας διαλέξτε μια ώρα που κανείς από τους δυο σας δε θα είναι κουρασμένος ούτε θα ανυπομονεί να συνεχίσει κάτι άλλο.

Με την συνεργασία της κας Νέλλης Θεοδοσίου (παιδοψυχολόγος)