Από τη γέννηση του μωρού σας και κατά τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του ο ιδανικός τρόπος διατροφής είναι ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός. Το μητρικό γάλα αποτελεί την καταλληλότερη τροφή για το μωρό σας κατά το πρώτο διάστημα της ζωής του, καθώς του προσφέρει την ιδανική ποσότητα αλλά και ποιότητα των θρεπτικών συστατικών που χρειάζεται. Περίπου στους 6 μήνες ζωής εμφανίζονται ορισμένες ενδείξεις που υποδεικνύουν την ετοιμότητα του μωρού σας να περάσει στο επόμενο στάδιο. Ξεκινά να: «Στηρίζει καλά το κεφάλι του στην καθιστή θέση», «αναγνωρίζει το κουτάλι», «δείχνει ενδιαφέρον για άλλες τροφές, εκτός από το γάλα». Μήπως θέλει να σας πει κάτι; Ναι! Σας δείχνει ότι είναι έτοιμο να δοκιμάσει νέες γεύσεις. Άλλες ενδείξεις που έρχονται να επιβεβαιώσουν την ετοιμότητα «εισαγωγής στερεάς τροφής» είναι να έχει διπλασιάσει το βάρος γέννησης του, να ανοίγει το στόμα όταν του προσφέρετε τροφή, να δέχεται το κουτάλι χωρίς να το σπρώχνει προς τα έξω, και να καταπίνει την τροφή χωρίς να πνίγεται.
Πράγματι, οι παραπάνω ενδείξεις, εμφανίζονται περίπου στον 6ο μήνα ζωής, διάστημα κατά το οποίο το γάλα (είτε μητρικό είτε 1ης βρεφικής ηλικίας) παύει πλέον να καλύπτει τις ανάγκες του βρέφους σε ενέργεια, μακρο- και μικροθρεπτικά συστατικά, Οπότε και άλλα τρόφιμα θα πρέπει να «συμπληρώσουν» τις διατροφικές του ανάγκες.
Η εισαγωγή στερεάς τροφής όμως δεν είναι μόνο θέμα κάλυψης αναγκών, καθώς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή και την ωρίμανση του πεπτικού/ανοσοποιητικού συστήματος του βρέφους. Επιπλέον, αποτελεί ένα «συμπεριφοριστικό» στάδιο και σημείο-κλειδί για την απόκτηση δεξιοτήτων σίτισης και για την εξοικείωση με τρόφιμα, γεύσεις και υφές. Κατ’ επέκταση, ήδη από τη βρεφική ηλικία, θέτονται τα θεμέλια για τη διαμόρφωση διατροφικών προτιμήσεων. Γι’ αυτό και η επιλογή των «κατάλληλων» τροφίμων είναι μία διαδικασία που πρέπει να γίνει προσεκτικά, τόσο αναφορικά με την καταλληλότητα-ασφάλεια, όσο και με την εδραίωση σωστών διατροφικών συνηθειών.
Ας δούμε λοιπόν πώς ξεκινάει η μετάβαση από την καθημερινή συνήθεια του γάλακτος, σε τρόφιμα μέχρι τώρα άγνωστα για το μωρό σας!
Τι αλλάζει στα καθημερινά γεύματα του βρέφους;
Με τη συμπλήρωση του 6ου μήνα της ζωής, στόχος είναι η σταδιακή αντικατάσταση των γευμάτων γάλακτος (εκτός από το πρωινό και βραδινό γεύμα) με γεύματα στερεών τροφών (π.χ. φρουτόκρεμα ή κρεατόσουπα). Ιδανικά, η εισαγωγή των συμπληρωματικών τροφών θα πρέπει να γίνεται ενώ το μωρό συνεχίζει να θηλάζει, αφού έτσι μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης αλλεργιών.
Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη σειρά με την οποία εισάγονται οι νέες τροφές;
Η εισαγωγή των νέων τροφίμων θα πρέπει να ξεκινήσει σταδιακά, δηλαδή σε μικρές ποσότητες στην αρχή, και διαδοχικά, δηλαδή κάθε καινούρια τροφή να εισάγεται με χρονική απόσταση από την προηγούμενη (περίπου μίας εβδομάδας). Κατά την περίοδο εισαγωγής κάθε νέας τροφής, θα πρέπει επίσης να παρατηρήστε προσεκτικά το μωρό για τυχόν αντιδράσεις, όπως πχ. διάρροια, έμετο, ερεθισμό/εξανθήματα του δέρματος, και αναπνευστικά συμπτώματα.
Καλή επιλογή πρώτων στερεών τροφών είναι τα δημητριακά χωρίς γλουτένη (π.χ. ρυζάλευρο), τα φρούτα και τα λαχανικά. Εν συνεχεία, εισάγονται πηγές ζωϊκών πρωτεϊνών και σιδήρου (π.χ. κόκκινο κρέας και πουλερικά) και δημητριακά με γλουτένη. Αφού τα παραπάνω τρόφιμα γίνουν καλά ανεκτά, τότε μπορούν να εισαχθούν τα όσπρια, το αυγό και το ψάρι. Μάλιστα δεν συνιστάται η καθυστέρηση εισαγωγής τροφίμων επίφοβων για την πρόκληση αλλεργιών όπως π.χ. αυγά, ψάρια & θαλασσινά, καθώς η καθυστέρηση της εισαγωγής τους δεν φαίνεται να προλαμβάνει την εμφάνιση αλλεργιών. Στο τέλος του 1ου χρόνου ζωής καλό είναι να έχουν εισαχθεί τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων, όπως π.χ. γιαούρτι και τυρί. Τέλος, το φρέσκο γάλα μπορεί να εισαχθεί με τη συμπλήρωση του 1ου έτους ζωής, ενώ στο ίδιο διάστημα μπορεί να δοκιμαστεί και το μέλι, όχι όμως νωρίτερα, διότι το ανοσοποιητικό σύστημα του βρέφους δεν είναι «έτοιμο» και αρκετά ώριμο ώστε να το δεχτεί.
Ποια είναι η κατάλληλη ποσότητα και υφή;
Το μωρό σας θα ορίσει την ποσότητα που θα φάει. Εισάγετε περίπου κάθε εβδομάδα μία νέα στερεά τροφή, ξεκινώντας με 2-3 κουταλάκια του γλυκού, συμπληρώνοντας το γεύμα του με γάλα. Σταδιακά, ανάλογα με την όρεξη του βρέφους, αυξήστε την ποσότητα που του δίνετε, μέχρι να χορτάσει και να μη χρειάζεται να το θηλάσετε ή να δώσετε επιπλέον ξένο γάλα. Όσο για την υφή, ξεκινήστε με αλεσμένες τροφές, εν συνεχεία ψιλοκομμένες τροφές, και τέλος μικρά κομμάτια που το παιδί θα μπορεί να πιάσει και να καταναλώσει μόνο του. Σε κάθε περίπτωση, πάντα ταΐζουμε το βρέφος στο καρεκλάκι φαγητού (π.χ. όχι εν κινήσει στο καρεκλάκι του αυτοκινήτου, κ.ά.) και αποφεύγουμε τροφές που μπορούν να προκαλέσουν πνιγμό (π.χ. ρόγες από σταφύλια, μεγάλα κομμάτια ή μπαστουνάκια ωμών λαχανικών, κ.ά.).
Τι «προβλήματα» μπορεί να συναντήσετε;
«Μαμά αυτό δεν θα το φάω με ΤΙΠΟΤΑ». Μπορεί να μην είναι σε θέση ακόμη να σας το πει, αλλά θα φροντίσει με κάθε τρόπο να σας το δείξει, κάνοντας κάθε προσπάθειά σας να μοιάζει μάταιη. Τι κάνετε, λοιπόν; Απλώς υπομονή… Ένα βρέφος χρειάζεται συνήθως 8-10 ή περισσότερες προσπάθειες για να δεχθεί μία νέα τροφή, ενώ η ποικιλία και ο συνδυασμός με άλλες καλά αποδεκτές τροφές βοηθάει. Σε καμία περίπτωση όμως, μην πιέζετε το μωρό σας να φάει κάτι που δε θέλει (είναι σίγουρα μία άνιση μάχη με εκείνο νικητή…). Επιπρόσθετα, τα βρέφη έχουν έμφυτη προτίμηση στη γλυκιά ή/και την αλμυρή γεύση. Ωστόσο, αποφύγετε να κάνετε ελκυστικό ένα τρόφιμο προσθέτοντας ζάχαρη ή αλάτι, αφού με τον τρόπο αυτό δεν θα του δοθεί η ευκαιρία να δοκιμάσει και να αναπτύξει την αίσθηση άλλων γεύσεων. Αντ’ αυτού, μπορείτε να προσθέστε μυρωδικά ή λεμόνι για να τροποποιήστε τη γεύση τροφών.
Κάπως έτσι, λοιπόν, το βρέφος περνάει ομαλά από το στάδιο που πίνει μόνο γάλα, στην περίοδο που τρώει μαζί σας στο οικογενειακό τραπέζι, μία στιγμή σημαντική για κάθε γονέα. Στιγμή που είναι ταυτόχρονα βασική για τη διαμόρφωση υγιεινών διατροφικών συνηθειών που θα ακολουθούν το παιδί κατά τη διάρκεια της σχολικής και μετέπειτα ζωής του.
Ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια της σχολικής ηλικίας, η φράση «αυτό δεν θα το φάω με ΤΙΠΟΤΑ» δεν είναι πλέον ξένη σε αρκετούς γονείς. Έτσι, οι υγιεινές διατροφικές επιλογές στην καθημερινότητα των παιδιών είναι μάλλον περιορισμένες αν συνυπολογίσει κανείς και τις οικονομικές δυσκολίες που έχουν να διαχειριστούν καθημερινά πολλοί γονείς. Σε μία τέτοια εποχή όπου το φαγητό και πόσο μάλλον το υγιεινό φαγητό δεν είναι δεδομένο για όλους, το Πρόγραμμα Σίτισης και Προώθησης Υγιεινής Διατροφής – ΔΙΑΤΡΟΦΗ έχει διαμορφωθεί με στόχο να καλύψει αυτό το «κενό» στην καθημερινότητα πολλών δημόσιων σχολείων ανά την Ελλάδα, σε ευπαθείς κοινωνικοοικονομικές ομάδες. Το πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ αποτελεί το πρώτο πρότυπο σχολικό πρόγραμμα σίτισης που εισάγει υγιεινά τρόφιμα από τη νηπιακή ηλικία, συνδυάζοντας γεύματα με «έξυπνα» υλικά αλλά και κατάλληλη αγωγή υγείας, προσαρμοσμένα στην ηλικία τον παιδιών. Το Πρόγραμμα υλοποιείται για 5η συνεχόμενη σχολική χρονιά από το Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis με μέγα δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στο πλαίσιο του Προγράμματος ΔΙΑΤΡΟΦΗ, όλοι οι συμμετέχοντες μαθητές έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν δωρεάν καθημερινά ένα πλήρες και υγιεινό δεκατιανό. Για την παρασκευή των γευμάτων χρησιμοποιείται αποκλειστικά ελαιόλαδο, αλεύρι ολικής άλεσης, ενώ δεν χρησιμοποιούνται συντηρητικά ή άλλα πρόσθετα. Όλα τα τρόφιμα είναι ελληνικά, και τα γεύματα καλύπτουν περίπου το 30% των ημερήσιων αναγκών σε ενέργεια.
Φέτος η ανάγκη για καθημερινή σίτιση σε δημόσια σχολεία ευπαθών περιοχών έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, καθώς οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί αφορούν περισσότερους από 258.000 μαθητές. Σε μια προσπάθεια ανταπόκρισης στις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες της κοινωνίας μας, το Ινστιτούτο Prolepsis έχει ξεκινήσει την εκστρατεία Υιοθέτησε ένα σχολείο. Πολίτες, εταιρείες και οργανισμοί μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά σύμφωνα με τις δυνατότητές τους. Συγκεκριμένα, με 4 ευρώ σιτίζεται 1 παιδί για 1 εβδομάδα, με 120 ευρώ για 1 σχολική χρονιά, ενώ με 12.000 ευρώ σιτίζονται 100 παιδιά για μία σχολική χρονιά. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Μέγας Δωρητής του Προγράμματος ΔΙΑΤΡΟΦΗ, διπλασιάζει κάθε ποσό με στόχο να προσφερθούν γεύματα σε ακόμη περισσότερους μαθητές.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στο www.diatrofi.prolepsis.gr ή καλέστε στο 210 6255700.