5 παράξενες εξαρτήσεις

Οτιδήποτε μπορεί να σας φτιάξει τη διάθεση είναι πιθανό να γίνει και εθιστικό, αφού η «ανταμοιβή» που παίρνετε σας κάνει να θέλετε κι άλλο, κι άλλο…  Δεν είναι, όμως, μόνο οι ουσίες, το αλκοόλ και τα χάπια που μπορεί να οδηγήσουν σε εξάρτηση, καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες φαίνεται να έχουν περάσει από τον εθισμό στις ουσίες στον εθισμό σε συμπεριφορές. Μάλιστα, ακόμα και αν οι εξαρτήσεις αυτές δεν βλάπτουν το σώμα, αυτό δεν τις καθιστά λιγότερο σημαντικές, αφού επηρεάζουν την κοινωνική, επαγγελματική και οικογενειακή ζωή του εθισμένου. Μπορεί, επίσης, οι όροι που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή τους να μην είναι ευρέως αποδεκτοί και οι ειδικοί να διχάζονται για τον σωστό ορισμό τους, αυτό όμως δεν τις κάνει και λιγότερο υπαρκτές. 1 Μήπως πάσχετε από «νομοφοβία»; Όχι, δεν πρόκειται για τον «φόβο απέναντι στους νόμους», αλλά για ακρωνύμιο των αγγλικών λέξεων «no-mobile-phone-phobia», που με απλά λόγια χαρακτηρίζει την εξάρτηση από το κινητό και την ανησυχία που προκαλεί η απουσία του. Μάλιστα, βρετανική έρευνα έδειξε ότι το 53% των χρηστών κινητού τηλεφώνου βιώνουν στρες όταν χάνουν το κινητό τους ή όταν αυτό δεν έχει μπαταρία, μονάδες ή σήμα. Έτσι, μπορεί στην αρχή η μοναδική αυτή συσκευή να μας έλυσε τα χέρια, στη συνέχεια όμως φαίνεται να μας έδεσε χειροπόδαρα και ενώ στην αρχή έκανε ευκολότερη την επικοινωνία μας, έπειτα της έβαλε τρικλοποδιά! Σε έναν κόσμο που οι περισσότεροι κοιτούν συνεχώς την «έξυπνη» συσκευή τους και εργάζονται περισσότερο από ό,τι χρειάζεται εξαιτίας της αδυναμίας τους να κλείσουν το κινητό τους, δεν είναι παράλογο να γεννηθεί μια τέτοια φοβία, εξηγούν οι ειδικοί. Άλλωστε, όλοι γνωρίζουμε κάποιον που αγνοεί την παρέα του για να ρίξει μια ματιά στα μηνύματά του και ο οποίος μπορεί να θεωρήσει την απώλεια του κινητού μια πραγματική καταστροφή. 2 Εσείς έχετε FOMO;Facebook, Twitter, Instagram, Google+, Pinterest. Απαντήστε με ειλικρίνεια: Κάθε πόση ώρα τα ελέγχετε; Μόλις κάνετε κάτι, φροντίζετε να το αναρτήσετε στα προφίλ σας; Παρακολουθείτε με αγωνία πόσα «like» σας έχουν κάνει; Αν έχετε απαντήσει «ναι» στα περισσότερα από τα παραπάνω ερωτήματα, τότε πάσχετε από FOMO (Fear Of Missing Out) ή με άλλα λόγια από εμμονή με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η νέα αυτή «παθολογία» αφορά κυρίως νέους μέχρι 40 ετών, που φοβούνται ότι αν μείνουν μακριά από τη διαδικτυακή ζωή τους μπορεί να χάσουν κάτι σημαντικό, γι’ αυτό όπου βρεθούν κι όπου σταθούν αναζητούν πρόσβαση στις συνδέσεις τους. Τελικά, όμως, αντί να ζουν τη ζωή τους και να χαίρονται τις στιγμές με τους γύρω τους, τις θυσιάζουν προκειμένου να βιώσουν τη «χαρά» μέσα από μια εικονική πραγματικότητα.3 Άσκηση με το ζόρι; Η γυμναστική είναι καλή, αλλά όταν γίνεται καταναγκασμός -όταν δεν είναι πια επιλογή αλλά ανάγκη-, τότε μετατρέπεται σε «ψυχαναγκαστική άσκηση», όπως είναι ο επίσημος επιστημονικός όρος. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος έχει εθιστεί στη γυμναστική, ασκείται δηλαδή πολύ περισσότερο από το «φυσιολογικό», γεγονός που μπορεί να τον οδηγήσει σε τραυματισμούς λόγω των υπερβολικών απαιτήσεων που έχει από το σώμα του. Πώς θα καταλάβετε αν συμβαίνει κάτι τέτοιο με εσάς; Σε μια τέτοια περίπτωση είναι πιθανό, για παράδειγμα, να νιώθετε υπερβολικό άγχος, ενοχή ή θυμό όταν δεν προλαβαίνετε να πάτε στο γυμναστήριο ή να προτιμάτε να βάζετε σε δεύτερη μοίρα την κοινωνική σας ζωή προκειμένου να μη χάσετε μια προγραμματισμένη προπόνησή σας, σημάδια που σίγουρα θα πρέπει να σας κάνουν να ανησυχήσετε.    4 Υποταγή στα δεσμά του σεξ;Δεν μπορείτε να σταματήσετε να βλέπετε ταινίες πορνό; Έχετε πολλές ερωτικές επαφές, αλλά δεν τις απολαμβάνετε; Διακινδυνεύετε πολύ προκειμένου να ικανοποιήσετε την ανάγκη σας για σεξ; Εάν η ερωτική επαφή μονοπωλεί τη σκέψη σας και η σεξουαλική πράξη είναι το πρωταρχικό μέλημα στη ζωή σας, ίσως να έχετε εθιστεί στο σεξ, το οποίο έχετε αναγάγει σε αμυντικό μηχανισμό, πίσω από τον οποίο κρύβεται συχνά κάποια άλλη αιτία, επισημαίνουν οι ειδικοί. Ο σεξουαλικά εξαρτημένος άνθρωπος αφιερώνει μεγάλο μέρος της μέρας του είτε κάνοντας σεξ είτε αναζητώντας συμπεριφορές που σχετίζονται με αυτό. Μάλιστα, εμφανίζει δυσφορία όταν δεν καταφέρνει να ικανοποιήσει την παρόρμησή του, ενώ δεν μπορεί να ηρεμήσει ακόμα και μετά την κάλυψη της ανάγκης του αυτής. Αν και το εξαρτημένο άτομο ενδέχεται  να έχει τύψεις μετά την πράξη του, τα συναισθήματα αυτά δεν το αποτρέπουν από την επανάληψη της συμπεριφοράς του.5 Shopping therapy ή εθισμός;Περνάτε πολύ χρόνο στα μαγαζιά, τον οποίο «κλέβετε» από την οικογένειά σας; Οι δικοί σας παραπονιούνται για τις υπερβολές σας; Νιώθετε τύψεις κάθε φορά που αγοράζετε κάτι και φτάνετε στο σημείο να πηγαίνετε για ψώνια κρυφά; Οι ειδικοί εξηγούν ότι το εξαντλητικό αυτό shopping δεν γίνεται για να καλυφθούν πραγματικές καταναλωτικές ανάγκες, αλλά προκειμένου να καλυφθούν δυσάρεστα συναισθήματα και να αναζητηθεί μια προσωρινή ανακούφιση και μια εύκολη λύση στα προβλήματα. Τα αίτια της εξάρτησης αυτής είναι βαθύτερα, όπως για παράδειγμα μια παιδική ηλικία χωρίς δώρα, η σφοδρή επιθυμία για κοινωνική αναγνώριση, το συναισθηματικό κενό και η ανάγκη εκτόνωσης από το άγχος. Γι’ αυτό και τα εξαρτημένα άτομα αισθάνονται ανίκανα να ελέγξουν τις δαπάνες τους, ακόμη και αν αυτές έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε άλλους τομείς της ζωής τους. ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΟΡΕΣΤΗ ΓΙΩΤΑΚΟ, ψυχίατρο.