Μοιάζει μπερδεμένος, «ζηλεύει» το μωρό, αισθάνεται απομονωμένος, κλείνεται στον εαυτό του; Δεν είναι περίεργο, καθώς αρκετοί νέοι μπαμπάδες είναι στα «κάτω τους» τον πρώτο καιρό. Ας δούμε τι φταίει και πώς μπορούμε να τον «ανεβάσουμε»;
Συμβαίνει συχνά πολλοί άντρες, ενώ στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της συντρόφου τους είναι όλο περιποιήσεις και κανακέματα και ανυπομονούν για το μεγάλο γεγονός, μετά τη γέννηση του μωρού τους να αλλάζουν συμπεριφορά. Αντί, δηλαδή, όπως εύλογα θα περίμενε κανείς, να ξεχειλίζουν από ευτυχία, ξαφνικά τους σκιάζει μια μαυρίλα. Κάτι η ζήλια όταν βλέπουν την αγαπημένη τους να έχει όλη της την προσοχή στραμμένη στο νέο μέλος της οικογένειας, κάτι οι εκνευρισμοί της νέας μαμάς στην περίοδο της λοχείας, ανατρέπεται η εντύπωση που υπήρχε στο μυαλό τους ότι μετά τον τοκετό όλα θα είναι όπως πριν. Συνυπολογίζοντας και τις νέες οικονομικές ανάγκες και τις υποχρεώσεις που στριφογυρίζουν στη σκέψη τους μαζί με την ανησυχία για τις νέες ευθύνες, την ανασφάλεια για την αντιμετώπιση της καινούργιας κατάστασης στη ζωή τους και την αίσθηση ότι χάνουν ένα μέρος της ελευθερίας τους, η κατάσταση γίνεται πραγματικά δύσκολη. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή είναι μια σύντομη και παροδική φάση που περνάνε αρκετοί νέοι μπαμπάδες, ξεπερνιέται όμως πολύ γρήγορα, με την προϋπόθεση βέβαια ότι η σύντροφός τους κάνει τις απαραίτητες προσπάθειες για να βοηθήσει. Πολύ απλά, δηλαδή, επιθυμώντας να έχει την ίδια σχέση με το σύντροφό της όπως και πριν, φροντίζει όχι μόνο τις ανάγκες του παιδιού, αλλά και τις δικές της και του συντρόφου της, χωρίς να αφήνει τα πράγματα στην τύχη τους. Με άλλα λόγια, όπως ο νέος μπαμπάς πρέπει να σταθεί δίπλα στη σύζυγό του και να τη βοηθήσει ψυχολογικά, την ίδια στήριξη χρειάζεται κι εκείνος. Πολύ απλά, και οι νέες μαμάδες αλλά και οι νέοι μπαμπάδες χρειάζονται ενθάρρυνση, επιβεβαίωση, το ενδιαφέρον των άλλων ή ακόμα μια ασφαλή διέξοδο για να διοχετεύουν τις ανησυχίες τους.
«Καλημέρα θλίψη»
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Συνήθως, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι νέες μαμάδες είναι πιο ευέλικτες στην άμεση προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα. Πιθανά, επειδή είναι ψυχολογικά και βιολογικά προετοιμασμένες για το ρόλο τους ως μητέρες, τον αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ετοιμότητα. Από την άλλη, ο πατέρας, καθώς μέχρι τώρα «γνώριζε» το μωράκι μέσω της συντρόφου του, μετά τη γέννησή του συνήθως δεν είναι προετοιμασμένος ανάλογα, με αποτέλεσμα πολλές φορές να νιώθει μπερδεμένος, χαμένος, ανασφαλής, πελαγωμένος -ψυχολογικά και πρακτικά- ή ακόμα ότι κατά κάποιο τρόπο μένει απ’ έξω από τη «συμμαχία» μητέρας-παιδιού. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο το να αισθάνεται μια «μαυρίλα» τη στιγμή που θα έπρεπε να είναι πανευτυχής, ακόμα και μια «μικροζήλια», γιατί η αγκαλιά της αγαπημένης του είναι τώρα κατειλημμένη από κάποιον άλλο.
Τι φταίει;
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να κάνουν έναν μπαμπά να αισθάνεται μελαγχολία μετά τη γέννηση του παιδιού του ή να έχει ψυχολογικές μεταπτώσεις. Συγκεκριμένα, οι σημαντικότεροι απ’ αυτούς είναι οι εξής:
– Αλλάζει η δυαδική σχέση του ζευγαριού
Μια πρώτη και αρκετά σημαντική αλλαγή που φέρνει ο ερχομός ενός μωρού είναι η μετατροπή της δυαδικής σχέσης του ζευγαριού σε τριαδική. Με άλλα λόγια, η σχέση τους περνάει σε μια άλλη φάση με τη δυναμική «εισβολή» αυτού του σημαντικού τρίτου ανθρώπου, που ταυτόχρονα εγκαθιστά τους καινούργιους ρόλους του πατέρα και της μητέρας. Συνεπώς, η ισορροπία του ζευγαριού αλλάζει καθώς αλλάζουν οι ρόλοι. Είναι επόμενο, λοιπόν, να συμβαίνουν αλλαγές στην ψυχοσύνθεση όχι μόνο της μητέρας αλλά και του πατέρα, τις οποίες καλό είναι να τις κατανοούν και να τις συνειδητοποιούν έγκαιρα οι νέοι γονείς. Κι αυτό είναι σημαντικό γιατί, για να είναι σε θέση να αναθρέψουν σωστά το μωρό τους και να νιώθει αυτό ευτυχισμένο και ασφαλές, πρέπει πρώτα απ’ όλα να αισθάνονται οι ίδιοι καλά, να υποστηρίζουν, να δίνουν φροντίδα και προσοχή ο ένας στον άλλο. Με δυο λόγια, η μεταξύ τους σχέση πρέπει να είναι πολύ στενή και να έχουν κατανοήσει και αποδεχτεί τις αλλαγές που θα προκύψουν στη ζωή τους με τη γέννηση του παιδιού τους.
– Δεν έχει προετοιμαστεί για το νέο του ρόλο
Πολύ συχνά ο μπαμπάς δεν έχει προετοιμαστεί ή κανένας δεν τον έχει ενημερώσει για το τι πρέπει να κάνει εκείνος αυτές τις πρώτες μέρες. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό να μην έχει κάποιο πατρικό πρότυπο να μιμηθεί, καθώς όταν μεγάλωνε ο ίδιος ο ρόλος του δικού του πατέρα να ήταν στο περιθώριο ή να ήταν αυτός του απλού παρατηρητή.
Έτσι, λοιπόν, τους πρώτους μήνες ο ρόλος του ως μπαμπά καταλήγει να είναι αυτός του «ευτυχισμένου θεατή», που παρακολουθεί τη μαγική σχέση της μητέρας με το μωρό της.
– Η νέα μαμά τον αποκλείει από τη φροντίδα του παιδιού
Πολλές φορές, οι μητέρες, χωρίς να το επιδιώκουν, απορροφώνται τόσο πολύ από το νέο τους ρόλο που τείνουν να ζουν με τρόπο αποκλειστικό τη σχέση τους με το μωρό. Κατά συνέπεια, αποκλείουν το σύντροφό τους από τη φροντίδα του μικρού, κάνοντάς τον να αισθάνεται αποκομμένος. Πιθανά, αυτό να οφείλεται και στα «παραδοσιακά στερεότυπα» με τα οποία μεγάλωσε η μητέρα. Να αισθάνεται, δηλαδή, ότι πρέπει η ίδια να έχει όλες τις ευθύνες του μωρού, προκειμένου να είναι «καλή μητέρα» ή να φοβάται να εμπιστευθεί άλλο πρόσωπο και μάλιστα άντρα, ο οποίος παραδοσιακά μέχρι και πριν μερικά χρόνια δεν εμπλεκόταν με την καθημερινή φροντίδα του παιδιού. Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχετε υπόψη σας ότι η μητέρα είναι εκείνη που μπορεί να βοηθήσει το νέο πατέρα να αισθανθεί ότι στη σχέση με το παιδί υπάρχει «χώρος» και για τους δύο γονείς με το να τον προτρέπει και να τον αφήνει να συμμετέχει ενεργά από την αρχή στη φροντίδα του μωρού τους. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπορεί να κάνει εξίσου καλά και ο μπαμπάς του. Είναι λοιπόν σημαντικό και οι δύο γονείς να συνειδητοποιούν ευθύς εξαρχής ότι το μοίρασμα της φροντίδας του μωρού τους είναι αναγκαίο και πρέπει να γίνεται αποδεκτό και από τις δυο πλευρές.
– Δεν εξωτερικεύει τις ανησυχίες του
Οι περισσότεροι μπαμπάδες, έχοντας ανατραφεί με τα γνωστά στερεότυπα του «πώς αισθάνεται και συμπεριφέρεται ένας άντρας», προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους, χωρίς να φανερώνουν τους φόβους, τις ανησυχίες τους, τις ανασφάλειές τους σε κανένα, ούτε καν στη σύντροφό τους. Και δυστυχώς, με το να αποσιωπούν και να κρατάνε μέσα τους τα συναισθήματά τους, το μόνο που καταφέρνουν είναι να αυξάνουν ακόμα περισσότερο το άγχος και τους φόβους τους. Μιλώντας και απελευθερώνοντας τον εαυτό του απ’ αυτές τις ανησυχίες και τους φόβους είναι πολύ πιθανό να μπορέσει να αξιολογήσει πιο σωστά και αντικειμενικά τη νέα πραγματικότητα στη ζωή του και μέσα από τη συζήτηση με τη σύντροφό του, την κατανόησή της για τα συναισθήματά του να βρει την ψυχολογική στήριξη που χρειάζεται, η οποία θα τον βοηθήσει και θα τον κάνει να αισθανθεί πιο αισιόδοξος.
Υπάρχουν λύσεις;
Ναι, και είναι αντίστοιχες με τις αιτίες που προκαλούν το φαινόμενο «μελαγχολικός νέος μπαμπάς».
– Προετοιμασία για το νέο ρόλο
Είναι πολύ σημαντικό ο νέος μπαμπάς να εκπαιδεύεται κι εκείνος για το ποιος είναι ο δικός του ρόλος σε σχέση με το νεογέννητο, ο οποίος στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από το να βρίσκεται κοντά του και να μοιράζεται τη χαρά και την ευθύνη της φροντίδας του.
Η διαδικασία της προετοιμασίας είναι καλό να ξεκινήσει από την περίοδο της εγκυμοσύνης της συντρόφου του, δηλαδή πρέπει να συμμετέχει στις χαρές, να μοιράζεται τις ανησυχίες, να ενημερώνεται για όλα σε κάθε στάδιο της κύησης, να της συμπαραστέκεται. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες της προετοιμασίας, ο νέος μπαμπάς θα είναι πιο πρόθυμος μετά τη γέννηση του μωρού να κατανοεί τη συμπεριφορά της συντρόφου του ή ακόμα τις όποιες αλλαγές στη διάθεσή της.
– Συμμετοχή στη φροντίδα του μωρού
Ενθαρρύνετε το νέο μπαμπά να συμμετέχει στην καθημερινή φροντίδα του νεογέννητου, ακόμα κι αν το κάνει με δυσκολία και αδεξιότητα, έχοντας πάντα στο μυαλό σας ότι μπορεί ο ρόλος του στη διάρκεια της κύησης και του τοκετού να ήταν μικρός, ενώ ο δικός σας έφτασε στην κορύφωσή του. Μετά τη γέννηση του μωρού, στη διάρκεια της ανατροφής του, γίνεται εξίσου σημαντικός, κι ας νιώθει στην αρχή «άβολα» με την παρουσία του καινούργιου μέλους στην οικογένεια. Με δυο λόγια, οι ρόλοι και των δύο γονιών είναι εξίσου σπουδαίοι.
Η συμμετοχή του στο μοίρασμα της φροντίδας του μωρού από την πρώτη κιόλας μέρα θα τον βοηθήσει να ξεπεράσει πολύ γρήγορα τυχόν αναστολές που έχει, φόβους ή την αδεξιότητά του. Προσπαθήστε, λοιπόν, με το που θα επιστρέψετε από το μαιευτήριο, πρώτα απ’ όλα να ζητάτε τη γνώμη του για κάθε τι που αφορά το μωράκι σας, π.χ. αν κοιμηθεί στο δωμάτιό του ή στο δικό σας, αν το ταΐσετε τώρα ή σε λίγο. Κι αν αναρωτιέστε τι μπορεί να κάνει στην πράξη ο νέος μπαμπάς ώστε να νιώθει χρήσιμος και να συμμετέχει στη φροντίδα του μικρού, η απάντηση είναι τα πάντα. Από το να του αλλάζει τις πάνες του -και δεν πειράζει, ας μην τις βάζει τόσο τέλεια όσο εσείς- να παίζει μαζί του, να το νανουρίζει. Το σημαντικό είναι ότι μέσα απ’ αυτές τις απλές ενέργειες και φροντίδες σιγά-σιγά ενεργοποιείται η ενστικτώδης ικανότητα του πατέρα να προστατεύει και να φροντίζει το μικρό του, ενώ παράλληλα η εμπειρία του γίνεται μεγαλύτερη και μέρα με τη μέρα η συμμετοχή του στην ανατροφή του θα ενισχύεται, παραμερίζοντας συναισθήματα μελαγχολίας ή ψυχολογικές μεταπτώσεις. Με δυο λόγια, θα συνειδητοποιεί ότι αποτελεί ένα αναντικατάστατο μέλος της καινούργιας οικογένειας.
– Να φροντίζετε τη σχέση σας
Να θυμάστε ότι η σχέση με το σύντροφό σας συνεχίζει να «χτίζεται» ακόμα και σε αυτή την περίοδο της ζωής σας. Η αποδοχή, η ανεκτικότητα του ενός προς τον άλλον θα σας βοηθήσει να ξεπεράσετε γρήγορα τις ψυχολογικές μεταπτώσεις που νιώθετε και οι δυο και να συνεχίσετε τη ζωή σας ακόμα πιο ευτυχισμένοι, τόσο εσείς όσο και το μικρό πλασματάκι σας. Γενικά, θα είναι χρήσιμο να έχετε υπόψη σας ότι συχνά η φροντίδα του μωρού προκαλεί άγχος και αβεβαιότητα και στους δύο γονείς. Το άγχος αυτό πολλές φορές εκφράζεται με θυμό, αλληλοκατηγορίες και συγκρούσεις, οι οποίες επιβαρύνουν τη σχέση ενός ζευγαριού. Ωστόσο, είναι προτιμότερο τα συναισθήματα αυτά να αποτελέσουν «βάση» για αλληλοϋποστήριξη και αλληλοκατανόηση. Με άλλα λόγια, και για τους δύο γονείς η γέννηση του παιδιού τους αποτελεί ορόσημο στη ζωή τους και απαιτεί μια περίοδο προσαρμογής, στην οποία το καλύτερο είναι το ζευγάρι να λειτουργήσει ως δεμένη ομάδα στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και των δυσκολιών.
Προσπαθήστε λοιπόν με τη συμπεριφορά σας να δώσετε στο σύντροφό σας να καταλάβει ότι για εσάς είναι και τώρα ο πολύτιμος συμπαραστάτης σας, ότι η σχέση σας είναι ακόμα καλύτερη, γιατί, εκτός απ’ όλα αυτά που σας ένωναν ως ζευγάρι, υπάρχει επιπλέον και το δέσιμο του μωρού.
Με την συνεργασία της κας Βάσω Μακαρώνη (ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος)