Στις μέρες μας όλοι μας, είτε είμαστε γονείς είτε εκπαιδευτικοί, κατακλυζόμαστε από όρους όπως δυσλεξία, δυσαριθμησία , διάσπαση προσοχής και πολλούς άλλους όρους που αφορούν σε μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά κατά τη μαθησιακή διαδικασία. Αδιαμφισβήτητα οι δυσκολίες αυτές αντιμετωπίζονται και στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας όπως και σε όλο το εύρος των σχολικών μαθημάτων.
Βέβαια οι δυσκολίες αυτές δεν προέκυψαν ξαφνικά τα τελευταία χρόνια ούτε ακολουθούν κάποια συγκεκριμένη τάση της εποχής παρόλο που ενίοτε παρατηρούνται κάποιες υπερβολές. Εάν θελήσουμε να εξετάσουμε το θέμα από θεωρητικής πλευράς υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία , τόσο έντυπη όσο και ηλεκτρονική, γεμάτη από θεωρίες που στόχο έχουν να εξηγήσουν τη φύση της κάθε δυσκολίας. Εάν είμαστε όμως είτε γονείς είτε εκπαιδευτικοί, και αφού καταρχήν έχουμε αποδεκτεί τις διαφορετικές ανάγκες του παιδιού, έχουμε γνωρίσει και κατανοήσει το θεωρητικό πλαίσιο της εκάστοτε δυσκολίας, βρισκόμαστε στη δύσκολη και μάλλον αμήχανη θέση να θέλουμε να βοηθήσουμε το παιδί μας ή τον μαθητή μας αντίστοιχα και να μην ξέρουμε τον τρόπο. Καλές οι θεωρίες αλλά στην πράξη τι γίνεται;
Ας δούμε λοιπόν κάποιους πρακτικούς τρόπους με τους οποίους θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε ένα παιδί που μαθαίνει Αγγλικά ως ξένη γλώσσα:
1) Πρώτα από όλα θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές στο παιδί ότι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας δεν είναι αγώνας δρόμου. Δεν κερδίζει ο γρηγορότερος. Είναι γνωστό ότι τα παιδιά έχουν την τάση να συγκρίνονται μεταξύ τους.. Θα πρέπει να του υπενθυμίζουμε συνεχώς ότι το κάθε παιδί έχει το δικό του χρόνο και αυτό δεν το καθιστά χειρότερο από τους άλλους.
2) Και μιας που μιλήσαμε για υπενθύμιση τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν την τάση να ξεχνούν πολύ εύκολα. Για το λόγο αυτό χρειάζονται συχνή υπενθύμιση που δεν θα μοιάζει με αγγαρεία από τη δική μας πλευρά. Θα πρέπει να κάνουμε συνεχείς υπενθυμίσεις και επαναλήψεις χωρίς να φαίνεται ότι δυσανασχετούμε εμείς οι ίδιοι. Εάν δυσανασχετήσουμε εμείς το παιδί τι πρέπει να κάνει;
3) Κάντε το βιβλίο ή το τετράδιο του παιδιού πολύχρωμο. Μην φοβηθείτε να λερώσετε τα βιβλία , τα τετράδια η ακόμη και τα χέρια του παιδιού. Κάθε λέξη, κάθε κατάληξη , κάθετι που θα θέλουμε να τραβήξει την προσοχή του παιδιού θα πρέπει να είναι χρωματισμένο. Πάρτε στυλό με διάφορα χρώματα, υπογραμμιστικά και μαρκαδόρους και αφήστε το να στρωθεί στη δουλειά! Προσοχή όμως! Θα πρέπει να το κάνει το ίδιο το παιδί! Όχι εσείς στη θέση του παιδιού. Εάν για παράδειγμα θέλετε να τονίσετε την προσθήκη κατάληξης στο τρίτο ενικό πρόσωπο του Present Simple μπορείτε να καθοδηγήσετε το παιδί να γράψει το θέμα του ρήματος με μπλε και την κατάληξη με πορτοκαλί. Κάπως έτσι δηλαδή:
He watches
She plays
He carries
Με αυτόν τον τρόπο ενεργοποιείται η μνήμη εργασίας του παιδιού και θα του είναι πιο εύκολο και ευχάριστο να επαναφέρει κάποια συγκεκριμένη πληροφορία στη μνήμη του.
Εάν παρόλα αυτά δεν θέλετε να λερώσετε βιβλία και τετράδια κυκλοφορούν στο εμπόριο χρωματιστές διαφάνειες σε μέγεθος χάρακα για να χρωματίζεται η λέξη την ώρα που τη διαβάζει το παιδί.
4) Σχηματίστε χάρτες μνήμης. Μπορεί να ακούγεται πολύ επιστημονικό αλλά στην ουσία είναι κάτι απλό. Σχηματίζετε σχεδιαγράμματα με κύκλους, φούσκες ή όποιο άλλο σχήμα σκεφτείτε. Μπορείτε επίσης να εκτυπώσετε τον αγαπημένο ήρωα του παιδιού σας ή μια οποιαδήποτε φωτογραφία που του αρέσει και να του υποδείξετε να σχεδιάσει μέσα στην ήδη εκτυπωμένη φωτογραφία τα στοιχεία που πρέπει.
5) Χρησιμοποιείστε αυτοκόλλητα χαρτάκια σημειώσεων για να τονίσετε κάτι που έχει σημασία και αφήστε το στο τετράδιο ή στο βιβλίο του παιδιού ως σελιδοδείκτη για μελλοντική αναφορά. Προσέξετε να χρησιμοποιήσετε διάφορα χρώματα. Αποφύγετε για παράδειγμα να είναι όλα κίτρινα.
6) Σε μικρότερες ηλικίες μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα πλαστικά γράμματα που αναπαριστούν τα γράμματα της Αγγλικής αλφαβήτου και να ζητήσετε από το παιδί να φτιάξει λεξούλες με τα γράμματα που έχει στα χέρια του. Για να το κάνετε αυτό αποτελεσματικά θα πρέπει να έχετε δύο ή τρεις σειρές του ίδιου αλφαβήτου καθώς πολλές λέξεις έχουν διπλά γράμματα.
7) Εναλλακτικά μπορείτε να φτιάξετε τη δική σας χάρτινη τράπουλα και αντί για φιγούρες να βάλετε γράμματα. Και εδώ όμως θα πρέπει να προσέχετε να φτιάξετε πολλές κάρτες από το ίδιο γράμμα για να μπορέσει το παιδί να σχηματίσει λεξούλες. Η άσκηση αυτή είναι πολύ καλή και για μεγαλύτερες ηλικίες.
8) Φτιάξτε επιτραπέζια παιχνίδια γραμματικής όπως π.χ. φιδάκι ή γκρινιάρης για να εξασκηθείτε στα φαινόμενα της γραμματικής που έχετε μάθει.
Tα Αγγλικά πολλές φορές μπορούν να γίνουν γρίφος για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες καθώς είναι πολλές οι λέξεις που διαβάζονται με διαφορετικό τρόπο από ότι γράφονται. Αυτό οφείλεται στο Αγγλικό αλφάβητο που ενώ έχει 26 γράμματα αυτά παράγουν 44 διαφορετικούς ήχους!
Έτσι λοιπόν υπάρχουν διαφορετικές λέξεις που διαβάζονται το ίδιο όπως για παράδειγμα: right / wright.
Υπάρχουν όμως και γράμματα που αλλιώς διαβάζονται σε μια λέξη και αλλιώς σε κάποια άλλη όπως για παράδειγμα το γράμμα i στις λέξεις thin και ice.
Υπάρχουν επίσης και γράμματα που δεν προφέρονται ποτέ, όπως το τελικό -e
(π.χ. dance, write, able).
Υπάρχουν βέβαια και γράμματα που άλλοτε προφέρονται και άλλοτε όχι. Κλασσικό παράδειγμα αυτής της περίπτωσης είναι το h που δεν προφέρεται σε λέξεις όπως shake αλλά προφέρεται όταν βρίσκεται στην αρχή μια λέξης όπως για παράδειγμα hat.
Μέσα σε όλο αυτό το κομφούζιο είναι λογικό ο μαθητής να αδυνατεί να βρει κάποια συνοχή και να δημιουργήσει κάποιους κανόνες προφοράς στο μυαλό του. Και για να μην του γεμίζουμε το κεφάλι με ακόμη περισσότερη θεωρία μπορούμε να παίξουμε.
1) Το παλιό και γνωστό παιχνίδι των παιδικών μας χρόνων «Το σπασμένο τηλέφωνο» μπορεί να λειτουργήσει ως ένα εξαιρετικό εργαλείο σε μια τάξη κατά τη διάρκεια της εκμάθησης του λεξιλογίου. 2) Μια άλλη εναλλακτική λύση που επικεντρώνεται περισσότερο στη σημασία των λέξεων και άρα στην απομνημόνευση του λεξιλογίου, είναι η παντομίμα όπου τα παιδιά πρέπει να περιγράψουν με τις κινήσεις του σώματος τους τη λέξη που θέλουν να πουν. 3) Φορέστε σε ένα παιδί ακουστικά με μουσική και αφήστε τον συμμαθητή του να του πει τη λέξη. Το παιδί θα πρέπει να διαβάσει τα χείλη του συμμαθητή του για να καταλάβει τη λέξη. 4) Μοιράστε στα παιδιά χαρτάκια και ζητήστε τους να γράψουν όσες περισσότερες λέξεις γνωρίζουν. Ρίξτε τα χαρτάκια σε ένα μεγάλο μπωλ, ανακατέψτε και ζητήστε από κάθε παιδί με τη σειρά να τραβά και από ένα χαρτάκι. Το παιδί θα πρέπει να διαβάζει τη λέξη και να λέει τη σημασία της.
5) Σε μεγαλύτερες τάξεις μπορείτε να δώσετε στα παιδιά 15 λέξεις από το λεξιλόγιο της ημέρας και να τους ζητήσετε να φτιάξουν μια ιστορία με τις λέξεις αυτές. Εάν δυσκολεύονται μπορούν να φτιάξουν απλές προτάσεις.
6) Χρησιμοποιήστε εικονολεξικά ή φτιάξτε τα δικά σας!
Όποιον τρόπο ή μέθοδο χρησιμοποιήσετε να έχετε πάντοτε στο μυαλό σας ότι όλα τα παιδιά, είτε έχουν μαθησιακές δυσκολίες είτε όχι, θέλουν να μαθαίνουν με διασκεδαστικό και διαδραστικό τρόπο. Εμείς από την πλευρά μας θα πρέπει να εξασφαλίζουμε ένα ήρεμο περιβάλλον μάθησης , χωρίς έντονους χρωματισμούς ή λογότυπα που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή του παιδιού. Μπορεί να σας φανεί περίεργο αλλά θα ήταν καλό να φροντίσουμε και τα μολύβια και τα στυλό που θα χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος να μην είναι φορτωμένα με διάφορα στολίδια και διάφορα άλλα εξαρτήματα (ή αλλιώς μπιχλιμπίδια!).
Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς δεν θα πρέπει να ξεχωρίζουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες από το σύνολο της τάξης δίνοντας τους διαφορετικές ασκήσεις ή έχοντας διαφορετική μεταχείριση απέναντι τους. Οι εκπαιδευτικοί όλων των παιδιών πρέπει να έχουν πάντοτε τα αυτιά και τα μάτια τους ανοιχτά ώστε να ακούν και να βλέπουν τις ανάγκες των μαθητών τους.
Όσον αφορά τους γονείς το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να κάνουν στο παιδί τους είναι να το αποδεχτούν για αυτό ακριβώς που είναι και να αναγνωρίσουν έγκαιρα με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού τις μαθησιακές δυσκολίες του. Από εκεί και πέρα , οι χρωματιστοί μαρκαδόροι είναι το μόνο εύκολο!
Είτε είμαστε γονείς είτε εκπαιδευτικοί ας θυμόμαστε να σεβόμαστε το χώρο και το χρόνο του παιδιού!
Με την συνεργασία της κας Πηνελόπης Παπαδοπούλου (Πτυχιούχος Αγγλικής Φιλολογίας, Πτυχιούχος Ιταλικής Φιλολογίας, MSc Ειδική Αγωγή)