Ιλαρά: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε σε 8 ερωτήσεις!

Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει η ιλαρά στη χώρα μας, προμηνύοντας ένα «δύσκολο» φθινόπωρο και χειμώνα. Σε επαγρύπνηση βρίσκονται οι Έλληνες παιδίατροι καθώς εκτιμούν πως το κύμα της νόσου στη χώρα είναι πολύ υψηλότερο από όσο δείχνουν τα επίσημα στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ).  Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση, στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί από τις αρχές του προηγούμενου έτους 100 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη Νότια Ελλάδα. Ενώ μέχρι το 2015 αναφέρονται ένα με δύο κρούσματα ιλαράς ετησίως ξαφνικά φέτος καταγράφηκαν 166 περιστατικά ιλαράς σε παιδιά και στον γενικό πληθυσμό.

Kι επειδή στα σημαντικότερα πράγματα, (σε ό,τι δηλαδή αφορά την υγεία του παιδιού) υπάρχουν και οι σημαντικότερες διαφωνίες και προβληματισμοί, τελικά υπάρχει σαφής, ακριβής και ιατρική εμπεριστατωμένη απάντηση για το αν  πρέπει να εμβολιάζουμε τα παιδιά μας ή όχι;  Ποιοι έχουν δίκιο; Οι υποστηρικτές ή οι πολέμιοί των εμβολίων; Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την ιλαρά, βρίσκονται στις οκτώ ερωτήσεις που ακολουθούν και στις οποίες η παιδίατρος Χρυσάνθη Λαθήρα είχε την καλοσύνη μας  απαντήσει. 

Η ιλαρά είναι μια ιδιαίτερα μολυσματική και επικίνδυνη νόσος που διακρίνεται σε 3 στάδια:

–  Το πρόδρομο (καταρροϊκό) στάδιο, διαρκεί 2-4 ημέρες.  Ο ασθενής έχει πυρετό, καταρροή, βήχα, πονόλαιμο,  επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία. Οι λεμφαδένες στον λαιμό του μπορεί να πρηστούν, να αισθάνεται πολύ κουρασμένος, να έχει διάρροια και τα μάτια του να είναι κόκκινα και να πονούν.

–  Το εξανθηματικό στάδιο διαρκεί 5-6 ημέρες.   Την τέταρτη περίπου μέρα, ο πυρετός είναι πιο ψηλός και εμφανίζεται το εξάνθημα, πρώτα στο κεφάλι και σταδιακά επεκτείνεται προς το υπόλοιπο σώμα. Το εξάνθημα αποτελείται από κόκκινες κηλίδες που σε πολλά σημεία ενώνονται μεταξύ τους. Μια μέρα πριν την εμφάνιση του εξανθήματος, μπορεί ο ασθενής να παρουσιάσει τις κηλίδες Koplik. Πρόκειται για μικρές άσπρες κηλίδες ,που στην περιφέρεια τους έχουν κόκκινη ζώνη και βρίσκονται μέσα στο στόμα, στη μέσα πλευρά από τα μάγουλα.

–  Το στάδιο της αποδρομής (ανάρρωσης) χαρακτηρίζεται από πτώση του πυρετού και εξαφάνιση του εξανθήματος σταδιακά με την ίδια σειρά που εμφανίστηκε. Στα σημεία του δέρματος που το εξάνθημα φεύγει μπορεί να παρουσιαστεί ελαφρό ξεφλούδισμα.

Ο χρόνος που χρειάζεται για την εκδήλωση της ιλαράς είναι 10-12 μέρες ενώ από τη στιγμή που έρχεται  κάποιος σε επαφή με τον ιό μέχρι να εμφανιστεί το εξάνθημα μεσολαβούν κατά μέσο όρο 14 ημέρες.

Ο ιός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και μπορεί να εξαπλωθεί ραγδαία, ειδικά σε περιοχές με χαμηλό ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης. Τα άτομα που νοσούν μεταδίδουν την νόσο περίπου 4 ημέρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος έως και 4 ημέρες μετά. Ο ιός της ιλαράς αποικίζει τον ρινικό βλεννογόνο και τον στοματοφάρυγγα ατόμων που νοσούν. Όταν οι νοσούντες φταρνίζονται ή βήχουν, τα σταγονίδια διασπείρονται μέσω του αέρα και μπορούν να επιμολύνουν άλλα άτομα ή διάφορες περιβαλλοντικές επιφάνειες, παραμένοντας ενεργά και μολυσματικά για διάστημα τουλάχιστον 2 ωρών.

Τα συμπτώματα της ιλαράς είναι από μόνα τους ενοχλητικά, οι επιπλοκές όμως είναι επικίνδυνες. Ένα ποσοστό 6% – 20% των ατόμων που νοσούν θα παρουσιάσουν ωτίτιδα, διάρροια ή ακόμη και πνευμονία. Ένας στους 1000 ασθενείς με ιλαρά θα παρουσιάσει εγκεφαλίτιδα και περίπου ένας στους 1000 θα καταλήξει.

Όλα τα άτομα που δεν έχουν νοσήσει ή δεν έχουν εμβολιασθεί είναι ευάλωτα στην ιλαρά. Όποιος στο παρελθόν έχει νοσήσει από την ιλαρά δεν ξανακολλάει την ασθένεια αυτή. Βρέφη από άνοσες μητέρες είναι προστατευμένα μέχρι την ηλικία των 6-9 μηνών ανάλογα με το ποσό των μητρικών αντισωμάτων κατά την κύηση και το ρυθμό αποδόμησης τους.

Είναι γεγονός πως ο εμβολιασμός έχει συμβάλλει στην μείωση των κρουσμάτων ιλαράς όπως συμβαίνει με όλα τα νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό. Η διαδεδομένη χρήση του εμβολίου της ιλαράς έχει οδηγήσει σε μείωση μεγαλύτερη του 99% των νέων κρουσμάτων, σε σχέση με την προ εμβολίου εποχή.

Το εμβόλιο MMR χρησιμοποιείται για την πρόληψη της ιλαράς και ακόμα 2 ιογενών νοσημάτων, της ερυθράς και της παρωτίτιδας. Το MMR αποτελείται από ζώντες εξασθενημένους ιούς. Αυτό σημαίνει πως μετά τον εμβολιασμό, ο ιός αναπαράγεται και προκαλεί ακίνδυνη λοίμωξη η οποία χαρακτηρίζεται από ελάχιστα ή και καθόλου συμπτώματα. Το ανοσοποιητικό σύστημα του εμβολιασμένου ενεργοποιείται με σκοπό να καταπολεμήσει αυτήν τη λοίμωξη, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται ισόβια ανοσία. Το εμβόλιο συνιστάται να γίνεται υποδόρια σε δυο δόσεις σε ηλικία 12-15 μηνών και 4-6 ετών. Σε περιοχές όπου υπάρχουν κρούσματα ο εμβολιασμός των παιδιών πρέπει να γίνεται σε ηλικία 12 μηνών και η  διενέργεια της δεύτερης δόσης 3 μήνες μετά την 1^η δόση. Στα παιδιά που έχουν κάνει την πρώτη δόση του εμβολίου αλλά δεν έχουν κάνει τη δεύτερη, συστήνεται να επισκεφτούν τον παιδίατρό τους για την ολοκλήρωση του εμβολιασμού νωρίτερα από τα 4-5 χρόνια της ζωής τους. Σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου η 2^η δόση μπορεί να γίνει με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 4 εβδομάδων από την πρώτη.

Ποσοστό άνω του 95% των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί με μία δόση του MMR θα αναπτύξουν ανοσία και για τα 3 ιογενή νοσήματα (ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα). Ο εμβολιασμός με δεύτερη δόση του MMR θα προσδώσει ανοσία σε όσα άτομα δεν ανταποκρίθηκαν στην 1η δόση.

Στοιχεία της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (2012) αναφέρουν ότι το 1/3 των Ελλήνων γονιών τηρεί επιφυλακτική στάση σε σχέση με τον εμβολιασμό, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2006 δεν ξεπερνούσε το 20%. Τα αποτελέσματα της στάσης αυτής είναι η έξαρση ασθενειών όπως η ιλαρά. Το εμβόλιο ΜΜR  κατηγορήθηκε άδικα για εμφάνιση αυτισμού. Οι γονείς όμως δεν γνωρίζουν ότι αυτή η κατηγορία εξανεμίστηκε μετά την αποκάλυψη της απάτης του ιατρού Andrew Wakefield o οποίος αποδείχτηκε ότι εξυπηρετούσε συμφέροντα και είχε παραβεί ηθικούς κώδικες. Με την βοήθεια των εμβολίων εξαφανίστηκαν σοβαρές ασθένειες που ταλαιπωρούσαν την ανθρωπότητα για πολλά χρόνια . Τα εμβόλια προστατεύουν μικρούς και μεγάλους από τις ασθένειες αυτές. Ένα εμβολιασμένο παιδί μεγαλώνει χωρίς τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών, μεγαλώνει με υγεία και με ασφάλεια.

Με την συνεργασία της κας Χρυσάνθης Λαθήρα (παιδίατρος)

* στοιχεία Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ)