Κι όμως…οι Έλληνες έχουμε έλλειψη βιταμίνης D

Η βιταμίνη D …«η βιταμίνη του ήλιου», παράγεται φυσικά από τον οργανισμό μας όταν η ηλιακή ακτινοβολία έρχεται σε επαφή με το δέρμα μας. Η υπεριώδης ακτινοβολία διασπά τη χοληστερίνη που βρίσκεται στο δέρμα και έτσι συντίθεται η βιταμίνη D. Έχει μάλιστα υπολογιστεί ότι 15 – 20 λεπτά καθημερινής έκθεσης στον ήλιο (των άνω άκρων και του προσώπου) είναι αρκετά για να πάρουμε την ποσότητα που χρειαζόμαστε. Το υπόλοιπο 10%  που έχουμε ανάγκη μπορούμε να το πάρουμε από τροφές όπως γαλακτοκομικά, αυγά και λιπαρά ψάρια.

Ωστόσο, ενώ όλοι ξέρουμε την σπουδαιότητα αυτής της βιταμίνης για τον οργανισμό μας κυρίως στην απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου, δεν παύει να προκαλεί έκπληξη η έλλειψή της σε ανησυχητικά επίπεδα.

Περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλον τον κόσμο  έχουν έλλειψη βιταμίνης D.  Στην χώρα μας – όσο παράξενο κι αν ακούγεται- η έλλειψή της παρατηρείται στο 50% του πληθυσμού κάθε ηλικίας. Μάλιστα, στους ηλικιωμένους το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάνει και το 80%.   Αν κάνατε πρόσφατα εξετάσεις αίματος, ίσως να είστε και εσείς, ένας από αυτούς που είδαν τον δείκτη στην συγκεκριμένη βιταμίνη να έχει κατέβει δραματικά.

Μελέτες, που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, δείχνουν ότι η έλλειψή της ενδέχεται να προδιαθέτει ή να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για παθήσεις όπως ο διαβήτης τύπου 1 και 2, οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος αλλά και για καρδιαγγειακές επιπλοκές

Οι επιστήμονες αποδίδουν τα υψηλά αυτά ποσοστά έλλειψης βιταμίνης D στην ανεπαρκή ή μη σωστή έκθεση στον ήλιο και στη χρήση αντηλιακών. Όπως αναφέρουν,  ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 10 μπλοκάρει σε ποσοστό 90% το επίπεδο της βιταμίνης D. Ωστόσο, δεν έχουν καταλήξει, προς το παρόν, στο ποια ακριβώς είναι η επαρκής ποσότητα βιταμίνης D που θα εξασφαλίζει όχι μόνο την υγεία των οστών και των δοντιών αλλά θα προστατεύει και από την εμφάνιση άλλων παθήσεων, που ενδέχεται να συσχετίζονται με την ανεπάρκειά της. Τα παραπάνω επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια της Μεσογειακής Συνάντησης Ειδικών, με θέμα τη βιταμίνη D, την οποία διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη η Α΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.

Ωστόσο, αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι πως σε μια χώρα σαν την δική μας, με τους περισσότερους μήνες τον χρόνο με ηλιοφάνεια, να παρουσιάζουμε έλλειψη σε τέτοιο μεγάλο ποσοστό. Πως γίνεται αυτό;

Ας δούμε κάποια πιθανά αίτια:  –  Σαν μεσογειακός λαός έχουμε πιο σκούρο δέρμα, οπότε η σύνθεση της βιταμίνης D από τον ήλιο στο δέρμα δυσχεραίνεται λόγω της μελανίνης.  –  Τα τελευταία χρόνια αποφεύγουμε τελείως τον ήλιο, επειδή φοβόμαστε τον καρκίνο του δέρματος. 

–  Χρησιμοποιούμε αντιηλιακά με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας. Χρησιμοποιώντας αντηλιακά μπλοκάρουμε την παραγωγή βιταμίνης D και δεν αφήνουμε το δέρμα να κάνει τη δουλειά του

–  Θα πρέπει να ορίσουμε σωστά τι σημαίνει έκθεση στον ήλιο, γιατί σήμερα πο περισσότεροι από μας περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν το σύνολό της, σε κλειστούς χώρους.

–  Επιπλέον, η σύνθεση της βιταμίνης D δεν γίνεται σε κάθε ώρα της ηλιοφάνειας. Θα πρέπει η έκθεση να γίνεται όταν οι ακτίνες του ηλίου πέφτουν κάθετα, δηλαδή κατά τις μεσημβρινές ώρες.  Αυτό βέβαια είναι κάτι που δεν προτείνεται τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω επικινδυνότητας του ήλιου. Τους υπόλοιπους μήνες όμως… συνιστάται ανεπιφύλακτα.

– Τους καλοκαιρινούς μήνες φροντίζουμε να βρισκόμαστε καθημερινά για 15-20 λεπτά στον ήλιο (όχι απαραίτητα στην παραλία) έχοντας το πρόσωπο και τα χέρια μας εκτεθειμένα. Ας μην ξεχνάμε ότι όσο πιο σκουρόχρωμο δέρμα έχουμε, τόσο πιο πολλή ώρα έχουμε ανάγκη να μας «βλέπει» ο ήλιος για να παραχθεί η απαραίτητη βιταμίνη D, παρακάμπτοντας τη μελανίνη του δέρματος που την εμποδίζει. Όσο για το αντιηλιακό, μπορούμε για εκείνα τα 20 λεπτά να το αποφύγουμε.

– Προσέχουμε την διατροφή μας. Ενισχύουμε το διαιτολόγιό μας με τροφές όπως λιπαρά ψάρια (σολωμός, σαρδέλα), κρόκος αυγών, μανιτάρια, γάλα ή γιαούρτι εμπλουτισμένα με βιταμίνη D, συκώτι από μοσχάρι, δημητριακά.

– Τέλος, αν ο γιατρός μας το κρίνει σκόπιμο μπορεί να σας χορηγήσει και κάποια συμπληρώματα βιταμίνης D για την θωράκιση της υγείας μας. 

Παρ’όλο που λέμε ότι η βιταμίνη D συντίθεται κυρίως από την έκθεσή μας στον ήλιο, ωστόσο υπάρχουν αρκετές τροφές οι οποίες μπορούν να εφοδιάσουν τον οργανισμό των παιδιών με βιταμίνη D. Oι κύριες πηγές βιταμίνες D είναι οι ακόλουθες:

–  Τα λιπαρά ψάρια όπως ο σολωμός, οι σαρδέλες, η ρέγγα, ο τόνος σε κονσέρβα και το σκουμπρί

–  Τα ιχθυέλαια

–  Ο κρόκος του αυγού

–  Το βοδινό ή μοσχαρίσιο συκώτι

–  Το τυρί και κυρίως το ελβετικό

–  Το γάλα ή γιαούρτι εμπλουτισμένα με βιταμίνη D (ανεξάρτητα από το αν είναι πλήρη ή με μειωμένα λιπαρά)

–  Χυμοί πορτοκαλιού εμπλουτισμένοι με βιταμίνη D

–  Δημητριακά πρωινού εμπλουτισμενα με βιταμίνη D

–  Τα μανιτάρια. Ορισμένοι μύκητες όταν εκτίθενται σε περισσότερο από το κανονικό ηλιακό φως ή σε εσωτερικό υπεριώδες φως, είναι δυνατόν να περιέχουν ικανοποιητικά επίπεδα βιταμίνης D

Καλό θα είναι συνεπώς αυτές οι τροφές να περιλαμβάνονται αρκετά συχνά στο διαιτολόγιο του παιδιού, έτσι ώστε να προσλαμβάνεται η απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D και από τη διατροφή. Αν είναι δύσκολο να καταναλώντονται όλες οι παραπάνω τροφές δεν πειράζει, αρκεί να καταναλώνονται ορισμένες από αυτές, οι οποίες είναι και πιο αρεστές στα παιδιά όπως ο κρόκος του αυγού ή το τυρί και τα μανιτάρια.

Βρέφη ηλικίας 0-12 μηνών: Η επαρκής πρόσηψη είναι 400 IU την ημέρα.

Ηλικία 1—8 ετών:  Η επαρκής πρόσηψη είναι 600 IU την ημέρα.

Ηλικία 9-70 ετών: Η επαρκής πρόσηψη είναι 600 IU την ημέρα.

Η ανεπάρκεια βιταμίνης D στα παιδιά προκαλεί ραχίτιδα, η κλινική εικόνα της οποίας παρουσιάζει μαλακά, αδύναμα και εύθραυστα οστά. Μπορεί επίσης να αποτρέψει τα παιδιά από το να φτάσουν το γενετικά προγραμματισμένο ύψος τους και τη μέγιστη οστική μάζα τους.

Με την συνεργασία της κας Mαρίας-Χριστίνας Αλεξοπούλου (Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου –  Eξειδίκευση στη διαχείριση προβλημάτων βάρους παιδιών-εφήβων

www.paidi-diatrofi.gr