Πόσο έξυπνα είναι τελικά τα μωρά;

Μικρά αλλά γνωρίζουν πολλά. Τα μωρά λίγων μόνο μηνών δεν είναι μόνο πλασματάκια που διασκεδάζουν ξέγνοιαστα από τον ένα θηλασμό στον  άλλο.  

Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν οι ερευνητές οι οποίοι αποκαλύπτουν ότι τα νεογέννητα έχουν ένα εσωτερικό κόσμο πολύ πιο πολύπλοκο από όσο νομίζαμε. Μετά από μια σειρά πειραμάτων που έγιναν σε αρκετά Πανεπιστήμια της Αμερικής (όχι τώρα, τουλάχιστον μία με δύο δεκαετίες πριν), υποστηρίζουν ότι από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες ζωής, τα νεογέννητα νιώθουν ζήλια, συμπάθεια, θυμό και αναστάτωση. 

«Στους 6 μήνες τα μωρά είναι πιο ζηλιάρικα και από τον Οθέλλο»… Nα πως τα παρουσίασαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λούμποκ στο Τέξας.  Μια μικρούλα 6 μηνών τοποθετήθηκε στο καθισματάκι της και της φόρεσαν ειδικό σκουφάκι με καλώδια που επέτρεπαν την παρατήρηση των αντιδράσεων του εγκεφάλου. Η μαμά της ήταν δίπλα και μιλούσε με μία γιατρό. Η μικρούλα ήταν φανερά ενοχλημένη. Μετά, το απροσδόκητο: Στην μαμά δόθηκε μια κούκλα που έμοιαζε πραγματικά σαν ένα πολύ όμορφο μωρό, να το κρατάει στην αγκαλιά της και να το νανουρίζει.  Το κοριτσάκι δεν το δέχτηκε ευχάριστα: στην αρχή, προσπάθησε να τραβήξει την προσοχή της μαμάς του και μετά άρχισε να τσιρίζει μέχρι που έγινε κατακόκκινο.  Ήταν απλά ένα καπρίτσιο ή πραγματική εκδήλωση ζήλιας; Η ειδική νευρολόγος-νευροφυσιολόγος που ήταν τότε στο πείραμα μας εξηγεί ότι «Στους 6 μήνες είναι φανερό πως ένα μωρό μπορεί να “δοκιμάζει” διάφορα συναισθήματα».

Μια άλλη έρευνα έδειξε ότι ήδη από τους 3 μήνες, τα μωρά μόλις βλέπουν να εξαφανίζεται κάτι σκέφτονται ότι αυτό εξακολουθεί να υπάρχει και το ψάχνουν. Σύμφωνα με πείραμα που έγινε με πάπιες που τις εξαφάνιζαν πίσω από ένα φουλάρι,  όταν μία από τις πάπιες εξαφανιζόταν, τα μωρά συνέχιζαν να κοιτάζουν στο σημείο όπου βρισκόταν ψάχνοντάς την απεγνωσμένα με τα μάτια.   Μέχρι τότε πιστεύαμε ότι το μυαλό των μωρών ήταν σε θέση να αναπτύξει την μνήμη των πραγμάτων γύρω στους 8 μήνες, που είναι και η περίοδος που ξεκινούν να υποφέρουν από το άγχος του αποχωρισμού από τη μαμά. Τα πειράματα τότε έδειξαν ότι μάλλον η όλη διαδικασία ξεκινάει πολύ πιο νωρίς, ανοίγοντας ενδιαφέρουσες προοπτικές για περαιτέρω μελέτη.

Τα νεογέννητα από την μία είναι έξυπνα κι από την άλλη φαίνεται να διαθέτουν και τάση για αλτρουισμό. Στην ηλικία των 6 μηνών περίπου, όταν βλέπουν άλλα μωρά να κλαίνε, δάκρυα γλιστρούν και στα δικά τους ματάκια. Σύμφωνα όμως με τους ερευνητές, το συναίσθημα μοιάζει πολύ περίπλοκο και ίσως θα μπορούσαμε να μιλάμε για μίμηση. Αυτό το τελευταίο διαμορφώνεται από την ικανότητα των βρεφών να διαχωρίζουν ήδη από πολύ νωρίς τα συναισθήματα που είναι ζωγραφισμένα στα πρόσωπα των ανθρώπων που τα περιβάλλουν και να τα αντιγράφουν. Πολλές από τις εκφράσεις των μικρών είναι παρμένες από τον κοινωνικό περίγυρο. Τα πρώτα γελάκια, για παράδειγμα, εμφανίζονται από τις 8 έως τις 12 πρώτες εβδομάδες ζωής και συχνά είναι απλές απομιμήσεις αυτών που βλέπει να κάνει η μαμά ή ο μπαμπάς.

Μια άλλη έρευνα τότε έδειξε ότι το μοναδικό πράγμα που τραβάει την προσοχή των βρεφών είναι η ανθρώπινη φωνή. Το πείραμα ήταν ως εξής: Έβαλαν μια ομάδα μωρών σε ένα δωμάτιο να παίξουν μιλώντας τους κινέζικα. Στην συνέχεια σε άλλο δωμάτιο έβαλαν  επίσης μωρά να παίζουν μ’ ένα μαγνητόφωνο με φωνές που μίλαγαν επίσης κινέζικα.  Τα πρώτα μωρά έδειξαν ενδιαφέρον  όταν άκουσαν μια γλώσσα άγνωστη σ’ αυτά, ενώ τα δεύτερα με το μαγνητόφωνο δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον. Από αυτό καταλαβαίνουμε ότι τα μωρά αντιλαμβάνονται την ακρόαση από το μαγνητόφωνο κι από την τηλεόραση, αλλά δεν διεγείρεται η κατανόησή τους. Τα μωρά, για να μάθουν τη γλώσσα, ζητάνε προσοχή, οπτική επαφή – κυρίως της μαμάς- γιατί είναι ευαίσθητα στους αρμονικούς τόνους της φωνής της, εξάλλου αυτή είναι και η φωνή που άκουγαν ήδη από την μήτρα.

Τώρα θα αναρωτηθούμε; «Μα υπάρχει χρησιμότητα αυτών των ερευνών;» Φυσικά και υπάρχει.  Μέσω αυτών των ερευνών, μας προσφέρονται πολύτιμες πληροφορίες για να αποκρυπτογραφήσουμε την ανάπτυξη και την συμπεριφορά των μωρών μας.

Στις 10 εβδομάδες: Τα νεογέννητα καταλαβαίνουν ότι η μαμά συνεχίζει να υπάρχει ακόμα κι όταν απομακρύνεται από το οπτικό τους πεδίο.

Στους 4 μήνες: Ξεχωρίζουν εκφράσεις  του προσώπου. Τα έλκει ένα χαρούμενο πρόσωπο, ενώ τραβούν το βλέμμα τους όταν αντικρίζουν ένα θλιμμένο.

Στους 6 μήνες: Έχουν πλούσιες οπτικές ικανότητες που τους επιτρέπουν να παρατηρούν ακόμα και μικρές διαφορές, ειδικότερα στην όψη.

Στους 7 μήνες: Αισθάνονται συμπάθεια, ακούν ένα άλλο μωρό να κλαίει και κάνουν λυπημένους μορφασμούς

Στους 9 μήνες: Ξεχωρίζουν την φωνητική μίας ξένης γλώσσας μόνο αν την ακούσουν απευθείας από κάποιον και όχι μαγνητοφωνημένα